rozwiń ›

Niepełnosprawność 10-N. Co oznacza?

Symbol przyczyny niepełnosprawności 10-N oznacza choroby neurologiczne. Jeśli taki kod znajduje się w orzeczeniu, to znaczy, iż naruszenie sprawności organizmu zostało spowodowane przez choroby neurologiczne, w tym:

• naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia,

• guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych,

• pourazowa cerebrastenia i encefalopatia,

• choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych,

• choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych,

• choroby rdzenia kręgowego,

• uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii.

Ważne

Zgodnie z przepisami, symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej osoby z niepełnosprawnością.

Warto pamiętać, iż orzeczenie może zawierać jeden symbol przyczyny niepełnosprawności, dwa albo trzy. Nawet gdy osoba z niepełnosprawnością cierpi z powodu większej ilości chorób, to w orzeczeniu mogą być maksymalnie 3 kody. To często wzbudza niezrozumienie pacjentów. Zwolennicy takiego rozwiązania podkreślają, iż w rzeczywistości symbol w orzeczeniu nie odzwierciedla jednostki chorobowej a szchorzenie, które skutkuje zaliczeniem do określonego stopnia niepełnosprawności.

Kod 10-N. Jaki stopień niepełnosprawności?

Inną ważną informacją, którą zawiera orzeczenie jest stopień niepełnosprawności. W zależności od konkretnej sytuacji dorosłym osobom chorującym neurologicznie (kod 10-N) może być przyznany lekki, umiarkowany albo znaczny stopień niepełnosprawności.

Powiatowe (PZON) wojewódzkie (WZON) zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności biorą tu pod uwagę m.in. zaświadczenie lekarskie i ocenę stanu zdrowia, a także możliwość poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej w samodzielnej egzystencji oraz w pełnieniu ról społecznych.

Dzieci do ukończenia 16. roku życia otrzymują orzeczenie o niepełnosprawności.

Stopień niepełnosprawności ma największe znaczenie dla rozmiaru możliwego wsparcia.

Przykład

Przykładowo, osoby ze znacznym stopniem i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą starać się o zasiłek stały z gminy. MOPS wypłaca takie wsparcie osobom z niskimi dochodami, które są niezdolne do pracy albo z powodu wieku całkowicie niezdolne do pracy. Dla osoby samotnej kryterium dochodowe od 1 stycznia 2025 r. wynosi 1010 zł. W przypadku osoby w rodzinie zarówno jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie powinny być niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Teraz jest to kwota 823 zł. Najwyższy możliwy do uzyskania zasiłek stały wynosi 1229 zł.

Rząd planuje wprowadzenie corocznej weryfikacji kwot kryteriów dochodowych w pomocy społecznej. Jednak zgodnie z aktualnymi przepisami nie powinny się one zmienić w 2026 r.

Osoby z niepełnosprawnościami (stopień lekki, umiarkowany, znaczny) spełniające kryteria dochodowe mogą też otrzymać zasiłek okresowy. Bez względu na dochód wypłacany jest zasiłek pielęgnacyjny. Ma on na celu częściowe pokrycie wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Takie wsparcie otrzymują m.in. osoby, które ukończyły 75 lat. W przypadku młodszych osób dorosłych wymagany jest znaczny stopień niepełnosprawności. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje też osobom ze stopniem umiarkowanym, jeżeli niepełnosprawności powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia. Od kilku lat zasiłek pielęgnacyjny wynosi 215,84 zł. Kwota ta według obecnych reguł nie powinna wzrosnąć w 2026 r.

Czy symbol 10-N uprawnia do uzyskania karty parkingowej?

Oprócz stopni niepełnosprawności kluczowym elementem orzeczenia są też wskazania.

Osoby z niepełnosprawnościami często mają nadzieję, iż w ich orzeczeniu znajdzie się wskazanie do wydania karty parkingowej (tzw. punkt 9 orzeczenia). Obecnie kartę parkingową mogą otrzymać osoby, które mają znacznie ograniczone możliwości poruszania się i odpowiednie wskazanie w orzeczeniu. Dla osób dorosłych wymagany jest znaczny stopień niepełnosprawności. W przypadku osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym orzeczenie musi mieć dodatkowo jeden z symboli, który oznacza przyczynę niepełnosprawności:

• 04-O (choroby narządu wzroku),

• 05-R (upośledzenie narządu ruchu)

• 10-N (choroba neurologiczna).

Przykład

Osoba z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i symbolem 10-N może otrzymać kartę parkingową, jeżeli ma znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się i wskazanie do karty w orzeczeniu.

Wymóg posiadania określonych symboli w orzeczeniu nie dotyczy osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Osoby ze stopniem lekkim nie mają prawa do karty parkingowej nawet, jeśli przyczyną niepełnosprawności są choroby neurologiczne.

Zasady te mają zastosowanie do orzeczeń wydanych po 1 lipca 2014 r.

Inne wskazania w orzeczeniu dotyczą przykładowo konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji czy odpowiedniego zatrudnienia.

Czy na osobę z orzeczeniem 10-N przysługuje wyższe dofinansowanie z PFRON?

Nawet znaczny czy umiarkowany stopień niepełnosprawności nie oznacza co do zasady braku możliwości wykonywania pracy. W takich przypadkach pracodawca powinien przystosować stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Inną dostępną formą jest praca zdalna.

Ponadto, pracownik z niepełnosprawnością korzysta z dodatkowych uprawnień takich jak m.in. dodatkowa 15-minutowa przerwa w pracy. Nie może też być zatrudniany w porze nocnej i godzinach nadliczbowych. Wyjątki dotyczą tu do osób posiadających specjalne orzeczenie lekarza medycyny pracy.

Co najmniej umiarkowany stopień niepełnosprawności uprawnia do:

  • 7-godzinnej dobowej i 35-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy ;
  • dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym,
  • zwolnienia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku (łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Pracodawca spełniający określone wymogi może korzystać z dofinansowania wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami. Aktualnie dofinansowanie wynosi miesięcznie 2760 zł (dla pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności), 1550 zł (w przypadku stopnia umiarkowanego) i 575 zł (lekki stopień niepełnosprawności).

Choroby neurologiczne o symbolu 10-N nie należą do tzw. schorzeń szczególnych, dla których przewidziano wyższe dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Wyższa dopłata obejmuje bowiem pracowników, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych.

Legitymacja osoby z niepełnosprawnością

Ważnym dokumentem, którym mogą posługiwać się osoby z orzeczeniami, jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Dzięki niej łatwiej jest potwierdzić swoje uprawnienia do zniżek i ulg (np. w instytucjach kultury, komunikacji publicznej). Symbol przyczyny niepełnosprawności w legitymacji wpisuje się na wniosek osoby niepełnosprawnej. Posiadacze plastikowej legitymacji mogą dodać dokument do mObywatela. Kod QR legitymacji zawiera PESEL, symbol przyczyny niepełnosprawności, stopień niepełnosprawności i numer legitymacji. Ale uwaga! Przyczyna niepełnosprawności i jej stopień są opcjonalne. Są one wyświetlane tylko wtedy, gdy zostały dodane do tradycyjnej wersji legitymacji.

Podsumowanie

Kod 10-N jest jednym z symboli przyczyn niepełnosprawności. O tym, na jakie przywileje może liczyć osoba z niepełnosprawnością decydują też inne czynniki takie jak m.in. stopień niepełnosprawności.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j. t. Dz. U. z 2025 r., poz. 913; ost. zm. Dz. U. z 2023 r., poz. 1234);

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (j. t. Dz. U. z 2021 r., poz. 857; ost. zm. Dz. U. z 2025 r., poz. 1033).