Zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, 235), dziennym opiekunem może zostać osoba pełnoletnia, która:
- daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
- nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,
- wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne,
- posiada warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę na dzieckiem (może to być mieszkanie lub dom, do którego posiada tytuł prawny np. akt własności, spółdzielcze lub lokatorskie prawo do lokalu bądź umowę najmu). Ustawa nie przewiduje specjalnych wymagań odnośnie lokalu.
Kandydat na dziennego opiekuna musi odbyć szkolenie:
- 160-godzinne albo
- 40-godzinne uzupełniające, w tym z zakresu udzielania pierwszej pomocy, jeżeli posiada kwalifikacje pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.
Ze szkolenia jest zwolniona osoba, która pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako dzienny opiekun.
Szkolenia przeprowadza instytucja posiadająca zatwierdzony przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej program szkolenia na dziennego opiekuna (aktualna lista jest dostępna na stronach resortu). Jego koszty co do zasady pokrywa kandydat, ale może ubiegać się o sfinansowanie kursu w ramach szkoleń organizowanych przez powiatowe urzędy pracy. W przypadku stowarzyszeń, przedsiębiorstw, fundacji i innych organizacji pozarządowych koszty może pokryć przyszły pracodawca.
Na zlecenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta może być przeprowadzona weryfikacja wyżej wymienionych warunków przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W przypadku dziennych opiekunów zatrudnianych przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej weryfikacji dokonują te podmioty.
Dzienny opiekun podlega obowiązkowym badaniom lekarskim zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz.1570, ze zm.).
Kandydaci na dziennych opiekunów są wybierani przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w drodze otwartego konkursu ofert, przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536). Ten wymóg nie dotyczy osób prawnych i jednostek niemających takiej osobowości. Te podmioty mogą określić własne zasady naboru kandydatów.