Polska przyspiesza zieloną rewolucję [OPINIA]

Komisja Europejska zatwierdziła w ostatnich dniach długo wyczekiwany polski program pomocy o wartości ok. 1,2 mld euro (ok. 5 mld zł), którego celem jest wsparcie grantowe na rzecz inwestycji strategicznych (powyżej 110 mln euro nakładów inwestycyjnych) wspomagających przechodzenie na gospodarkę o zerowej emisji netto. Przedsiębiorcy mogą liczyć na bardzo atrakcyjne poziomy wsparcia.

Program zatwierdzono na podstawie sekcji 2.8 Tymczasowych kryzysowych i przejściowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki po agresji Rosji wobec Ukrainy (TCTF). Te wskazują bowiem na potrzebę wsparcia prywatnych, europejskich inwestycji w sektorach strategicznych dla gospodarki o zerowej emisji, by unikać ryzyka przekierowywania inwestycji do państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Głównym celem jest bowiem zwiększenie konkurencyjności krajów Unii Europejskiej w walce o gigainwestycje z Ameryką Północną.

Jakie inwestycje mogą liczyć na wsparcie? W ramach programu zostanie ono skierowane do przedsiębiorstw produkujących odpowiednie urządzenia przyczyniające się do transformacji energetycznej gospodarki, wśród których znajdują się: pompy ciepła, baterie, panele słoneczne, turbiny wiatrowe, elektrolizery i ogniwa paliwowe, urządzenia do wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla, a także kluczowe komponenty zaprojektowane i wykorzystywane głównie jako bezpośredni wsad do produkcji takich urządzeń lub powiązane surowce krytyczne niezbędne do ich produkcji.

Kiedy i gdzie po wsparcie?

Podstawą udzielania pomocy jest przyjęte już 29 września 2023 r. rozporządzenie ministra rozwoju i technologii w sprawie udzielania pomocy publicznej na realizację projektów inwestycyjnych o znaczeniu strategicznym dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto (znowelizowane 29 sierpnia br.). W oczekiwaniu na notyfikację programu przez KE Ministerstwo Rozwoju i Technologii – odpowiedzialne za nabór i dystrybucję środków – poszukiwało podmiotów zainteresowanych startem w naborze. Dziś jest już w pełni gotowe do zawierania umów i udzielania finansowania na rzecz tych projektów. Wnioski można składać w trybie ciągłym – MRiT będzie udzielało pomocy maksymalnie do końca grudnia 2025 r. (bądź do wyczerpania puli budżetowej).

Jakie są główne korzyści z programu?

Do zalet należy zaliczyć charakter grantowy (bezzwrotna pomoc finansowa dla przedsiębiorców) i stosunkowo duży budżet. Przedsiębiorcy mogą liczyć również na bardzo atrakcyjne poziomy wsparcia – na przeważającym obszarze kraju intensywność pomocy będzie wynosić 35 proc. kosztów kwalifikowanych (z możliwością uzyskania wsparcia do kwoty 350 mln euro z wyłączeniem inwestycji w zakłady wytwarzające pompy ciepła). Dla małych i średnich przedsiębiorstw będą mieć zastosowanie standardowe premie (+20/10 pkt proc.). Projekty będą mogły trwać maksymalnie siedem lat (od dnia rozpoczęcia inwestycji). Katalog kosztów kwalifikowanych obejmuje klasyczne nakłady inwestycyjne, w tym koszty nabycia nieruchomości oraz cenę nabycia lub koszt wytworzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Do plusów należy zaliczyć również charakter i elastyczność oceny jakościowej inwestycji: aby uzyskać wsparcie, wnioskodawcy będą musieli spełnić co najmniej 5 kryteriów jakościowych z listy 14 aspektów podlegających ocenie (zbliżonych do kryteriów obowiązujących w ramach Polskiej Strefy Inwestycji). Wśród kryteriów premiowanych znajdują się takie aspekty jak: zatrudnienie znacznej liczby nowych pracowników, wykraczającej poza minimalny próg (200 pracowników), poniesienie kosztów kwalifikowanych znacznie wykraczających poza minimalny próg (210 mln euro), współpraca z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki, posiadanie statusu małego lub średniego przedsiębiorstwa, lokalizacja inwestycji na obszarze zagrożonym wykluczeniem czy prowadzenie działalności badawczo -rozwojowej. Im więcej punktów w ocenie jakościowej projektu otrzyma dany inwestor, tym lepsze parametry finansowania będą mieć zastosowanie względem planowanej przez niego inwestycji.

Są i wady. Podstawowym ograniczeniem jest bardzo wysoko ustawiony próg wejścia do programu, wynoszący aż 110 mln euro (dodatkowo jest wymagane utworzenie minimum 50 nowych miejsc pracy). Tak wyśrubowane wymagania mogą ograniczyć dostępność wsparcia dla niektórych inwestorów, szczególnie dla mniejszych firm. Ten próg, co ważne, nie wynika z regulacji na poziomie UE. ©℗