Za dwa tygodnie gimnazjaliści z klas III przystąpią do egzaminu kończącego naukę. Od roku szkolnego 2011/2012 jest on przeprowadzany na zmienionych zasadach. Zakres wiadomości i umiejętności sprawdzanych na egzaminie określa nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego.
Wprowadzone zmiany objęły nie tylko sposób przeprowadzania sprawdzianu, lecz także rodzaj zadań i ich ocenianie. W efekcie nie są weryfikowane umiejętności tzw. odtwarzania wiedzy encyklopedycznej, lecz rozumienia i wnioskowania. Formuła egzaminu zmierza więc do tego, aby nie pojawiały się typowe zadania, jak np. w którym roku doszło do konkretnej bitwy. Uczniowie muszą się skupić na pracy z tekstami źródłowymi i dokonaniu ich analizy.
We wrześniu deklaracja
Zanim uczeń przystąpi do egzaminu, powinien wypełnić pisemną deklarację o wyborze języka obcego. Dokument ten składa się dyrektorowi gimnazjum nie później niż 20 września roku szkolnego, w którym gimnazjalista przystępuje do egzaminu. W imieniu uczniów niepełnoletnich składają go ich rodzice lub prawni opiekunowie. Wszyscy, którzy uczyli się np. języka angielskiego w szkole podstawowej, muszą przystąpić do jego rozszerzonej wersji. Jeśli uczeń nie miał takiej możliwości, ale chce sprawdzić swoje umiejętności na wyższym poziomie, jego opiekun może złożyć stosowną deklarację (patrz wzór).
Egzamin gimnazjalny obejmuje wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w odniesieniu do wybranych przedmiotów nauczanych dotychczas w szkole. Ma formę pisemną. Przystąpienie do niego jest warunkiem ukończenia gimnazjum, ale nie określa się minimalnego wyniku, jaki zdający powinien uzyskać. W efekcie sprawdzianu tego nie można nie zdać.
Według poprzedniej podstawy programowej składał się on z dwóch części: humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej. Nowa to zmieniła. W części humanistycznej wyodrębnione są zadania z języka polskiego, a w części matematyczno-przyrodniczej – czysto matematyczne. Z kolei trzecia część, która sprawdza wiadomości i umiejętności z zakresu języka obcego, ma również dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony. Wcześniej egzamin językowy był przeprowadzany, ale nie odnotowywano tego na świadectwie.
Trudności z językiem
Gimnazjaliści z małych miejscowości mogą mieć problemy z językiem obcym. Tak bywało w poprzednich latach. To efekt braku zajęć z tego zakresu w szkole podstawowej. Dlatego warto się zwrócić do dyrektora placówki o wyznaczenie dodatkowych zajęć pozalekcyjnych z angielskiego.
Słaba znajomość języka obcego to tylko jeden z problemów, z jakimi mogą zetknąć się zdający. Trzyczęściowy egzamin weryfikuje też, czy uczniowie spełniają wymagania z obecnej podstawy programowej. Trzeba więc odpowiednio się przygotować z historii i wiedzy o społeczeństwie, bo przy poprzedniej podstawie zagadnienia te nie były wyodrębnione. Dla uczniów problemy może przysparzać matematyka, w tym rozwiązywanie tzw. zadań na dowodzenie, które wcześniej nie były zbyt często wykonywane przez nauczycieli.
Nie wolno ściągać
Poza przygotowaniem merytorycznym należy pamiętać o podstawowych zasadach obowiązujących na egzaminie. Uczniom nie wolno korzystać z niedozwolonych pomocy naukowych, ani też odpisywać zadania od kolegi. Co więcej, prace identyczne są najczęściej niezaliczane. Wciąż jednak nie ma przepisów precyzujących to zagadnienie.
Resort edukacji nadal przygotowuje zmiany dla osób, które przystąpią do egzaminów końcowych według nowej podstawy programowej, w tym gimnazjalistów. Nowelizacja rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych powinna być podpisana najpóźniej do końca kwietnia. Nie jest jednak przesądzone, czy zacznie obowiązywać już w trakcie tegorocznego egzaminu końcowego gimnazjalistów.
Do tej pory bezpośrednio z przepisów nie wynikało, czy uczniowie współpracujący z inną egzaminowaną osobą przy rozwiązaniu zadań ponoszą wspólnie odpowiedzialność. W projekcie zawarto rozwiązanie, z którego wynika, że uczeń, od którego inny odpisał zadanie, również musi się spodziewać unieważnienia egzaminu.

Informacje na temat egzaminów

Podstawowy termin egzaminu gimnazjalnego

1) część humanistyczna – 23 kwietnia 2013 r. (wtorek)

● z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie – godz. 9.00
● z zakresu języka polskiego – godz. 11.00

2) część matematyczno-przyrodnicza – 24 kwietnia 2013 r. (środa)

● z zakresu przedmiotów przyrodniczych – godz. 9.00
● z zakresu matematyki – godz. 11.00

3) język obcy nowożytny – 25 kwietnia 2013 r. (czwartek)
● na poziomie podstawowym – godz. 9.00
● na poziomie rozszerzonym – godz. 11.00

Dodatkowy termin egzaminu gimnazjalnego

1) część humanistyczna – 3 czerwca 2013 r. (wtorek)
● z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie – godz. 9.00
● z zakresu języka polskiego – godz. 11.00

2) część matematyczno-przyrodnicza – 4 czerwca 2013 r. (środa)
● z zakresu przedmiotów przyrodniczych – godz. 9.00
● z zakresu matematyki – godz. 11.00

3) język obcy nowożytny – 5 czerwca 2013 r. (czwartek)
● na poziomie podstawowym – godz. 9.00
● na poziomie rozszerzonym – godz. 11.00



Podstawa prawna
Par. 49 ust. 4 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. nr 83, poz. 562 z późn. zm.). Art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
Gimnazjaliści mogą się domagać wglądu do swojej pracy egzaminacyjnej
Jadwiga Brzdąk, wicedyrektor Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Jaworznie
W tym roku uczniowie dopiero po raz drugi będą przystępować do egzaminu gimnazjalnego według nowej formuły. W związku z tym proszę przypomnieć, czym różni się obecny egzamin od poprzedniego?
W gimnazjum od września 2009 r. we wszystkich klasach obowiązuje nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego, która określa wymagania ogólne i szczegółowe, będące podstawą budowania zadań egzaminacyjnych. Dlatego egzamin gimnazjalny powinien być z nią zgodny. Tak jak w poprzedniej formule obejmuje on trzy części zdawane w trzy kolejne dni ostatniego tygodnia kwietnia: humanistyczną, matematyczno-przyrodniczą oraz egzamin z języka obcego nowożytnego. W każdym dniu zdający otrzymuje dwa arkusze.
W przypadku części pierwszej, czyli humanistycznej, o godzinie 9.00 uczeń dostanie zestaw zadań z historii i wiedzy o społeczeństwie, które musi rozwiązać w ciągu 60 minut, a następnie po przerwie o godzinie 11.00 zapozna się z pytaniami z języka polskiego, na których rozwiązanie jest przeznaczone 90 minut. W kolejnym dniu uczniowie ponownie przystępują do egzaminu z dwóch zakresów.
Pierwszy obejmuje przedmioty przyrodnicze – biologię, geografię, chemię i fizykę, a drugi dotyczy matematyki.
W trzecim dniu gimnazjalista przystępuje do testu z języka obcego nowożytnego, którego uczył się w gimnazjum jako przedmiotu obowiązkowego. Można go zdawać na dwóch poziomach: podstawowym (jest obowiązkowy dla wszystkich) oraz rozszerzonym (obligatoryjny dla tych uczniów, którzy kontynuowali naukę języka obcego rozpoczętą w szkole podstawowej). Czas trwania egzaminu na każdym poziomie to 60 minut, przy czym poziom podstawowy rozpoczyna się o godzinie 9.00, a rozszerzony o godzinie 11.00.
Jak uczniowie powinni przygotować się do egzaminu?
Na gruntowną naukę jest już za późno, ale ciągle jest czas na powtórzenie materiału. Uczniowie powinni jeszcze raz przeczytać informator gimnazjalny (www.cke.edu.pl), w którym jest opisana formuła egzaminu, są podane przykładowe zadania z rozwiązaniami i sposób ich oceny. To pozwoli im na określenie tych wiadomości i umiejętności, które warto jeszcze odświeżyć. Bezpośrednio przed egzaminem należy zaś wypocząć. Na egzamin uczeń musi zabrać ze sobą długopis z czarnym tuszem, a na część matematyczną – dodatkowo przybory geometryczne.
Po otrzymaniu zestawu zadań zdający musi zapoznać się z instrukcją znajdującą się na pierwszej stronie – uczniowie często niesłusznie pomijają tę czynność, bo uważają, że zawiera znane im informacje. Muszą też sprawdzić, czy zestaw posiada wszystkie strony. To ważne, bo zdarzało się, że uczeń odkrywał brak niektórych stron już po egzaminie i trzeba było tę część unieważnić.
A to skutkuje koniecznością ponownego przystąpienia do testu w terminie dodatkowym w czerwcu. Dlatego apelujemy do dyrektorów szkół, aby zapewnili uczniom czas na zapoznanie się z instrukcją, sprawdzenie kompletności i jakości wydruku zestawu zadań oraz właściwe zakodowanie prac egzaminacyjnych. Czas ten nie jest wliczany w ten przeznaczony na rozwiązanie zadań. Po zakończeniu czynności organizacyjnych egzamin powinien się rozpocząć od uważnego czytania treści zadań i poleceń.
Jakie prawa i obowiązki mają gimnazjaliści przystępujący do egzaminu?
Zdarza się, że z przyczyn zdrowotnych lub losowych gimnazjalista nie mógł zdawać egzaminu w kwietniu. W takiej sytuacji może do niego przystąpić w dodatkowym terminie w czerwcu. Jeśli spóźniłby się, ale dotarł do szkoły jeszcze w trakcie czasu poświęconego na czynności organizacyjne, co zdarza się bardzo rzadko, może być wpuszczony do sali egzaminacyjnej. Uczeń nie powinien zakłócać przebiegu egzaminu, na przykład udostępniając swoje rozwiązanie zadania innemu uczniowi, bo w takim przypadku zarówno jego egzamin, jak i egzamin osoby, z którą się porozumiewa, zostaną unieważnione.
W takim przypadku przystępuje ponownie do egzaminu w czerwcu. Zdający są zobowiązani do przeniesienia wszystkich odpowiedzi do zadań zamkniętych (głównie zadania wielokrotnego wyboru) na kartę odpowiedzi (zwolnieni z tego obowiązku są uczniowie z dysfunkcjami). Co ważne, gimnazjaliści nie mogą odwoływać się od wyników egzaminu. Są one ostateczne. Można natomiast wnioskować o wgląd do swojej pracy egzaminacyjnej.
Zdarzają się nieliczne pomyłki techniczne, np. wynikające z wielokrotnej zmiany wyboru odpowiedzi w zadaniach zamkniętych, które skutkują niewłaściwym odczytaniem wyboru ucznia przez program komputerowy. W efekcie wgląd do pracy może doprowadzić do naprawienia błędu technicznego i zmiany wyniku egzaminu.