Już 23 maja przed uczniami egzamin ósmoklasisty z języka polskiego. Pytań z jakich obszarów mogą się spodziewać uczniowie? Wyjaśniamy w niniejszym tekście. Tu znajdziesz wymagania egzaminacyjne obowiązujące na egzaminie ósmoklasisty w 2023 roku.
Nie bez powodu właśnie język polski rozpoczyna egzamin ósmoklasisty. Jak czytamy w podstawie programowej, „język polski jest kluczowym przedmiotem nauczania - poznawanie wybitnych utworów literackich sprzyja rozwojowi osobowemu ucznia, wprowadza go w świat kultury polskiej i europejskiej”. Które z przywołanych wybitnych utworów mogą znaleźć się na egzaminie?
Egzamin ósmoklasisty: wymagane lektury
Na egzaminie ósmoklasisty uczeń powinien być przygotowany z następującej listy lektur obowiązkowych:
- Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
- Aleksander Fredro, Zemsta;
- Jan Kochanowski, wybór fraszek i trenów, w tym tren VII i VIII;
- Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
- Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, Pan Tadeusz (całość);
- Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
- Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;
- Juliusz Słowacki, Balladyna;
- Wiersze wybranych poetów i lektury uzupełniające wybrane przez nauczyciela.
Ogólne wymagania obowiązujące na egzaminie ósmoklasisty
Zgodnie z wytycznymi określonymi w wymaganiach egzaminacyjnych uczeń powinien znać wybrane utwory z literatury polskiej i światowej oraz posiadać umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. Powinien także znać podstawowe pojęcia oraz terminy służące do opisywania języka i językowego komunikowania się ludzi.
Zdający egzamin ósmoklasisty powinni posiadać umiejętność poprawnego pisania zgodnego z zasadami pisowni polskiej, rozpoznawać intencje rozmówcy oraz wyrażać intencje własne. Nie obce powinny być również zdającym środki stylistyczne, podstawowe zasady retoryki oraz umiejętności organizacji tekstu.
Jak wynika z lektury wymagań egzaminacyjnych, samodzielne docieranie do informacji, dokonywanie ich selekcji, syntezy oraz wartościowania również są działaniami, które nie powinny być obce młodym ludziom, których czeka egzamin ósmoklasisty.
Egzamin ósmoklasisty: szczegółowe wymagania egzaminacyjne
Zgodnie z wymaganiami egzaminacyjnymi uczeń powinien m.in.:
- Rozpoznawać rodzaje literackie i określać cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów być w stanie objaśnić morał bajki oraz samodzielnie sformułować przesłanie baśni.
- Odróżniać fikcję artystyczną od rzeczywistości i realizm od fantastyki.
- Scharakteryzować i ocenić bohaterów.
- Skonfrontować sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami i wyrazić swój stosunek do postaci.
- Określać w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddawać ją refleksji.
- Nazywać swoje reakcje czytelnicze.
- Dostrzegać swoistość artystyczną dzieła.
- Wykorzystywać w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi i etycznymi.
- Dostrzegać relacje między częściami składowymi wypowiedzi.
- Umieć interpretować dzieła sztuki.
- Dostrzegać różnice między literaturą piękną a literaturą naukową, popularnonaukową, publicystyką i określa funkcje tych rodzajów piśmiennictwa.
- Rozpoznawać gatunki dziennikarskie i określać ich podstawowe cechy.
- Znajdować w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.
- Rozpoznawać w wypowiedziach podstawowe części mowy i wskazywać różnice między nimi.
- Rozpoznawać formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych.
- Poprawnie stopniować przymiotniki i przysłówki oraz używać ich we właściwych kontekstach.
- Rozpoznawać podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach.
- Poprawnie zapisywać zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące.
- Przekształcać zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie.
- Rozpoznawać imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosować imiesłowowy równoważnik zdania i rozumieć jego funkcje.
- Rozumieć pojęcie stylu, rozpoznawać styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny.
- Rozumieć, na czym polega grzeczność językowa i stosować ją w wypowiedziach.
- Rozumieć, na czym polega błąd językowy.
- Pisać poprawnie pod względem ortograficznym.
- Poprawnie przytaczać cudze wypowiedzi z zastosowaniem odpowiednich znaków interpunkcyjnych.
- Znać zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy.
- Znać zasady pisania nazw własnych i nazw pospolitych.
- Poprawnie używać znaków interpunkcyjnych.
- Wykorzystywać znajomość zasad formułowania tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych.
- Przeprowadzać wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego.
- Tworzyć spójne teksty związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury.
- Tworzyć spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: zaproszenie, ogłoszenie, rozprawka, opowiadanie z dialogiem (twórcze i odtwórcze), opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, prosta notatka.
- Wykonywać przekształcenia na tekście cudzym, w tym skracać, streszczać, rozbudowywać i parafrazować.