W dzisiejszym odcinku komentarza do ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. poz. 2215; dalej: ustawa) omawiamy rozdziały 10−15 ustawy.
Rozdział 10 (art. 58–76) dotyczy problematyki ewidencji pracowniczych planów kapitałowych. Ewidencja PPK ma być w założeniu centralnym miejscem gromadzenia informacji związanych z funkcjonowaniem PPK. Do ważnych przepisów należy zaliczyć art. 59 ustawy określający podstawowe wymogi dla instytucji finansowych ubiegających się o wpis do ewidencji PPK. Charakter prawny PPK przewiduje bowiem, że w ich ramach mogą działać wyłącznie instytucje finansowe wpisane do ewidencji PPK (art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy). Z perspektywy uczestników i pracodawców takie ograniczenie daje pewność, że instytucje oferujące PPK spełniły wymogi przewidziane przez ustawodawcę oraz dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków. Do wyselekcjonowania takich instytucji służyć będą wprowadzone przez ustawodawcę wymogi dotyczące doświadczenia danej instytucji oraz posiadania kapitałów własnych. Zwrócić należy także uwagę na art. 68 ustawy, który określa rodzaje danych ewidencjonowanych w ewidencji PPK. Przepis wskazuje, że obejmuje ona ewidencje towarzystw funduszy inwestycyjnych, towarzystw emerytalnych i zakładów ubezpieczeń, ewidencję podmiotów zatrudniających, ewidencję umów o zarządzanie oraz ewidencję uczestników.
Rozdział 11 (art. 77−79) reguluje zasady dotyczące funkcjonowania portalu PPK. Celem utworzenia portalu PPK jest gromadzenie i udzielanie informacji o funkcjonowaniu PPK. Ma on zatem służyć wszystkim zainteresowanym (uczestnikom, pracodawcom, instytucjom finansowym) jako platforma udostępniania informacji związanych z funkcjonowaniem PPK. Głównym zadaniem portalu będzie prowadzenie działalności informacyjnej. Artykuł 77 ustawy podkreśla, że do zadań operatora portalu należy prezentowanie podmiotów zarządzających funduszami zdefiniowanej daty, informowanie uczestników PPK oraz osób zatrudnionych o warunkach funkcjonowania PPK, a także prezentowaniu ofert instytucji finansowych.
Rozdział 12 (art. 80−84) odnosi się do zasad dotyczących podziału środków PPK w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa. PPK to system gromadzenia oszczędności będących własnością prywatną. Dlatego środki PPK mogą podlegać reżimowi ustroju majątkowego małżonków oraz w sytuacji rozwodu lub unieważnienia małżeństwa podziałowi. Wprowadzenie regulacji dotyczących podziału środków w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa wynika z konieczności uregulowania specyfiki funkcjonowania PPK. Zwrócić należy uwagę, że ustalenie statusu właścicielskiego środków wymaga odniesienia się do ustroju majątkowego zgodnie z zasadami określonymi w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Istotne znaczenie w tym kontekście ma art. 80 ustawy, który wskazuje, że środki przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK powinny być mu przekazane albo w trybie wypłaty transferowej (w obrębie PPK), albo poprzez dokonanie zwrotu.
Rozdział 13 (art. 85 i 86) to z kolei regulacja szczególna dotycząca podziału środków w przypadku śmierci uczestnika. Podobnie jak w przypadku rozwodu i unieważnienia małżeństwa prywatny status środków PPK wymaga regulacji szczególnej w zakresie podziału majątku na wypadek śmierci z uwagi na specyfikę PPK. Uczestnik może dokonać dyspozycji na wypadek śmierci, wskazując osoby uprawnione (art. 21 ustawy). Jeżeli takiej dyspozycji nie złoży, to środki te będą dziedziczone na zasadach ogólnych w ramach postępowania spadkowego. Na uwagę zasługuje art. 86, który wskazuje, że w przypadku śmierci w pierwszej kolejności należy dokonać rozliczenia z małżonkiem zmarłego uczestnika w zakresie, w jakim środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.
Rozdział 14 (art. 87−93) to z kolei szczególne przepisy dotyczące procedur łączenia i likwidacji funduszy zdefiniowanej daty. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie regulacji szczególnej z uwagi na specyfikę funkcjonowania PPK. W założeniu bowiem PPK ma być długoterminowym planem oszczędzenia, który zapewni uczestnikom możliwość systematycznych wpłat (art. 3 ust. 1 ustawy). Z uwagi na te cele ustawodawca wprowadził przepisy, które faktycznie zmierzają do ograniczenia możliwości prowadzenia likwidacji funduszy zdefiniowanej daty, a także nakładają na instytucje finansowe wymóg stosowania procedur łączenia takich funduszy.
Rozdział 15 (art. 94–104) reguluje zasady rozporządzania środkami zgromadzonymi w PPK, ich wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu dokonywanego na wniosek uczestnika PPK.
Poprzednie części komentarza do ustawy o PPK ukazały się:
cz. 1 – 21 lutego 2019 r. (DGP nr 37),
cz. 2 – 21 marca 2019 r. (DGP nr 57),
cz. 3 – 18 kwietnia 2019 r. (DGP nr 77),
cz. 4 − 23 maja 2019 r. (DGP nr 99).
Kolejna część komentarza ukaże się 18 lipca.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Kadry i Płace komentowaliśmy m.in. ustawy:
  • z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych
  • z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
  • z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców
  • z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
  • z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
  • z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
  • z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy
  • z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
  • z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
  • z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
  • z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
  • z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych
  • z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
  • z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela
  • z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni
  • z 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją
a także rozporządzenie:
  • ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej
Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz go w wydaniach dgp na www.edgp.gazetaprawna.pl

Rozdział 10

Ewidencja Pracowniczych Planów Kapitałowych

Art. 58. [Utworzenie i sposób prowadzenia ewidencji PPK; zadania PFR w zakresie prowadzenia ewidencji PPK]

1. Tworzy się Ewidencję Pracowniczych Planów Kapitałowych, zwaną dalej „ewidencją PPK”.

2. Ewidencję PPK prowadzi PFR w systemie teleinformatycznym umożliwiającym przesyłanie i udostępnianie danych, o których mowa w art. 8 ust. 2 i art. 71–74.
3. Do zadań PFR w zakresie prowadzenia ewidencji PPK należy w szczególności:
1) weryfikacja danych, o których mowa w art. 8 ust. 2;
2) umieszczanie towarzystw funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystw emerytalnych lub zakładów ubezpieczeń w ewidencji PPK;
3) udostępnienie informacji o towarzystwach funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystwach emerytalnych lub zakładach ubezpieczeń umieszczonych w ewidencji PPK operatorowi portalu PPK, o którym mowa w art. 77 ust. 2, w celu zamieszczenia tych informacji w portalu PPK, o którym mowa w rozdziale 11;
4) udostępnienie wykazu towarzystw funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystw emerytalnych lub zakładów ubezpieczeń umieszczonych w ewidencji PPK organowi nadzoru w celu zamieszczenia na stronie internetowej organu nadzoru;
5) weryfikacja prawa uczestnika PPK do otrzymania wpłaty powitalnej i dopłaty rocznej, z zastrzeżeniem pkt 6;
6) weryfikacja, na podstawie informacji otrzymanych z ZUS, o których mowa w art. 34 ust. 3, prawa uczestnika PPK, o którym mowa w art. 27 ust. 2, do otrzymania dopłaty rocznej;
7) pośrednictwo w przekazywaniu uczestnikom PPK wpłaty powitalnej i dopłaty rocznej, w tym dokonywanie ustaleń, o których mowa w art. 33 ust. 4.
komentarz
  • Artykuł 58 ust. 2 wskazuje, że podmiotem ustanowionym przez ustawodawcę do prowadzenia ewidencji PPK jest PFR. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 19 PFR to Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie. Na PFR spoczywa obowiązek prowadzenia ewidencji PPK w systemie teleinformatycznym, który umożliwia przesyłanie i udostępnianie danych, o których mowa w art. 8 ust. 2 oraz w art. 71–74. Pierwszy z tych przepisów – art. 8 ust. 2 nakłada na ZUS obowiązek przekazania do PFR do końca lutego każdego roku kalendarzowego informacji zawierającej określone dane dotyczące płatników będących podmiotami zatrudniającymi, którzy w poprzednim roku kalendarzowym deklarowali składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby zatrudnione. Informacja ta służy PFR do weryfikacji zawierania przez podmioty zatrudniające umów o zarządzanie PPK.
  • Ustawa określa zakres spoczywających na PFR zadań w zakresie prowadzenia ewidencji PPK. Ustawodawca wskazał w tym przepisie siedem obszarów. Pierwszym zadaniem jest wskazana w art. 58 ust. 3 pkt 1 weryfikacja przez PFR danych otrzymanych z ZUS na podstawie art. 8 ust. 2. W praktyce PFR będzie mógł się opierać wyłącznie na danych przekazanych przez ZUS, a to, co ustawodawca nazywa weryfikacją, będzie przybierało formę sprawdzenia, czy dany płatnik wskazany w danych przekazanych przez ZUS dalej istnieje oraz czy zawarł umowę o zarządzanie PPK. Natomiast nie będzie to weryfikacja danych przekazanych do PFR na podstawie art. 8 ust. 2 pod względem ich poprawności oraz zgodności ze stanem faktycznym lub prawnym, bo PFR nie ma takich możliwości technicznych i organizacyjnych. Drugie i trzecie zadanie PFR wskazane przez ustawodawcę odpowiednio w art. 58 ust. 3 pkt 2−4 to umieszczanie w ewidencji PPK towarzystw funduszy inwestycyjnych, powszechnych towarzystw emerytalnych, pracowniczych towarzystw emerytalnych oraz zakładów ubezpieczeń, a także udostępnianie danych o tych podmiotach operatorowi portalu PPK oraz organowi nadzoru, którym jest KNF, w celu zamieszczenia tych informacji na stronie internetowej organu nadzoru.
  • Kluczowym zadaniem PFR jest obowiązek weryfikowania prawa uczestnika PPK do otrzymania wpłaty powitalnej oraz dopłaty rocznej. Są to zadania ściśle ze sobą powiązane. Wpłata powitalna to rozwiązanie, na mocy którego każdy uczestnik PPK otrzyma na swój rachunek w PPK 250 zł. Z kolei dopłata roczna to zasilenie rachunku uczestnika PPK ze środków publicznych pod warunkiem wpłacenia na jego rachunek określonej minimalnej kwoty wpłat w danym roku. W tym zakresie zadaniem PFR jest weryfikacja na podstawie danych otrzymanych od instytucji finansowej prawa uczestnika do otrzymania wpłaty powitalnej i dopłaty rocznej, następnie rozliczenie ich płatności oraz przekazanie informacji o ich wysokości do wybranych instytucji finansowych. Zadania te są o tyle istotne, że zgodnie z przepisami ustawy każda osoba zatrudniona może być stroną więcej niż jednej umowy o prowadzenie PPK. Natomiast wpłata powitalna oraz dopłata roczna przysługują tylko z tytułu jednej zawartej umowy o prowadzenie PPK i to po spełnieniu warunków zawartych w przepisach regulujących odpowiednio wpłatę powitalną oraz dopłaty roczne. Dlatego niezbędna jest weryfikacja, czy osoba uprawniona ma więcej niż jeden rachunek PPK, co pozwoli na wyeliminowanie ryzyka otrzymania przez uczestnika więcej niż jednej wpłaty powitalnej lub dopłaty rocznej za ten sam okres.
  • Ostatnim zadaniem PFR związanym także pośrednio z prowadzeniem ewidencji PPK jest pośrednictwo w przekazywaniu uczestnikom PPK wpłaty powitalnej i dopłaty rocznej, w tym ustalanie, na którym z rachunków uczestnika PPK (jeśli posiada on więcej niż jeden rachunek PPK) będzie zaewidencjonowana kwota dopłaty rocznej za dany rok. Szerzej na ten temat w komentarzu do art. 33 ustawy.