Na jakie stypendia może liczyć student w Polsce

1 Stypendium socjalne

Jest to stypendium skierowane do studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Próg dochodu ustala rektor w porozumieniu z samorządem studenckim, w granicach od 592,8 zł do 850,2 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie. Oznacza to, że student ma prawo do stypendium, jeżeli miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie nie przekracza 592,8 zł. Jeżeli jednak jego dochód przekroczy 850,20 zł, to nawet w szczególnych przypadkach uczelnia nie może przyznać stypendium socjalnego takiej osobie.

Jeżeli dochód studenta ustala się w oparciu o prowadzenie gospodarstwa rolnego, to bierze się pod uwagę powierzchnię użytków rolnych w hektarach przeliczeniowych i wysokość przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ogłaszanego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006r. Nr 136, poz. 969, z późn. zm.). Na rok akademicki 2013/2014 GUS wyliczył ten przeciętny dochód na poziomie 2 431 zł (jest to dochód roczny).

Wysokość stypendium socjalnego wyznaczają same uczelnie wyższe. Dla przykładu na Uniwersytecie Gdańskim w tym roku akademickim stypendium socjalne przyznawane jest w wysokości: - 430 zł - przy dochodzie do 300,00 zł, - 360 zł - przy dochodzie od 300,01 zł do 600,00 zł, - 300 zł - przy dochodzie od 600,01 zł do 820,00 zł.

2 Większe stypendium socjalne

Student studiów stacjonarnych znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej może otrzymać większe stypendium socjalne, jeżeli mieszka w domu studenckim lub innym obiekcie, a jego codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemożliwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie.

Na Uniwersytecie Gdańskim stypendium socjalne w zwiększonej wysokości (z tytułu zamieszkania w Domu Studenckim lub innym obiekcie) wynosiło z kolei: - 530 zł - przy dochodzie do 300,00 zł, - 460 zł - przy dochodzie od 300,01 zł do 600,00 zł, - 400 zł - przy dochodzie od 600,01 zł do 820,00 zł.

Studenci mogą się także ubiegać się o stypendium na wyżywienie i stypendium mieszkaniowe. Na przykład na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi stypendium na wyżywienie wynosiło w tym roku 200 zł miesięcznie, a stypendium mieszkaniowe mógł otrzymać tylko doktorant studiów stacjonarnych w wysokości 250 zł miesięcznie.

3 Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych

Ustawa stanowi, że stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych może otrzymywać student z tytułu niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem właściwego organu.

Szczegółowe zasady wypłacania tego typu stypendiów określają poszczególne uczelnie, a jego wysokość jest uzależniona od stopnia niepełnosprawności.

Dla przykładu na Politechnice Łódzkiej w roku akademickim 2013/2014 osoby z orzeczonym znacznym stopniem niepełnoprawności mogły otrzymać 266 zł miesięcznie, z umiarkowanym stopniem niepełnoprawności - 200 zł miesięcznie, a z lekkim stopniem niepełnoprawności - 150 zł miesięcznie. Na Uniwersytecie Jagiellońskim sumy te wynosiły kolejno 450 zł, 300 zł i 150 zł miesięcznie, a na Uniwersytecie Gdańskim 270 zł, 220 zł i 170 zł.

4 Stypendium rektora

Stypendium rektora przyznawane jest tym studentom, którzy mają za sobą I rok studiów I stopnia (licencjackich) lub jednolitych magisterskich (wyjątkiem są tu studia II stopnia, tzw. uzupełniające studia magisterskie).

Oprócz wysokiej średniej ocen - minimalnym progiem jest 4,0 - student musi wykazać się osiągnięciami naukowymi, artystycznymi lub wysokimi wynikami sportowymi we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym.

Zgodnie z ustawą, stypendium rektora dla najlepszych studentów może otrzymać nie więcej niż 10 proc. studentów każdego kierunku studiów prowadzonego na uczelni.

I tak Uniwersytet Warszawski za osiągnięcia naukowe uznaje między innymi publikacje naukowe w recenzowanych czasopismach naukowych o zasięgu co najmniej krajowym lub publikacje naukowe w formie książki (autorstwo/współautorstwo/artykuł w książce), wystąpienia na konferencjach naukowych i osiągnięcia w konkursach o zasięgu co najmniej krajowym (pod uwagę nie są brane działania czysto organizatorskie tj. uczestnictwo w pracach kół naukowych); za osiągnięcia artystyczne - osiągnięcia w konkursach o zasięgu co najmniej krajowym, wybitne dzieła artystyczne (plastyczne, muzyczne, teatralne) czy udział w projektach artystycznych prowadzonych przez uczelnię lub we współpracy z innymi ośrodkiem akademickim lub kulturalnym (pod uwagę nie jest brane zaangażowanie w teatr akademicki/chór/ zespół pieśni i tańca itp.), a za osiągnięcia sportowe uważa się udział w igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach świata, wymienionych zawodach organizowanych dla osób niepełnosprawnych oraz zajęcie co najmniej siódmego miejsca w mistrzostwach Europy, akademickich mistrzostwach świata, akademickich mistrzostwach Europy, uniwersjadzie, wymienionych zawodach organizowanych dla osób niepełnosprawnych.

Ile wynosi stypendium rektora? Stawki zależą od uczelni i na przykład w roku akademickim 2013/2014 wynosiły: - Uniwersytet Śląski w Katowicach - 520 zł (dla osób, które uzyskały szczególnie wysoką punktację - 770 zł); - Uniwersytet Łódzki - 450 zł; - Katolicki Uniwersytet Lubelski - 460 zł, 610 zł i 760 zł.

5 Stypendium ministra

O przyznanie stypendium ministra można ubiegać się najwcześniej po zaliczeniu pierwszego roku studiów i trzeba posiadać wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe.

Za wybitne osiągnięcia naukowe minister uznaje miedzy innymi pracę naukową, publikacje czy dzieła artystyczne, wyróżnienia otrzymane w olimpiadach czy udział w konferencjach naukowych. Za wybitne osiągnięcia sportowe - udział studenta w igrzyskach olimpijskich lub paraolimpijskich czy zajęcie jednego z pięciu pierwszych miejsc w zawodach o randze krajowej czy międzynarodowej.

Stypendia są wypłacane jednorazowo przez uczelnię. Na rok akademicki 2013/2014 minister nauki przyznał stypendia w wysokości 14.000 zł – w przypadku studentów i 22.000 zł – w przypadku doktorantów.

6 Diamentowy Grant

Absolwenci studiów licencjackich lub studenci po trzecim roku jednolitych studiów magisterskich, którzy prowadzą badania naukowe, mogą otrzymać od Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Diamentowy Grant. W założeniu ma on ułatwiać wybitnie uzdolnionym studentom szybsze rozpoczęcie kariery naukowej.

Laureaci konkursu otrzymują nawet do 200 tys. zł na wydatki związane z prowadzeniem badań z różnych dziedzin nauki, a także na swoje miesięczne wynagrodzenie w wysokości minimum 2,5 tys. zł.

7 Zapomoga

Zapomogę może otrzymać student, który z przyczyn losowych znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej. Chodzi tutaj o wydarzenia losowe, takie jak na przykład śmierć lub ciężka choroba członka rodziny czy klęski żywiołowe (np. pożar, powódź).

Ten rodzaj pomocy materialnej może być przyznany studentowi zazwyczaj maksymalnie dwa razy w ciągu roku akademickiego, jednak decydują o tym, tak jak o wysokości zapomogi, władze danej uczelni.

8 Stypendia na kierunkach zamawianych

Od 2008 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego prowadzi program kierunków zamawianych, które przewiduje dofinansowanie kształcenia studentów w dziedzinach kluczowych dla rozwoju gospodarki kraju: matematycznych, technicznych i przyrodniczych. Projekt ten w około 80 procent jest finansowany ze środków Unii Europejskiej.

Wszystkie szkoły wyższe włączone do programu oferują najlepszym studentom stypendia motywacyjne w wysokości do 1000 zł miesięcznie.

9 Uczelniane fundusze stypendialne

Niektóre polskie uczelnie tworzą własne fundusze stypendialne ze środków pozyskiwanych od osób prywatnych czy innych instytucji.

Przykładowo na Uniwersytecie Jagiellońskim istnieje Fundusz im. Stanisława Estreichera, wspierający wyróżniających się studentów studiów stacjonarnych, którzy za ostatni rok akademicki osiągnęli średnią ocen z egzaminów minimum 4,5 oraz znajdują się w trudnej sytuacji materialnej. W ramach tego programu studenci dostają od kilkuset złotych do kilkunastu tysięcy złotych wypłacanych jednorazowo lub co miesiąc.

10 Stypendia od fundacji i firm

Prawo o szkolnictwie wyższym stwarza też możliwości fundowania stypendiów motywacyjnych przez organizacje pozarządowe, w tym fundacje, stowarzyszenia, a także firmy, osoby fizyczne lub prawne, niebędące państwowymi ani samorządowymi osobami prawnymi.

Przyznawane są one studentom osiągającym wybitne wyniki w nauce lub wyróżniających się wskazanymi przez fundatora stypendium osiągnięciami.

Na przykład „Agrafka”, partnerski program Fundacji Agory i Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, przyznaje stypendia uczniom i studentom wybitnie utalentowanym, pochodzącym z niezamożnych rodzin i mieszkającym w małych miejscowościach. W tym roku stypendium wynosiło do 300 zł miesięcznie na osobę i mogło być przeznaczone na: opłacanie czesnego w szkole lub na uczelni, opłacanie kursów i zajęć pozalekcyjnych, zakup podręczników i pomocy naukowych oraz zakup materiałów do twórczości artystycznej.

11 Stypendium od gminy

Także jednostki samorządu terytorialnego mają prawo przyznawania stypendiów naukowych i socjalnych. O otrzymanie takiego stypendium mogą ubiegać się studenci pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich. Nie ma znaczenia, czy są to studia w trybie stacjonarnym czy niestacjonarnym, w szkole publicznej czy niepublicznej.
Rady gmin i powiatów oraz sejmiki wojewódzkie mają dużą swobodę w ustalaniu zasad i trybu przyznawania pomocy materialnej. Mogą one samodzielnie decydować komu i za co przyznają stypendium, do kiedy można składać wnioski, jakie dokumenty musi złożyć osoba uprawniona do stypendium oraz jakie informacje powinny znaleźć się we wniosku, a także w jakiej wysokości przyznają stypendium.

Dla przykładu w Gnieźnie wysokość stypendium naukowego dla studentów wynosiła od października do grudnia 2013 roku 480 zł brutto miesięcznie, dla doktoranta 800 zł brutto miesięcznie, natomiast w okresie od stycznia do lipca 2014 roku dla studentów – 504 zł brutto miesięcznie, dla doktoranta 840 zł brutto miesięcznie.