Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia lub przed ukończeniem 25. roku życia w trakcie nauki. Wynosi ona 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Może zostać zawieszona, jeśli osoba uprawniona osiągnęła w danym miesiącu przychód w łącznej kwocie przekraczającej 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, której projekt przygotował resort pracy i polityki społecznej, eliminuje z ustawy wymóg przebywania na terytorium RP i zastępuje go koniecznością posiadania miejsca zamieszkania w Polsce. Dotychczas osoba opuszczająca Polskę, bez względu na cel wyjazdu, traciła uprawnienie do renty socjalnej.

W czerwcu 2013 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wymóg przebywania na terytorium Polski jest nieracjonalny, absolutnie oderwany od istoty renty socjalnej. Sędziowie Trybunału uzasadniali, że taka regulacja "uderza w godność osoby uprawnionej do renty socjalnej i pozbawia ją prawa do godnego życia, w tym do ukończenia studiów za granicą".

TK przypomniał też, że prawo nie wymaga, by osoba uprawniona do renty była "aż tak bardzo zintegrowana z państwem i społeczeństwem polskim". Wystarczy, że ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

ZUS zawiesi rentę socjalną nawet wtedy, gdy skumulują się zaległe wypłaty
ZUS zawiesi rentę socjalną nawet wtedy, gdy skumulują się zaległe wypłaty

Zobacz również

Zmiany obejmą nie tylko obywateli polskich, ale też spełniających określone w ustawie kryteria cudzoziemców, obywateli państw członkowskich UE, państw członkowskich EFTA oraz członków ich rodzin, jeżeli posiadają prawo pobytu na terytorium RP.

Prawo do renty socjalnej podlega zawieszeniu w razie osiągania przychodów za granicą. Przepisy w tym względzie mają być identyczne jak w przypadku przychodów osiąganych przez rencistów w Polsce. Spowodowało to m.in. konieczność wskazania zasad przeliczania na złote polskie przychodu osiągniętego przez osoby uprawnione w obcej walucie.

Nowelizacja wprowadza też zmiany do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Przewidziano, że w przypadku zawieszenia renty socjalnej z powodu przychodów przekraczających określone progi, prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego wygasa po upływie 90 dni od dnia ustania ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ.