Od czego zależy wysokość alimentów na dziecko?

Wysokość alimentów na dziecko nie jest stałą wartością, nie istnieje też żaden taryfikator alimentów ustalony przez ustawodawcę. Z próby stworzenia narzędzia, które miało pomagać przy określaniu wysokości alimentów, czyli tzw. tablic alimentacyjnych ministerstwo sprawiedliwości wycofało się zaś po bardzo krótkim czasie, kierując projekt do ponownych konsultacji. Konieczne zatem jest każdorazowe ustalenie wysokości świadczenia. Od czego ona zależy?

Zgodnie z art. 135 § 1 k.r.i.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od:

  • usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz
  • zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Ustalając wysokość alimentów, sąd musi zatem brać pod uwagę zarówno sytuację zobowiązanego do ich płacenia rodzica, jak i uprawnionego do ich otrzymywania dziecka.

Jak rozumieć możliwości zarobkowe rodzica?

Pojęcie zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, jak i usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę w przepisach. Aby je sprecyzować, należy zatem odwołać się do orzecznictwa, które wielokrotnie analizowało ich zakres. Czym są zatem możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica?

Przede wszystkim należy pamiętać, że możliwości zarobkowe zobowiązanego to nie to samo, co osiągany przez niego dochód. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 maja 2027 roku (sygn. I ACa 1827/16) nie wynikają one z faktycznie osiąganych zarobków i dochodów, ale stanowią środki pieniężne, które zobowiązany może i powinien uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Uznać za posiadającego możliwości majątkowe można zatem zobowiązanego, który m.in. posiada tytuł prawny do określonego majątku, który stanowi potencjalny przedmiot obrotu i przynosi dochód np. z jego najmu.

Trzeba też pamiętać, że możliwości zarobkowe zobowiązanego powinny być analizowane przez pryzmat jego wieku, stanu zdrowia, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, jak i życiowego (w ślad za wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12 kwietnia 2017 roku, sygn. akt VI RCa 58/17).

Co składa się na usprawiedliwione potrzeby dziecka?

Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 26 listopada 2019 roku (sygn. akt II SA/Lu 466/19) pojęcia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów „nie sposób jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba ta się znajduje”. Trzeba ponadto pamiętać, że zakres potrzeb zależny jest od wieku, stanu zdrowia, miejsca zamieszkania dziecka i innych indywidualnych okoliczności sprawy.

Jakie wydatki należy zabezpieczyć, aby zaspokoić usprawiedliwione potrzeby dziecka? Są to m.in.:

  • opłaty związane z miejscem zamieszkania;
  • wyżywienie;
  • ubrania;
  • edukacja;
  • zajęcia dodatkowe i hobby;
  • leczenie;
  • wyjazdy wakacyjne, rozrywka.

Przy czym warto podkreślić, że nie chodzi tu o potrzeby, będące przejawem zbytku, ale o takie, które dotyczą bezpośrednio lub pośrednio utrzymania i wychowania.

Jak ustala się wysokość alimentów?

Ustalenie konkretnej kwoty, stanowiącej wysokość alimentów, to bardzo często trudny i żmudny proces. O wysokości świadczenia zawsze decyduje sąd, ale to strony postępowania powinny przedstawić jak najbardziej szczegółowe zestawienie wydatków, stanowiących pokrycie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów dziecka, jak i możliwości zobowiązanego rodzica.

Określając wysokość wnioskowanych alimentów, trzeba pamiętać o zasadzie tzw. równej stopy życiowej, która sprowadza się do tego, że poziom życia dziecka powinien odpowiadać poziomowi życia rodziców. Przy czym liczą się tu zarówno warunki, w jakich żyje matka, jak i ojciec. Z drugiej strony, należy mieć na uwadze, że pomimo rozstania rodziców konieczne jest dołożenie starań, aby poziom jego życia nie odbiegał od tego, sprzed zaistnienia tej sytuacji.

Warto również zaznaczyć, że na wysokość alimentów na dziecko nie mają wpływu dodatkowe świadczenia, które dotyczą dziecka, w tym świadczenie wychowawcze tzw. 800 plus, świadczenia rodzinne np. zasiłek rodzinny, a także świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz. U. 1964 nr 9 poz. 60.