Prowadzę działalność gospodarczą, mam przy tym duże zaległości składkowe, lecz obecnie spłacam układ ratalny. ZUS ustanowił w 2020 r. hipotekę przymusową na mojej nieruchomości (działce), która stanowi przedmiot wspólności majątkowej małżeńskiej. Chciałbym jednak przeprowadzić na działce inwestycję, do której potrzebuję kredytu. W związku z tym chcę się zwrócić do organu o ustanowienie hipoteki na moim mieszkaniu. Czy taka zmiana jest możliwa?

Zgodnie z art. 109 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa). Podstawą takiej hipoteki może być w szczególności decyzja ZUS. W postanowieniu Sądu Najwyższego z 7 września 2016 r., sygn. akt IV CSK 713/15, stwierdzono zaś, że decyzja ZUS ustalająca wysokość należności z tytułu składek jednego z małżonków będącego dłużnikiem może być podstawą wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka, jeżeli została doręczona obojgu małżonkom.
Regulacje te nawiązują do art. 26 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika, że dla zabezpieczenia należności z tytułu składek ZUS przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Podstawą ustanowienia takiej hipoteki jest doręczona decyzja o określeniu wysokości należności z tytułu składek, o odpowiedzialności osoby trzeciej lub o odpowiedzialności następcy prawnego. W art. 26 ust. 3a i 3b wspomnianej ustawy wskazano rodzaje nieruchomości, które mogą być przedmiotem hipoteki. Mogą nimi być: część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział dłużnika; nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej dłużnika i jego małżonka; nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości stanowiąca udział wspólników spółki cywilnej – w przypadku gdy dłużnikiem jest spółka. Przedmiotem hipoteki przymusowej może być także użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego lub udział w tym prawie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub udział w tym prawie oraz wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Opłata za żłobek nie może zależeć od wysokości dochodów

Zobacz również
Z przytoczonych przepisów nie wynika, czy możliwa jest zmiana zabezpieczenia hipotecznego. Z informacji przedstawionych przez ZUS na stronie internetowej organu jednak wynika, że zakład taką możliwość przewiduje. W informacjach tych przewidziano m.in. tryb postępowania w sprawie zmiany zabezpieczenia prawnego składek. Wśród przesłanek, które ZUS bierze pod uwagę, są m.in. wartość przedmiotu zabezpieczenia, zabezpieczenia ustanowione na rzecz innych wierzycieli, możliwość zabezpieczenia wierzytelności ZUS na innych nieruchomościach lub innych prawach majątkowych dłużnika oraz możliwość wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego z nieruchomości objętej postępowaniem w sprawie odstąpienia od zabezpieczenia hipotecznego lub z majątku ruchomego objętego postępowaniem w sprawie odstąpienia od zabezpieczenia zastawem.
Wynika z tego, że ZUS samodzielnie decyduje o tym, czy odstąpi od zabezpieczenia spłaty składek. Wówczas wydaje promesę, gdzie określa w szczególności warunki, po spełnieniu których odstąpi od zabezpieczenia. Promesa jest ważna przez oznaczony okres, nie dłuższy niż trzy miesiące.
Także więc w opisywanym przypadku istnieje możliwość odstąpienia od zabezpieczenia hipotecznego na jednej nieruchomości na rzecz zabezpieczenia na innej. Dłużnik powinien wystąpić do organu z takim wnioskiem, jednak w razie odmowy nie ma możliwości zmuszenia ZUS do zmiany zabezpieczenia. ©℗
Podstawa prawna
•art. 26 ust. 3a i 3b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)
•art. 109 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2204)