Subskrybuj nas na Youtube
Podstawą do ochrony pracowników w wieku przedemerytalnym jest art. 39 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Na tej podstawie przedsiębiorca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie, której do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata. Przy czym muszą być też spełnione warunki odpowiedniego stażu pracowniczego i okresu składkowego i nieskladkowego.
Korzystne orzecznictwo
Prawo do ochrony osób przechodzących na emeryturę w obniżonym wieku potwierdzają orzeczenia Sądu Najwyższego. Sędziowie w wyroku z 28 marca 2002 r. (sygn. akt I PKN 141/01) uznali, że przewidziana w tym przepisie ochrona dotyczy ustawowej gwarancji trwałości zatrudnienia i pewności otrzymywania środków w okresie zmniejszonych szans na znalezienie nowej pracy. Co więcej wskazali, że zakaz wypowiadania stosunku pracy ma wymiar indywidualny i odnosi się do wieku, którego uzyskanie umożliwia konkretnemu pracownikowi nabycie prawa do świadczenia wraz z jego osiągnięciem.
Podobny wyrok zapadł 6 grudnia 2012 r. (sygn. akt I PK 145/12). SN potwierdził w nim, że warunki uzyskania emerytury pomostowej spełniają kryteria osiągnięcia wieku emerytalnego. Tak więc zgodnie z linią orzeczniczą zakaz wypowiedzenia umowy o pracę obejmuje m.in. pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dla nich obniżony wiek emerytalny jest normalnym, ustawowym terminem zakończenia aktywności zawodowej. W praktyce oznacza to, że np. hutnik, pilot czy maszynista nie mogą być zwolnieni z pracy przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, czyli na cztery lata przed wejściem w wiek predysponujący ich do przejścia na pomostówkę. W przypadku mężczyzn jest to 60 lat, a kobiet – 55. Tym samym mężczyzna będzie chroniony od dnia, w którym ukończy 56 lat, a kobieta-51. Przy czym zgodnie z ustawą z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. nr 237, poz. 1656 ze zm.) prawo do świadczenia pomostowego ma osoba, która spełniła kryteria okresu składkowego i nieskładkowego oraz przepracowała 15 lat w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.
Pułapka na pracownika
Artykuł 39 kodeksu pracy nie pozostawia wątpliwości, że ochrona dotyczy wyłącznie okresu czterech lat przed przejściem na emeryturę. Skoro więc osoba ma prawo do ochrony przed osiągnieciem wieku uprawniającego do pomostówki, to z takiego prawa może skorzystać tylko raz. Co więcej specjalne traktowanie kończy się z chwilą ukończenia przez pracownika wieku uprawniającego do emerytury w niższym niż powszechny wiek emerytalny, nawet jeśli nie dojdzie do rozwiązania stosunku pracy (wyrok SN z 5 maja 2011 r., sygn. akt II PK 282/10). Sprawą wieku emerytalnego osób wykonujących najbardziej niebezpieczne prace zajął się też Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 16 marca 2010 r., sygn. akt K 17/09, Dz.U. z 2010 r. nr 48, poz. 286). Sędziowie stwierdzili, że odpowiednikiem pomostówek były świadczenia w obniżonym wieku dla osób wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Skład uznał więc, że wraz z osiągnięciem wieku uprawniającego do pomostówki pracownik nabywa uprawnienia w rozumieniu art. 39 k.p. i kiedy jest chroniony przed zwolnieniem.
