Nasz pracownik w wieku 24 lat jest jednocześnie studentem. Chcemy zawrzeć z nim dodatkowo umowę zlecenia. Czy ze względu na status studenta przychód z umowy zlecenia będzie wyłączony z oskładkowania i nie będzie konieczne doliczenie wynagrodzenia ze zlecenia do wynagrodzenia z etatu? Czy sposób ustalania składek z tytułu umowy zlecenia ulegnie zmianom po ukończeniu przez zleceniobiorcę 26. roku życia?
Nie. Status studenta i jego wiek nie zwalniają pracownika będącego jednocześnie zleceniobiorcą dla tego samego podmiotu z opłacania składek od przychodu z umowy zlecenia. W przypadku stosunku pracy nie ma żadnych wyjątków i każda umowa o pracę rodzi obowiązek w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, nawet jeśli pracownik ma inne źródła również podlegające obowiązkowi ubezpieczeń. Nie ma również żadnych odstępstw ze względu na wiek, naukę czy pobieranie emerytury.
Natomiast umowa zlecenia zawarta ze studentem w wieku do 26 lat w ogóle nie podlega zgłoszeniu w ZUS. Uczniowie gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, nie podlegają bowiem ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Jednak od tej zasady jest wyjątek, który dotyczy właśnie sytuacji, gdy studiującym zleceniobiorcą jest własny pracownik płatnika. Za pracownika, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, uważa się nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy, lecz także wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Oznacza to, że w przypadku zawarcia umowy zlecenia z własnym pracownikiem w wieku do 26 lat nie ma znaczenia to, iż pracownik studiuje. Za pracownika, który jest jednocześnie studentem (lub uczniem) w wieku do 26 lat, z tytułu dodatkowo zawartej umowy zlecenia należy opłacać wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne. W takiej sytuacji bowiem umowa zlecenia nie jest osobnym tytułem, lecz w świetle ubezpieczeń społecznych jest traktowana jak umowa o pracę.
Co innego, gdyby uczeń lub student w wieku do 26 lat zawarł umowę zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca. Wtedy jako zleceniobiorca nie podlegałby ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu. [przykłady 1 i 2]
W przypadku wykonywania umowy zlecenia dla własnego pracodawcy w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uwzględnia się również przychód z tytułu umowy zlecenia. Pracodawca nie dokonuje zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy zlecenia, lecz w jednym, imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika nalicza składki od sumy przychodów zarówno z umowy o pracę, jak i z umowy zlecenia. [przykład 3] ©℗
przykład 1
Podwójne ubezpieczenie
Mężczyzna w wieku 22 lat studiuje na uniwersytecie. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Ponadto zawarł z własnym pracodawcą umowę zlecenia na okres od 1 września 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. Zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu.
przykład 2
Dwie różne firmy
Student w wieku 24 lat pracuje dla spółki jawnej w ramach umowy o pracę. Jednocześnie wykonuje umowę zlecenia, którą podpisał z przedsiębiorcą indywidualnym. Obowiązkowo podlega on ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu stosunku pracy. Natomiast z tytułu umowy zlecenia nie jest objęty żadnymi ubezpieczeniami (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie).
przykład 3
Łączne oskładkowanie
Studentka ekonomii w wieku 24 lat pracuje dla spółki z o.o. na umowę o pracę oraz na umowę zlecenia. Na umowie o pracę zarabia 3100 zł, a ze zlecenia 500 zł. We wrześniu 2021 r. otrzymała oba wynagrodzenia. Za wrzesień pracodawca rozliczy za nią składki od kwoty 3600 zł, w raporcie miesięcznym ZUS RCA, z kodem tytułu 0110 0 0.
Podstawa prawna
• art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 4, ust. 4, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)
