Emeryci i renciści nie muszą się obawiać przekroczenia limitów dochodu, bo kolejna wypłata ekstra nie wpłynie na nie. Oba dodatki skonstruowano zresztą bardzo podobnie.
W ubiegłym tygodniu poznaliśmy długo wyczekiwany projekt ustawy o czternastej emeryturze, a więc kolejnym, po trzynastce, dodatkowym świadczeniu dla emerytów i rencistów. Projektowane świadczenie ma być wypłacone w IV kwartale 2021 r. Podobnie jak trzynastka, także czternastka nie powinna być nazywana emeryturą, ponieważ nie jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego. Podobieństw jest znacznie więcej – przede wszystkim otrzymanie świadczenia nie wpłynie na limit dochodów, które uprawniają do otrzymania np. dodatku mieszkaniowego. Wszystko dlatego, że oba dodatki mają spełniać ten sam socjalny cel – poprawiać sytuację materialną emerytów i rencistów. Zasadnicza różnica polega na tym, że trzynastka przysługuje wszystkim uprawnionym w tej samej wysokości, podczas gdy wysokość czternastki będzie się różnić w zależności od otrzymywanej renty lub emerytury.
Dodatek mieszkaniowy
Jednym ze świadczeń socjalnych przysługujących ze względu na trudną sytuację materialną jest dodatek mieszkaniowy. Zgodnie z ustawą o dodatkach mieszkaniowych może on zostać przyznany rodzinie, jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku nie przekracza 175 proc. obowiązującej w dniu złożenia wniosku kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 125 proc. tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym. Gdy dochód jest wyższy, dodatek wypłacany jest w niższej kwocie. Za dochód w tym przypadku uważa się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. To, że członek rodziny otrzyma zarówno trzynastkę, jak i czternastkę, nie wpłynie na prawo do tego dodatku.
Ulga rehabilitacyjna
Otrzymanie czternastki nie wpłynie na prawo do otrzymania ulgi rehabilitacyjnej przewidzianej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jej ogólnymi przepisami podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu wydatków m.in. na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Prawo do takiego odliczenia mają także podatnicy, którzy mają na swoim utrzymaniu niepełnosprawnego współmałżonka, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwo, ojczyma, macochę, zięciów i synowe. Warunkiem jest jednak to, aby w roku podatkowym dochody tych niepełnosprawnych nie przekraczały dwunastokrotności kwoty renty socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.
Zasiłki z pomocy społecznej
Kolejnymi świadczeniami, które mogłyby być uzależnione od wypłacenia czternastki, są świadczenia z pomocy społecznej. Należą do nich np. zasiłek stały, zasiłek okresowy albo zasiłek specjalny. Do ich otrzymania oblicza się bowiem dochód wnioskodawcy. Ustawa o pomocy społecznej za dochód uważa sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku. Otrzymanie czternastki nie pozbawi wnioskodawcy np. zasiłku z pomocy społecznej, ponieważ nie zostanie ona wliczona do przychodu w rozumieniu tej ustawy.
Renta socjalna
Przychód ważny jest także w przypadku renty socjalnej. To specjalne świadczenie wypłacane osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej ‒ przed ukończeniem 25. roku życia;
- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Prawo do renty może zostać zawieszone, jeśli rencista osiąga przychody z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W projektowanej ustawie wskazano wprost, że czternastka nie będzie miała wpływu na zawieszenie renty.
Dla niepełnosprawnych
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielniej egzystencji popularnie zwane 500+ niepełnosprawnych uzależnione jest od spełnienia kilku warunków, w tym sytuacji finansowej wnioskodawcy. Może je otrzymać osoba, która ukończyła 18 lat i której niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o:
- całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.
WAŻNE Czternastka ma taki sam status jak trzynastka. Różnica polega na tym, że ta druga będzie wypłacana co roku, a czternastka – jednorazowo. Przynajmniej na razie.
Ważny jest także status materialny niepełnosprawnego. Na świadczenie uzupełniające mogą liczyć osoby, które:
- nie mają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych, albo
- suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1700 zł miesięcznie; do limitu 1700 zł czternastka, podobnie jak trzynastka, nie zostanie wliczona.
Rodzinne
Dochód ważny jest także w przypadku świadczeń rodzinnych, do których zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych należą np. zasiłek rodzinny i zasiłek pielęgnacyjny. Wspomniana ustawa za dochód uważa nie tylko przychód opodatkowany PIT, lecz także wymienione świadczenia nieopodatkowane. Czternastka nie zostanie wliczona do tego określonego ustawą limitu, a więc nie wpłynie na prawo do tych świadczeń.
Nie będzie miała także znaczenia przy określaniu prawa do pomocy z funduszu alimentacyjnego. Świadczenia z tego funduszu mogą zostać przyznane osobie, która bezskutecznie próbuje wyegzekwować alimenty na podstawie tytułu wykonawczego. Otrzymają je osoby do 18. roku życia (25. roku życia – jeśli kontynuują naukę) albo bez względu na wiek, jeśli wnioskodawcą jest osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Warunkiem jest nieprzekroczenie dochodu rodziny w wysokości 800 zł w przeliczeniu na osobę.©℗
Złotówka za złotówkę
Osoby, których świadczenie podstawowe przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń nie przekracza kwoty 2900 zł, otrzymają czternastkę w wysokości minimalnej emerytury. Z kolei ci, których świadczenie przekracza tę kwotę, otrzymają czternastkę pomniejszoną o tę kwotę. Jak z tego wynika, nie wszyscy czternastkę otrzymają.
Zastosowano tu zasadę „złotówka za złotówkę” polegającą na tym, że próg otrzymania świadczenia jest elastyczny (2900 zł), ale jego przekroczenie nie powoduje automatycznej utraty do niego prawa, tylko jego zmniejszenie.
Podobny mechanizm obowiązuje np. w przypadku dorabiania do emerytury i renty. Tym, którzy nie ukończyli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, po osiągnięciu przez nich przychodu przekraczającego miesięcznie 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia świadczenie jest zmniejszane o kwotę przekroczenia. Jednak tylko do osiągnięcia przychodu będącego równowartością 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W takim przypadku emerytura lub renta jest zawieszana.©℗
Podstawa prawna
•ustawa o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów – przyjęta przez Radę Ministrów
•art. 3 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111)
•art. 3 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 670; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818)
•art. 26 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200)
•art. 3 ust. 3 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. 2019 r. poz. 2133)
•art. 2 ust. 2 ustawy z 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1622; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473)
•art. 8 ust. 3 ustawy 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818)
