Przedsiębiorstwo zatrudnia zleceniobiorcę (przed 26. rokiem życia), który od 1 października 2021 r. rozpocznie studia pierwszego stopnia. W październiku zleceniobiorcy zostanie wypłacone wynagrodzenie za wrzesień, kiedy osoba ta podlegała jeszcze ubezpieczeniom z tytułu zlecenia. Jak należy rozliczyć to wynagrodzenie? Jak przygotować dokumentację do ZUS?
odpowiedź
W dokumentach do ZUS za październik należy wykazać do oskładkowania wypłacone w październiku wynagrodzenie zleceniobiorcy za wrzesień. We wrześniu bowiem wykonawca podlegał jeszcze ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia. Od 1 października zleceniobiorca będący studentem nie podlega żadnym ubezpieczeniom, dlatego powinien być wyrejestrowany ze wszystkich dotychczasowych ubezpieczeń.
Ani dobrowolnie, ani obowiązkowo
Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu i zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i można się do niego zgłosić na wniosek. Jednakże zleceniobiorcy nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.
Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS studentem jest osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Studia są prowadzone:
- na poziome pierwszego lub drugiego stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich;
- na profilu:
– praktycznym, na którym ponad połowa punktów ECTS jest przypisana zajęciom kształtującym umiejętności praktyczne,
– ogólnoakademickim, na którym ponad połowa punktów ECTS jest przypisana zajęciom związanym z prowadzoną w uczelni dzia łalnością naukową.
Studia stacjonarne pierwszego stopnia trwają co najmniej sześć semestrów, a jeżeli program studiów obejmuje efekty uczenia się umożliwiające uzyskanie kompetencji inżynierskich – co najmniej siedem semestrów. Może być na nie przyjęta osoba, która ma świadectwo dojrzałości lub inny dokument wskazany w przepisach o szkolnictwie wyższym. Przyjęcie na studia następuje przez rekrutację, potwierdzenie efektów uczenia się albo przeniesienie z innej uczelni lub uczelni zagranicznej.
Dla celów ubezpieczeń społecznych ZUS uznaje daną osobę za studenta od daty immatrykulacji, tj. aktu przyjęcia w poczet studentów uczelni i złożenia ślubowania. Od tego momentu osoba ta formalnie staje się studentem, a tym samym spełnia warunki do wyłączenia jej z systemu ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia. Zwykle data 1 października danego roku kalendarzowego jest dniem immatrykulacji, ale jeśli uroczystość ma miejsce później, to zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem wpisu na listę studentów. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż 1 października danego roku kalendarzowego, to zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem ślubowania.
Niepodleganie ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie) dotyczy studentów, którzy nie ukończyli jeszcze 26. roku życia i są aktywni zawodowo, pracując na umowę zlecenie. Aby nie opłacać składek ubezpieczeniowych, posiadanie statusu studenta i nieprzekroczenie bariery wiekowej muszą trwać przez cały okres trwania umowy cywilnej. Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń studenta-zleceniobiorcy nie ma znaczenia system studiowania – zaoczny, dzienny, rodzaj uczelni – prywatna, państwowa ani kraj odbywania nauki. Istotne jest, by były to studia pierwszego stopnia (licencjackie, inżynierskie), drugiego stopnia (magisterskie) lub jednolite magisterskie, które mogą podjąć posiadacze świadectwa dojrzałości i które pozwalają posiąść specjalistyczną wiedzę zawodową w określonym cyklu kształcenia.
Ponowne zgłoszenie
W opisywanej sytuacji zleceniobiorca został przyjęty na studia pierwszego stopnia, ale status studenta uzyska 1 października. Zatem, uwzględniając również jego wiek, od tego dnia nie będzie już podlegał dotychczasowym ubezpieczeniom od tego tytułu. Z datą 1 października zleceniobiorcę należy wyrejestrować z ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego, wypadkowego oraz zdrowotnego, a także chorobowego, jeżeli zleceniobiorca wcześniej wyraził chęć przystąpienia do tego ubezpieczenia i składki były opłacane.
Wyrejestrowania dokonuje się na druku ZUS ZWUA, z kodem tytułu 04 11 x x, w terminie siedmiu dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń z tytułu zlecenia.
W październiku zleceniodawca wypłaci wynagrodzenie za prace zlecone należne za wrzesień, kiedy to wykonawca pozostawał jeszcze w ubezpieczeniu. W związku z tym przychód ten podlega jeszcze obciążeniu składkami i należy go wykazać razem z naliczonymi składkami w raporcie rozliczeniowym za październik, w którym została dokonana wypłata. Dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie miesięcznym oraz w deklaracji rozliczeniowej uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat ‒ od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy ‒ stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Będzie to raport miesięczny ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 x x (osoba, za którą należy rozliczyć i opłacić składki lub należne świadczenia w dokumentach rozliczeniowych składanych nie wcześniej niż za następny miesiąc, po ustaniu tytułu do ubezpieczeń).
Październik to ostatni miesiąc, za który należy złożyć za tego zleceniobiorcę jakiekolwiek dokumenty rozliczeniowe do ZUS, chyba że w czasie trwania umowy zleceniobiorca utraci status studenta (np. zostanie skreślony z listy studentów) lub ukończy 26 lat. ©℗
Podstawa prawna
•art. 6 ust. 1 pkt 4, ust. 4, art. 36 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)
•par. 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 1831; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1403)
•rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (Dz.U. z 2020 r. poz. 2366; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 846)
