rozwiń ›

Świadczenie rodzicielskie – wsparcie dla osób bez prawa do zasiłku macierzyńskiego

Świadczenie rodzicielskie jest przeznaczone dla osób, które sprawują opiekę nad dzieckiem, lecz z uwagi na swoją sytuację zawodową nie mogą korzystać z zasiłku macierzyńskiego. Z tej formy wsparcia mogą skorzystać m.in. osoby pozostające bez pracy, studenci oraz osoby zatrudnione na umowę o dzieło. Świadczenie pozwala im na utrzymanie stabilności finansowej w pierwszych miesiącach życia dziecka, gdy nie przysługuje im inne świadczenie związane z macierzyństwem. W praktyce oznacza to roczne wsparcie w wysokości co najmniej 12 000 zł, zapewniające stabilny start w pierwszych miesiącach życia dziecka. Co ważne świadczenie rodzicielskie nie jest dodatkiem do zasiłku rodzinnego – stanowi osobne, niezależne świadczenie.

W 2026 roku, dzięki nowym przepisom, które weszły w życie w 2025 r. niektóre rodziny będą mogły korzystać z tego wsparcia przez okres dłuższy niż standardowy rok.

Świadczenie rodzicielskie - kto może otrzymać

Do otrzymania świadczenia rodzicielskiego uprawnione są następujące osoby:

  • matka dziecka, albo ojciec dziecka (o warunkach poniżej),
  • opiekun faktyczny, czyli osoba, która faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem i złożyła do sądu rodzinnego wniosek o jego przysposobienie – pod warunkiem, że dziecko nie ukończyło 7 lat,
  • rodzina zastępcza, z wyłączeniem rodzin zastępczych zawodowych, jeśli objęcie opieką nastąpiło przed ukończeniem przez dziecko 7. roku życia.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka w sytuacjach wyjątkowych:

  • skrócenia przez matkę okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub innego uposażenia za urlop macierzyński czy rodzicielski – po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia przez minimum 14 tygodni od narodzin dziecka,
  • śmierci matki dziecka,
  • porzucenia dziecka przez matkę.

Termin złożenia wniosku o świadczenie rodzicielskie w 2026 r.

Na złożenie wniosku o świadczenie rodzicielskie przewidziano 3 miesiące od dnia urodzenia dziecka. W przypadku dzieci przysposobionych termin ten liczony jest od momentu faktycznego objęcia dziecka opieką. W sytuacji, gdy świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka, trzy miesięczny termin na złożenie wniosku liczy się od dnia skrócenia okresu pobierania świadczenia przez matkę, jej śmierci lub porzucenia dziecka.

Jeżeli dokumenty zostaną złożone po upływie wskazanego terminu, świadczenie nie przepada, jednak prawo do jego wypłaty ustalane jest dopiero od miesiąca, w którym wniosek wpłynął do organu – bez wyrównania za wcześniejszy okres.

Wysokość świadczenia rodzicielskiego w 2026 r.

W 2026 roku wysokość świadczenia rodzicielskiego pozostaje bez zmian. Świadczenie rodzicielskie wypłacane jest w stałej kwocie 1000 zł miesięcznie. Jest to kwota netto, gdyż świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu, ani innym obciążeniom.

Kwota świadczenia rodzicielskiego za niepełny miesiąc ustalana jest proporcjonalnie: pełną miesięczną kwotę dzieli się przez liczbę dni w danym miesiącu, a następnie mnoży przez liczbę dni, za które świadczenie należy się. Otrzymaną wartość zaokrągla się w górę do 10 groszy.

Jeżeli dziecko urodzi się w czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych albo w ciągu miesiąca od zakończenia jego pobierania, wysokość świadczenia rodzicielskiego ulega odpowiedniemu pomniejszeniu. W takiej sytuacji przysługuje ono w kwocie stanowiącej różnicę między pełną wysokością świadczenia rodzicielskiego a kwotą otrzymywanego zasiłku dla bezrobotnych, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Czas trwania świadczenia rodzicielskiego

Długość okresu pobierania świadczenia zależy od liczby dzieci urodzonych, przysposobionych lub objętych opieką jednocześnie i wynosi:

  • 52 tygodnie – gdy urodzi się jedno dziecko przy jednym porodzie, przy przysposobieniu jednego dziecka lub objęciu opieką jednego dziecka,
  • 65 tygodni – w przypadku narodzin, przysposobienia lub objęcia opieką dwojga dzieci,
  • 67 tygodni – przy urodzeniu, adopcji lub objęciu opieką trojga dzieci,
  • 69 tygodni – gdy jednocześnie urodzą się, zostaną przysposobione lub objęte opieką czworo dzieci,
  • 71 tygodni – w sytuacji narodzin, adopcji lub objęcia opieką pięciorga lub większej liczby dzieci.

Nowy dodatkowy urlop macierzyński i wydłużenie świadczenia rodzicielskiego od 19 marca 2025 r.

Od 19 marca 2025 r. obowiązuje nowelizacja Kodeksu pracy z 6 grudnia 2024 r. (Dz. U. 2024, poz. 1871), wprowadzająca dodatkowy urlop macierzyński – do 8 lub 15 tygodni, w zależności od okresu hospitalizacji, tygodnia ciąży przy porodzie lub masy urodzeniowej dziecka. Zmiany w przepisach o urlopie i zasiłku macierzyńskim wpłynęły również na regulacje dotyczące świadczenia rodzicielskiego.

Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do wydłużenia świadczenia rodzicielskiego z powodu pobytu dziecka w szpitalu po porodzie obejmuje cztery sytuacje:

  • wcześniak przed 28. tygodniem ciąży – świadczenie wydłużone do 15 tygodni za każdy tydzień hospitalizacji po narodzinach,
  • wcześniak między 28. a 37. tygodniem ciąży, masa urodzeniowa >1000 g – wydłużenie do 8 tygodni za każdy tydzień pobytu w szpitalu,
  • dziecko urodzone przed terminem lub w terminie, masa ≤1000 g – świadczenie wydłużone do 15 tygodni za każdy tydzień hospitalizacji,
  • dziecko urodzone w terminie, masa >1000 g – wydłużenie do 8 tygodni za każdy tydzień pobytu w szpitalu, jeśli hospitalizacja trwała co najmniej 2 dni w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie.

Przykładowo, jeśli dziecko urodziło się jako wcześniak lub miało niską masę urodzeniową, podstawowy okres świadczenia rodzicielskiego wynosi 52 tygodnie. W przypadku, gdy z powodu stanu zdrowia dziecko spędzi w szpitalu dodatkowe 5 tygodni, okres pobierania świadczenia w wysokości 1000 zł miesięcznie zostanie wydłużony o czas hospitalizacji, dając łącznie 57 tygodni wsparcia (52 tygodnie podstawy + 5 tygodni wydłużenia).

Kluczowe pułapki, których należy unikać w 2026 r.

Przy ubieganiu się o świadczenie rodzicielskie w 2026 r. warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych zasad i ograniczeń, których nieprzestrzeganie może skutkować utratą części lub całości przysługującego wsparcia.

  • Termin składania wniosku – wniosek o świadczenie należy złożyć w ciągu 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka lub od momentu objęcia dziecka opieką w przypadku przysposobienia. Opóźnienie skutkuje wypłatą świadczenia dopiero od miesiąca złożenia dokumentów – bez wyrównania za wcześniejszy okres.
  • Zasiłek dla bezrobotnych – jeśli świadczenie rodzicielskie przysługuje w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, kwota 1000 zł zostanie pomniejszona o kwotę pobieranego zasiłku.
  • Zbieg świadczeń – nie można łączyć świadczenia rodzicielskiego z innymi świadczeniami, takimi jak: świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, dodatek do zasiłku rodzinnego w trakcie urlopu wychowawczego czy zasiłek dla opiekuna. Osoba uprawniona musi wybrać najkorzystniejszą formę wsparcia.

Świadczenie rodzicielskie a kryterium dochodowe

Przy ustalaniu prawa do świadczenia rodzicielskiego nie obowiązuje żaden limit dochodów – wysokość zarobków rodziny nie ma wpływu na możliwość jego otrzymania.

Dokumenty do wniosku o świadczenie rodzicielskie – co trzeba złożyć

Aby potwierdzić prawo do świadczenia, konieczne jest przedłożenie odpowiednich dokumentów, w szczególności: prawomocnego orzeczenia sądu o przysposobieniu dziecka albo zaświadczenia z sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjnego potwierdzającego toczące się postępowanie adopcyjne, dodatkowych dokumentów lub oświadczeń, jeżeli są one niezbędne do ustalenia uprawnień do świadczenia.

Zbieg świadczeń: świadczenie rodzicielskie a inne formy wsparcia

Jeżeli jedna osoba spełnia warunki do otrzymania kilku świadczeń jednocześnie, takich jak:

  • świadczenie rodzicielskie,
  • świadczenie pielęgnacyjne,
  • specjalny zasiłek opiekuńczy,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego przysługujący w okresie urlopu wychowawczego,
  • zasiłek dla opiekuna,

przysługuje jej tylko jedno z tych świadczeń. Wybór należy do osoby uprawnionej i ma on zastosowanie również wtedy, gdy poszczególne świadczenia dotyczą opieki nad różnymi osobami.

Kiedy świadczenie rodzicielskie nie przysługuje

Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeśli zachodzi przynajmniej jedna z poniższych sytuacji:

  • przynajmniej jeden z rodziców dziecka lub faktyczny opiekun pobiera zasiłek macierzyński lub wynagrodzenie za okresy określone przepisami Kodeksu pracy, obejmujące: urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński, urlop macierzyński na warunkach specjalnych, dodatkowy urlop na tych samych warunkach lub urlop rodzicielski,
  • dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej – dotyczy to osób, które przysposobiły dziecko lub pełnią funkcję faktycznego opiekuna,
  • jeden z rodziców lub opiekun faktyczny przestał sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, w tym z powodu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, która uniemożliwia codzienną opiekę,
  • w związku z opieką nad dzieckiem przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do polskiego świadczenia rodzicielskiego, chyba że odmiennie stanowią przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub umowy międzynarodowe,
  • prawo do świadczenia rodzicielskiego lub innych podobnych świadczeń, takich jak dodatek do zasiłku rodzinnego w okresie urlopu wychowawczego, świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy czy zasiłek dla opiekuna, zostało już ustalone w odniesieniu do tego samego dziecka.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych