Restrykcyjne przepisy. Od 15 lutego zmiany w zatrudnianiu pracowników

Szkolna wycieczka, przedszkolny event z atrakcjami, pogadanka ze strażakiem. Ich organizacja nie będzie już taka prosta. Od 15 lutego wchodzą w życie znowelizowane przepisy dotyczące ochrony małoletnich. Nowe wymagania obejmą nie tylko pracowników oświaty, ale absolutnie wszystkich mających zawodowy kontakt z dziećmi. Co zmieni się w przepisach? Na kogo spadnie odpowiedzialność związana z weryfikacją nowych wymagań?

Kiedy wchodzą w życie znowelizowane przepisy dot. ochrony małoletnich?

Już za dwa tygodnie, czyli od 15 lutego 2024 r. wchodzą w życie przepisy związane z nowelizacją Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.

– W obecnym stanie prawnym, a więc do 14 lutego włącznie, na podstawie tej regulacji pracodawca lub organizator działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich itd. ma obowiązek badania, czy osoba którą zamierza zatrudnić, bądź dopuścić do innej działalności związanej z pracą z osobami małoletnimi widnieje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Po 15 lutego nie zmieni się to, ale regulacja art. 21 zostanie istotnie rozbudowana o kolejne wymagania – wyjaśnia w rozmowie z serwisem gazetaprawna.pl Michał Łyszczarz, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty, ekspert z zakresu prawa oświatowego i samorządu terytorialnego.

Kogo obejmą znowelizowane przepisy dot. ochrony małoletnich?

Zdaniem eksperta nowe wymagania obejmą absolutnie wszystkich mających zawodowy kontakt z dziećmi.

– Znowelizowane przepisy będą dotyczyły nie tylko pracowników oświaty. Nowe wymagania obejmą absolutnie wszystkich mających zawodowy kontakt z dziećmi, również osoby, które nie działają w oparciu o umowę o pracę czy umowę cywilnoprawną, np. rodziców. Kłopot będą mieli zwłaszcza Ci, którzy przez ostatnie 20 lat pracowali za granicą. Ustawodawca wymaga od nich bowiem znajomości przepisów karnych państw w których przebywali – tłumaczy Michał Łyszczarz

Nowe wymagania przy zatrudnianiu: Informacja z KRK i nie tylko

Zgodnie z treścią znowelizowanych przepisów przyszły pracownik lub osoba dopuszczana do innej działalności związanej z kontaktami z małoletnimi będzie miała od 14 lutego 2024 r. obowiązek przedłożenia pracodawcy bądź innemu organizatorowi informacji z Krajowego Rejestru Karnego. W art. 21 ust. 3 wspomnianej Ustawy ustawodawca wyjaśnia, że chodzi o informacje z KRK "w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego (w tym przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego". W przypadku osób posiadających obywatelstwo innego państwa niż Polska przepisy nakładają obowiązek "przedłożenia pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi".

Ekspert: Pracodawca prześwietli 20 lat życia pracownika

Weryfikacja 20 lat życia przed zatrudnieniem? Znowelizowane przepisy przewidują, że jeśli pracownik lub osoba dopuszczana do pracy z małoletnimi mieszkała w okresie ostatnich 20 lat poza Polską to ma obowiązek nie tylko poinformować, w którym państwie czy państwach przebywała, ale także załączyć wyciąg z rejestrów karnych uzyskiwanych do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, jakie obowiązują w krajach jej przebywania. W sytuacji, gdy dane państwo tego typu rejestru nie prowadzi, wówczas przepisy nakładają obowiązek przedłożenia informacji z rejestru karnego tego kraju. A jeśli owe państwo nie ma także rejestru karnego? Na taką okoliczność art. 21 ust. 7 znowelizowanej Ustawy ustanawia obowiązek w postaci oświadczenia stwierdzającego ten fakt i potwierdzającego niekaralności składającej je osoby za przestępstwa wymienione w przepisach.

– Przepis ten daje możliwość przyjęcia od przyszłego pracownika jedynie oświadczenia o tym, że nie jest osobą skazaną w innym państwie, m.in. za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Tyle że takie oświadczenie przyszły pracownik może złożyć wyłącznie wówczas, jeżeli prawo państwa, w którym mieszkał w ciągu ostatnich 20 lat, nie przewiduje prowadzenia rejestru karnego. Na ten temat przyszły pracownik również powinien złożyć oświadczenie, i tu pojawia się istotny problem praktyczny, bowiem ciężko takie oświadczenie zweryfikować. Jeżeli pracownik mieszkał na drugim końcu świata, co ostatecznie w dzisiejszych czasach jest jak najbardziej możliwe, to jednocześnie niekoniecznie musi mieć wiedzę na temat systemu prawnego państwa, w którym mieszkał, a szczególnie, jeżeli nie miał z tym systemem żadnego kontaktu wykraczającego poza przykładowo mandat za złe parkowanie – mówi Michał Łyszczarz.

Kto będzie miał obowiązek weryfikacji zatrudnianych pracowników?

Odpowiedzialność za weryfikację osób mających kontakt z małoletnimi spada na dyrektorów, nie tylko szkół.

– Ból głowy będą mieli jak zwykle dyrektorzy. Przepisy było łatwo napisać, ale ich stosowanie w praktyce może być zbyt skomplikowane. Na dodatek kontrolować dyrektorów będą mogli "wszyscy święci", począwszy od inspekcji pracy, przez samorząd, a skończywszy na kuratorze oświaty. Każdy błąd w tym zakresie będzie skutkował powiadomieniem prokuratury – przestrzega Michał Łyszczarz.