Jak obliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy odchodzącemu dyrektorowi szkoły? Jakich formalności trzeba dopełnić, aby od 1 września 2022 r. zatrudnić na etacie nauczyciela z Ukrainy? Kiedy szkoła można zawrzeć z nauczycielem dyplomowanym umowę o pracę na czas określony?

Dyrektorka szkoły podstawowej postanowiła zmienić zatrudnienie od 1 września 2022 r. Otóż wraz z rozpoczęciem nowego roku szkolnego podejmie pracę w liceum, czyli w szkole prowadzonej przez powiat. W związku z tym przed upływem kadencji złożyła wypowiedzenie. Posiada ona jeszcze niewykorzystany urlop z ubiegłego roku. Czy trzeba jej wpłacić ekwiwalent, czy można ją skierować na urlop? W jakim wymiarze należy jej naliczyć urlop za 2022 r.?
Odpowiadając na pytanie, przede wszystkim należy podkreślić, że organ prowadzący, czyli w opisanej sytuacji wójt (burmistrz, prezydent miasta), zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 prawa oświatowego, w odniesieniu do dyrektora szkoły ma kompetencje do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy. Przy czym w opisanej sytuacji włodarz gminy nadal może skorzystać z obowiązującego art. 15gc specustawy o COVID-19. Zgodnie z brzmieniem tej regulacji w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać. Wskazać należy, że od 16 maja 2022 r. zniesiony został stan epidemii, a zaczął obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego.
W opisywanym przypadku mowa jest o udzieleniu zaległego urlopu w okresie wypowiedzenia, a więc w trybie określonym w art. 1671 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 1551 k.p.
Przypomnieć należy, że dyrektor szkoły, nawet jeżeli jest ona feryjna, nabywa uprawnienie urlopowe na odrębnej podstawie wskazanej w art. 64 ust. 2a Karty nauczyciela (dalej: KN) w wymiarze 35 dni w okresie ustalonym w planie urlopów. W myśl art. 64 ust. 2b KN zasady ustalania urlopu proporcjonalnego w szkołach nieferyjnych (art. 64 ust. 5a KN) stosuje się odpowiednio do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze.
W myśl art. 64 ust. 5a KN nauczyciel zatrudniony w szkole nieferyjnej, w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego zgodnie z odrębnymi przepisami. W każdym przypadku powierzenia i odwołania z funkcji odpowiednie zastosowanie mają art. 1551–1552a k.p. dotyczące urlopu proporcjonalnego. Odpowiednie zastosowanie polega na tym, że powierzenie i odwołanie z funkcji kierowniczej będzie traktowane na gruncie powyższych przepisów jako nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy w rozumieniu art. 64 ust. 5a KN. Jak wynika ze stanu faktycznego, zakończenie sprawowania funkcji kierowniczej nastąpi 31 sierpnia, a więc wymiar urlopu wypoczynkowego dla dyrektora szkoły będzie ustalany w odniesieniu do okresu przepracowanego od stycznia do końca sierpnia, a więc za osiem miesięcy.
Przy ustalaniu wymiaru urlopu w powyższy sposób miesiąc kalendarzowy pracy odpowiada 1/12 (0,083) wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi (art. 1552a par. 1 k.p.). Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca (art. 1552a par. 2 k.p.). Natomiast w podstawie art. 1553 par. 1 k.p. niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Zatem za jeden miesiąc pracy nauczyciel uzyskuje prawo do (35 × 0,083 = 2,9 ~ 3 dni urlopu – po zaokrągleniu). W omawianej sprawie nauczyciel będzie pełnił funkcję kierowniczą przez osiem miesięcy (od początku stycznia do końca sierpnia). Proporcjonalny wymiar urlopu w odniesieniu do okresu zatrudnienia wynosi 24 dni (8 × 3 dni = 24).
Podstawa prawna
• art. 15gc ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1370)
• art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
• art. 1551–1553, art. 1671 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)
• art. 64 ust. 2a i 2b ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
Od 1 września 2022 r. zamierzamy zatrudnić do szkoły nauczycielkę będącą obywatelką Ukrainy. Jakich formalności powinien dopełnić dyrektor szkoły?
Zasadniczym wymogiem umożliwiającym zatrudnienie obywatela Ukrainy na stanowisku nauczyciela jest zgoda organu prowadzącego. Obowiązek taki formułuje par. 3 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli niebędących obywatelami polskim (dalej: rozporządzenie). Przy czy przy zatrudnianiu nauczycieli nie będących obywatelami polskimi organ wyrażający zgodę na ich zatrudnienie może odstąpić od wymogów kwalifikacyjnych, określonych w przepisach o kwalifikacjach nauczycieli – w zakresie wykształcenia i przygotowania pedagogicznego – tylko wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole (par. 3 i 4 rozporządzenia). Stosunek pracy z takimi nauczycielami nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na zasadach określonych w Karcie nauczyciela (dalej: KN). Oznacza to, że osoba taka musi spełniać wymagania stawiane nauczycielom, tj.:
  • posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzystania z praw publicznych (oświadczenie);
  • nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne (oświadczenie);
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe (zaświadczenie o niekaralności);
  • nie była prawomocnie ukarana karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3 KN, w okresie trzech lat przed nawiązaniem stosunku pracy (tj. karą zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie trzech lat od ukarania) albo karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 4 KN (tzn. wydaleniem z zawodu nauczyciela).
W wielu szkołach nie ma w ogóle nauczycieli specjalistów [WYWIAD]
W wielu szkołach nie ma w ogóle nauczycieli specjalistów [WYWIAD]

Zobacz również
Kolejną ważną formalnością jest skierowanie kandydatki do pracy na wstępne badanie lekarskie w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela.
Przepisy nie wymagają natomiast potwierdzenia znajomości języka polskiego. Kandydatka na nauczyciela będąca obywatelką Ukrainy musi jednak spełnić wymogi określone w specustawie ukraińskiej. I tak zgodnie z jej art. 22 ust. 1 obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:
  • jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 lub
  • jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
– jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi. Po nawiązaniu stosunku pracy konieczne jest powiadomienie powiatowego urzędu pracy o zatrudnieniu takiej osoby. Należy to zrobić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (praca.gov.pl).
W powiadomieniu należy m.in.:
1) zamieścić informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, np. nazwę albo imię (imiona) i nazwisko, adres siedziby albo miejsca zamieszkania, symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy;
2) wskazać dane osobowe obywatela Ukrainy, w tym imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia, PESEL, jeśli został nadany;
3) wskazać rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;
4) wskazać stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
5) wskazać miejsce wykonywanej pracy.
Jeżeli numer PESEL nie został jeszcze nadany, wystarczające będzie przedstawienie dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument i potwierdzenie rejestracji przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej.
Podstawa prawna
• art. 3, art. 22 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 583; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1383)
• art. 76 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• par. 2 ust. 2, par. 3 i 4 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskim (Dz.U. nr 85, poz. 432)
Nauczyciel dyplomowany zatrudniony w naszej szkole już wcześniej pracował w placówce na podstawie umów zawartych na czas określony w następujących okresach: od 1 września 2020 r. do 31 sierpnia 2021 r. oraz od 1 września 2021 r. do 31 sierpnia 2022 r. Od 1 września 2022 r. zatrudnienie będzie kontynuowane. Czy wobec tego osoba ta powinna mieć umowę na czas nieokreślony?
Wraz z początkiem roku szkolnego 2022/2023 okres zatrudnienia będzie wynosił 24 miesiące. Oznacza to, że w opisywanym przypadku nie ma obowiązku zatrudnienia nauczyciela na umowę na czas nieokreślony. Jednak należy zauważyć, że co do zasady nauczyciela dyplomowanego zatrudnia się na podstawie mianowania. W myśl art. 10 ust. 12 Karty nauczyciela (dalej: KN) okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, zgodnie z art. 10 ust. 7 KN, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 36 miesięcy. Przy czym do okresu tego wlicza się umowy o pracę na czas określony, zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła trzech miesięcy (art. 10 ust. 13 KN). Przekroczenie ww. 36-miesięcznego okresu zatrudnienia w przypadku nauczyciela dyplomowanego skutkuje przekształceniem jego stosunku pracy w stosunek pracy na podstawie mianowania lub odpowiednio umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 10 ust. 14 pkt 2 KN). Przy czym zasad określonych w art. 10 ust. 12–14 KN nie stosuje się do umów o pracę na czas określony zawartych:
  • w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy;
  • z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska, zgodnie z art. 10 ust. 9 KN;
  • w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu, zgod nie z art. 177 par. 3 kodeksu pracy.
Jednocześnie należy jednak podkreślić, że dyrektor szkoły z nauczycielem dyplomowanym może wyjątkowo nawiązać stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony. Może to nastąpić jedynie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub konieczności zastępstwa nieobecnego nauczyciela (art. 10 ust. 7 KN). Jeżeli przesłanki określone w art. 10 ust. 7 KN nie zachodzą, to nauczyciele dyplomowani powinni być zatrudniani na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony (por. wyrok SN z 17 października 2018 r., sygn. akt II PK 182/17; wyrok SN z 15 września 2006 r., sygn. akt I PK 62/06). ©℗
Podstawa prawna
• art. 10 ust. 5–7, 9, art. 12–14 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762),
• art. 177 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)