ZUS nie doliczy pracownikowi do stażu emerytalnego składek zapłaconych przez firmę, jeżeli okaże się, że umowa o pracę nakładczą była pozorna.
W czasie kontroli jednej z firm zatrudniającej chałupników ZUS stwierdził nieprawidłowości dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym. W efekcie tego została wydana decyzja, na podstawie której jedna z osób wykonujących pracę nakładczą została wykluczona z ubezpieczenia. Na skutek tego straciła ona trzy lata podlegania ubezpieczeniom (za okres od 1 lipca 2006 r. do 28 lutego 2009 r.).
Zainteresowany odwołał się od tej decyzji. Sąd I instancji przyznał mu rację, uznając, że w zakwestionowanym okresie chałupnik podlegał ubezpieczeniu z tytułu pracy nakładczej. ZUS nie zgodził się z tym wyrokiem. Sąd II instancji, rozpatrując apelację, przyznał rację zakładowi. W czasie badania sprawy ustalono, że zainteresowany od 2004 roku prowadził działalność gospodarczą. Dwa lata później podpisał umowę ze spółką, na rzecz której miał wykonywać pracę nakładczą. Ustalono jednak, że w ramach tej umowy miesięcznie wykonywał zaledwie 15 sztuk ofert marketingowych zamiast planowanych 200. Sąd apelacyjny ustalił także, że firma nie wymagała od zatrudnionego chałupnika większej liczby gotowych ankiet. W efekcie tego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynosiła przeciętnie od 25 do 60 zł miesięcznie.
Sędziowie wskazywali, że tym samym wnioskodawca nie mógł wypracować co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tym samym nie został spełniony warunek określony w par. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. nr 3, poz. 19 z późn. zm.). Zgodnie z nim w umowie o pracę nakładczą strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy, ale w takiej wysokości, aby pozwoliło to osiągnąć połowę najniższego wynagrodzenia. Sędziowie wskazali także, że jeśli nawet składka za taką osobę została odprowadzona do ZUS, to nie powstał jednak stosunek ubezpieczeniowy. Tym samym sąd apelacyjny uznał umowę o pracę nakładczą za nieważną ze względu na jej pozorność.
Zainteresowany złożył kasację do Sądu Najwyższego (SN). Ten po zbadaniu sprawy oddalił apelację jako nieuzasadnioną. Sędziowie także uznali, że strony zawarły umowę o pracę nakładczą z zamiarem niedotrzymania jej warunków. SN potwierdził więc, że pozorna umowa o pracę nie stanowi tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
ORZECZNICTWO
Wyrok z 28 lipca 2012 r. , sygn. akt I UK 27/12.