Osoby, które przed rokiem 1999 pozostawały aktywne zawodowo, powinny złożyć wniosek do ZUS o ustalenie wysokości kapitału początkowego. Także ci emeryci i renciści, którzy już pobierają świadczenia, mogą zwiększyć wysokość swoich wypłat.
Od 1 października 2013 r. niektóre osoby poszkodowane przez obowiązujące wcześniej rozwiązania mogą wystąpić do ZUS o ponowne wyliczenie wysokości świadczenia. Do tej daty osoby, które do podstawy wymiaru wykazywały niepełny rok zatrudnienia traciły na tym. Po zmianach, nawet jeżeli pracowały przez 3 miesiące w ciągu roku, będą i tak mieć wyższy kapitał początkowy niż przed nowelizacją przepisów. W praktyce to rozwiązanie pozwoli zwiększyć świadczenie pracownicom powracającym do pracy po przerwie związanej z urlopem wychowawczym. Jest korzystne także dla osób, które miały kilku miesięczną przerwę w zatrudnieniu spowodowaną na przykład likwidacją przedsiębiorstwa.
W takiej sytuacji kapitał początkowy będzie liczony na podstawie faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Ponowne obliczenie kapitału ustalonego przed 1 października 2013 r. następuje na wniosek zainteresowanego. Jeżeli jednak osoba uprawniona nie wystąpi z nim, oddział ZUS sam wyliczy jej kapitał przy okazji obliczania emerytury na nowych zasadach, o ile jest to dla niej korzystniejsze. Na tym rozwiązaniu zyskają osoby, które już pobierają świadczenia. Jednak jeżeli przed 1 października 2013 r. ustalono im emeryturę na nowych zasadach, same muszą wystąpić o ponowne przeliczenie. Wypłaty emerytury w nowej wysokości dokonuje się na ogólnych zasadach, nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku. A to w praktyce oznacza, że im szybciej dokument taki zostanie złożony prze zainteresowanego, tym szybciej ZUS dokona wyliczeń. Podpisany wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego można przesłać pocztą (listem zwykłym) lub dostarczyć osobiście do tej jednostki ZUS, która wydała decyzję o ustaleniu kapitału początkowego. Przesyłając go, należy podać znak sprawy zaczynający się od symbolu KPU 1 00...... Można także wykorzystać opracowany wzór wniosku. Jest to druk o symbolu: ZUS Kp-3. Jest on dostępny w oddziałach ZUS lub na stronach internetowych zakładu.
Osoby, które dwa lata temu nie złożyły prośby o przeliczenie kapitału początkowego, powinny to wskazać w tym wniosku. Dzięki temu ZUS uwzględni zmiany dotyczące zasad zarobków uzyskanych w wybranych latach kalendarzowych sprzed 1999 r. dotyczące przeciętnych wynagrodzeń sprzed tej daty. Od dwóch lat, obliczając procentowy stosunek wynagrodzenia do przeciętnej płacy za rok, w którym wnioskodawca po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia, ZUS uwzględnia przeciętną miesięczną płacę wyłącznie za te miesiące, w których pozostawał on w ubezpieczeniu. Do sumy tych wynagrodzeń porównuje następnie łączną kwotę zarobków danej osoby w jej pierwszym roku ubezpieczenia. Taki sposób ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego powoduje, że jest ona wyższa, niż byłaby obliczona na podstawie wcześniejszych regulacji. Dotyczy to również wysokości samego kapitału. Osoby, którym zakład ustalił go z uwzględnieniem pierwszego roku pozostawania w ubezpieczeniu na poprzednio obowiązujących zasadach, mogą obecnie domagać się ponownego ustalenia kapitału z zastosowaniem także i tych przepisów.
Nadal nie wszystkie osoby uprawnione złożyły wnioski o ustalenie wysokości kapitału początkowego. Ubezpieczeni, którzy występują o to dopiero teraz, mają obowiązek dostarczyć do ZUS dokumenty potwierdzające zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe. Z tego też powodu należy się zwrócić do pracodawcy o wystawienie zaświadczenia Rp-7 lub o dokumenty płacowe. Jeśli potwierdzenie wysokości zarobków wystawia prywatne archiwum, to jest ono zobowiązane do wystawienia kopii dokumentacji płacowej, którą ma w posiadaniu. Muszą być one opatrzone pieczęcią nagłówkową firmy przechowawczej i pieczątką imienną kierownika archiwum lub pracownika upoważnionego.
Osoba ubiegająca się o ustalenie wysokości kapitału początkowego może także przedstawić np. legitymację ubezpieczeniową zawierającą wpisy o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, dokonane w trakcie zatrudnienia albo niezwłocznie po rozwiązaniu stosunku pracy. Dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, a także inne okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość wynagrodzenia należy dołączyć do wniosku w oryginale. Można także przedłożyć ich odpisy poświadczone przez notariusza.
Przeliczenie kapitału początkowego
Maria Z. przez trzy lata przebywała na urlopie wychowawczym. Do pracy wróciła w październiku 1997 roku. Pracodawca przez cztery miesiące wypłacił jej 4 tys. zł. Zainteresowana złożyła do ZUS wniosek o ustalenie wysokości kapitału początkowego. Na tej podstawie ZUS obliczył, że jej miesięczne uposażenie wynosiło tylko 333 zł. Teraz po zmianie przepisów wysokość kapitału początkowego będzie liczona z faktycznie otrzymanego wynagrodzenia, czyli od kwoty 1000 zł miesięcznie. Maria Z. złożyła wniosek o przeliczenie nowego kapitału początkowego i obecnie czeka na ustalenie nowej kwoty.
Podstawa prawna
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).
