Zasiłek rodzinny: Komu przysługuje, ile wynosi

Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Kto może go otrzymać? Ile wynosi?

Komu przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego

Odpowiedzi należy szukać w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (z.U.2022.615).

Świadczenie to ma ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.

Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:

• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
• opiekunowi faktycznemu dziecka;
• osobie uczącej się.

Kogo należy rozumieć przez osobę uczącą się? Zgodnie z definicją zawartą w ustawie osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony.

Zasiłek rodzinny: kryterium dochodowe

Skoro już wiemy kto może się ubiegać o świadczenie pora sprawdzić jakie warunki musi spełnić. Konieczne będzie tutaj spełnienie kryterium dochodowego.

Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 674,00 zł.

W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 764,00 zł.

Co należy rozmieć przez dochód? Zajrzyjmy do definicji ustawowej.

Zgodnie z art. 3 ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie - oznacza to, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:

• przychody podlegające opodatkowaniu, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
• inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Będą to m.in. renty, dodatki kombatanckie, zasiłki chorobowe, alimenty na rzecz dzieci, stypendia doktoranckie, dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego, świadczenie rodzicielskie, zasiłek macierzyński.

Przez dochód rodziny rozumie się natomiast sumę dochodów członków rodziny, zaś dochód członka rodziny to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

A co w sytuacji przekroczenia kryterium dochodowego? Czy inne okoliczności będą miały tutaj znaczenie? Nie, wynika to wprost z orzecznictwa sądowego. Warto w pierwszej kolejności przytoczyć pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zgodnie z którym „organ orzekający w przedmiocie przyznania świadczeń rodzinnych obowiązany jest badać zachowanie wymogu kryterium dochodowego i nie ma możliwości jego pominięcia. Organ nie może rozstrzygać sprawy w oparciu o kryterium słuszności przyznania wnioskowanego świadczenia” (wyrok WSA w Warszawie z 4.07.2019 r., I SA/Wa 2334/18).

Z kolegi ten sam sąd w innym orzeczeniu wskazał, że „decyzja w przedmiocie przyznania świadczeń rodzinnych nie jest decyzją uznaniową. Podejmując rozstrzygnięcie w tym zakresie organ obowiązany jest dokonać ustaleń, a następnie wydać decyzję, uwzględniając wskazane w ustawie okoliczności. Brak zatem, w tym względzie jakiejkolwiek swobody organu co do uznania, iż pomimo niespełnienia ustawowych przesłanek, świadczenie można przyznać również z uwagi na zaistniałą trudną sytuację finansową, społeczną, czy też np. prawną strony. Zasiłki rodzinne są bowiem formą pomocy państwa dla rodzin i mogą być przyznane dopiero wtedy, gdy rodzice nie mogą sami zaspokoić potrzeb bytowych swoich dzieci” (wyrok WSA w Warszawie z 19.03.2009 r., I SA/Wa 50/09).

W przypadku zasiłku rodzinnego obowiązuje zasada „złotówka za złotówkę”. Polega ona na obniżeniu wysokości otrzymywanych świadczeń w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego.

Do kiedy przysługuje zasiłek rodzinny?

Zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia przez dziecko:

• 18. roku życia lub
• nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia, albo
• 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zasiłek rodzinny przysługuje osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.

W sytuacji ukończenia szkoły wyższej w trakcie ostatniego roku studiów prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje do ukończenia tego roku studiów, nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia. Dotyczy to dziecka, które kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności lub osoby uczącej się w szkole lub w szkole wyższej.

Ile wynosi zasiłek rodzinny?

Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie:

• 95,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia;
• 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia;
• 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Kiedy nie przysługuje zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:

• dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
• dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej;
• osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
• pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
• osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

• rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
• ojciec dziecka jest nieznany,
• powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
• sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,
• dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach;

• członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.