W styczniu minęło 36 lat, od kiedy zaczęła obowiązywać ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967; dalej: Karta nauczyciela lub KN). Jest zatem jedną z najdłużej funkcjonujących pragmatyk zawodowych. Na przestrzeni lat ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana, przez co jest już aktem przeregulowanym i miejscami niezrozumiałym. Ostatnio wiele rewolucyjnych rozwiązań wprowadziła do niej ustawa z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. poz. 2203; dalej: u.f.z.o.). Część z nich weszła w życie 1 stycznia 2018 r., część zacznie obowiązywać 1 września tego roku, a np. regulacje dotyczące nowego dodatku do pensji za wyróżniającą pracę dopiero 1 września 2020 r. Można się w tym wszystkim pogubić. Co więcej, niektóre pomysły Ministerstwa Edukacji Narodowej, choć były głośne, ostatecznie w nowelizacji się nie znalazły. O co chodzi? Przykładem jest wypłata nauczycielom pensji z dołu. Są oni jedyną grupą zawodową, której pensje wypłaca się z góry. Pomysł zmiany okazał się na tyle kontrowersyjny, że ministerstwo postanowiło się z niego wycofać. Żeby uporządkować ten galimatias prawny, jedna z dyrektorek szkół - Ewa Mazur - postanowiła zaprosić na spotkanie radcę prawną Urszulę Złotowską. W zebraniu wzięła też udział wicedyrektorka Monika Mróz oraz przedstawicielka szkolnej organizacji związkowej Marzena Kamińska. ©℗
– Witam państwa na zebraniu, na którym pani mecenas przedstawi nam zmiany w Karcie nauczyciela, które wejdą w życie 1 września – rozpoczęła dyrektorka szkoły Ewa Mazur. – Szczególnie dziękuję pani mecenas, że znalazła czas na dzisiejsze spotkanie z nami – kontynuowała dyrektorka.
– Dzień dobry! Szanowne panie, przypomnijmy, że zmiany w pragmatyce nauczycielskiej wprowadzone zostały ustawą z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – rozpoczęła radca prawny Urszula Złotowska. – Nowe uregulowania weszły w życie częściowo już 1 stycznia tego roku, a część zacznie obowiązywać od 1 września – wymieniła mecenas.
– Te pierwsze dotyczyły urlopu dla poratowania zdrowia – wtrąciła Monika Mróz, wicedyrektorka szkoły.
– Tak. Poważne zmiany w urlopach zdrowotnych obowiązują już od początku tego roku – potwierdziła Urszula Złotowska.
– Nie mamy dużo czasu, skupmy się więc na tych nowościach, które zaczną obowiązywać już wkrótce. Nie wracajmy do zmian, które są już nam wszystkim znane – przerwała dyrektor. I spoglądając na pozostałe uczestniczki spotkania, stwierdziła: – Proponuję rozpocząć zebranie od omówienia kwestii, która nas wszystkie tu obecne dotyczy, czyli zmian dotyczących oceny pracy.
• ZAGADNIENIE 1 Ocena pracy
– To materia, w której nastąpią najbardziej zmiany rewolucyjne – uznała mecenas. – Narzędzie to od 1 września będzie łączyło dotychczasową ocenę dorobku zawodowego i ocenę pracy nauczyciela. I, co więcej, będzie powiązane ze ścieżką awansu zawodowego – wyjaśniła Urszula Złotowska.
– Dotychczas ocena pracy nauczyciela mogła być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od przeprowadzenia oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego. A jak będzie teraz? – dopytywała Monika Mróz.
– Od 1 września to się zmieni, ponieważ ocena pracy będzie obligatoryjna w trzech sytuacjach. Po pierwsze, po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego. Po drugie, po zakończeniu dodatkowego stażu, o którym mówi art. 9g ust. 8 Karty nauczyciela. Po trzecie, ma ona następować co trzy lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego – zreferowała mecenas. Ocena będzie mogła zostać przeprowadzona fakultatywnie również na wniosek zainteresowanego nauczyciela lub innego organu szkoły oraz z inicjatywy dyrektora.
CO NA TO PRAWO? RADA 1, 2
– Tak często będę oceniała pracowników, że aż się boję, że mnie oskarżą o mobbing – skrzywiła się Ewa Mazur.
– Spokojnie, pani dyrektor, aby zapobiec zbyt częstemu ocenianiu, które mogłoby się przerodzić wręcz w środek represyjny, w nowym ust. 1d art. 6a Karty nauczyciela wprowadzono swego rodzaju okres ochronny, przed upływem którego niedopuszczalne będzie dokonanie ponownej oceny. Wynosił on będzie co najmniej rok od poprzedniej oceny lub oceny dorobku zawodowego nauczyciela dokonanej w ramach postępowania o uzyskanie stopnia awansu zawodowego – uspokajała Urszula Złotowska.
– Jaki będę miała czas na przeprowadzenie oceny? – spytała dyrektorka.
– Dyrektor szkoły będzie musiał dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku tej przeprowadzanej z jego własnej inicjatywy oraz oceny cyklicznej – w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy – odpowiedziała prawniczka.
CO NA TO PRAWO? RADA 3
– Czyli długość tego okresu nie zmieniła się w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego – rzuciła Monika Mróz.
– Tak, w tym zakresie się nic nie zmieni – potwierdziła Urszula Złotowska. – Natomiast w przypadku zakończenia stażu lub dodatkowego stażu dyrektor szkoły będzie obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni.
– Jeżeli zaś chodzi o kryteria oceny, to ogólne zawarte są w Karcie nauczyciela, a szczegółowe wymagania, czyli obszary objęte kontrolą, określone są w rozporządzeniu wykonawczym – przypomniała sobie dyrektorka.
– Z kolei dyrektorzy szkół ustalają w drodze regulaminu wskaźniki oceny pracy nauczycieli odnoszące się do poziomu spełniania poszczególnych kryteriów tej oceny na poszczególnych stopniach awansu zawodowego określonych w rozporządzeniu oraz uwzględniające specyfikę pracy w danej szkole – dodała prawniczka.
– Taki regulamin został w szkole opracowany i pozytywnie zaopiniowany przez związki zawodowe. A wejdzie w życie oczywiście 1 września – oznajmiła Ewa Mazur, spoglądając przy tym na Marzenę Kamińską, przedstawicielkę związków zawodowych.
– W skali ocen pojawiła się nowa nota, czyli bardzo dobra. Będzie więc czterostopniowa skala, zamiast dotychczasowej trzystopniowej – wtrąciła Urszula Złotowska.
– Pani mecenas, przejdźmy do innej zmiany, nie możemy całego spotkania poświęcić ocenianiu – przerwała lekko zniecierpliwiona dyrektorka.
– Przepraszam, a czy w procedurze oceny pracy się coś zmieniło – dociekała mimo stanowiska dyrekcji Marzena Kamińska.
– Generalnie nie zaszły tu poważne zmiany – uspakajała mecenas.
– A jakie przepisy trzeba będzie stosować do postępowań w sprawie oceny pracy nauczyciela wszczętych, a nie zakończonych przed 1 września? – nie dawała za wygraną Marzena Kamińska.
– Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych przewiduje katalog przepisów przejściowych, tam to wszystko jest ustalone – zabłysnęła wiedzą Monika Mróz.
CO NA TO PRAWO? RADA 4
– Czy pani to potwierdza – spytała ponownie Marzena Kamińska.
– Tak, pani wicedyrektor ma rację – potwierdziła Urszula Złotowska.
– Drogie koleżanki, widzę, że ten temat rozpala emocje, ale proponuję przejść do następnego zagadnienia – ucięła Ewa Mazur.
• ZAGADNIENIE 2 Awans zawodowy
– Proponuję teraz omówić zmiany w awansie zawodowym. Pani mecenas, czy mogę prosić o krótką charakterystykę? – zagaiła dyrektorka.
– Proszę bardzo. Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych od 1 września 2018 r. rozciąga podstawową ścieżkę awansu zawodowego z 10 do 15 lat. Spowodowane jest to wydłużeniem okresów pracy w szkole niezbędnych do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego: z 2 do 3 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela mianowanego oraz z roku do 4 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. Przewidziana jest przy tym możliwość skrócenia tej ścieżki awansu. Będzie to jednak uzależnione od uzyskania oceny pracy na określonym poziomie. Mianowicie nauczyciele, którzy uzyskają wyróżniającą ocenę pracy, będą mogli rozpocząć staż wcześniej, bo już po 2 latach od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego – zreferowała mecenas.
CO NA TO PRAWO? RADA 5
– W tym zakresie najwięcej zmieniło się w stosunku do stażystów? – dociekała Monika Mróz.
– Tak – potwierdziła mecenas. – Stażysta, aby awansować, będzie musiał zrealizować staż w wymiarze roku i 9 miesięcy. Dotychczas trwało to 9 miesięcy. Ponadto ustawa o finansowaniu zadań oświatowych zastąpiła dotychczasową rozmowę egzaminem. Ten będzie przeprowadzany przez komisję egzaminacyjną (zamiast dotychczasowej komisji kwalifikacyjnej) powoływaną przez dyrektora szkoły – uzupełniła Urszula Złotowska.
– Tu uwaga, nowelizacja zmieniła nie tylko nazwę komisji. W jej skład będą wchodziły także osoby spoza szkoły, a mianowicie: przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, ekspert z listy ekspertów ustalonej przez ministra edukacji narodowej, a także, jak dotychczas, dyrektor lub wicedyrektor szkoły oraz opiekun stażu – zastrzegła Ewa Mazur.
– Słyszałam też, że w zakresie awansu zawodowego nauczycieli nowelizacja wprowadziła jeszcze zmiany o charakterze doprecyzowującym. Ale o co konkretnie chodzi? – dopytywała wicedyrektorka.
– Uregulowano kwestię stażu w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia oraz przywrócenia nauczyciela do pracy w wyniku orzeczenia sądu – objaśniła mecenas.
CO NA TO PRAWO? RADA 6
– To dobrze, że ten przypadek został uregulowany. Pani Ewelina Nowak została właśnie przywrócona do pracy, a z tego, co pamiętam, została zwolniona w trakcie odbywania stażu na stopień nauczyciela kontraktowego. Zgadza się pani mecenas? – zagaiła dyrektorka.
– Tak, sąd przywrócił tę nauczycielką do pracy – potwierdziła prawniczka.
– Pani mecenas, porozmawiamy o tym szczegółowo po spotkaniu, a teraz poproszę o kontynuację omawiania zmian w Karcie nauczyciela – ponagliła dyrektorka.
• ZAGADNIENIE 3 Czas pracy
– W nowym ust. 1a art. 42a Karty nauczyciela doprecyzowano, że nauczyciel niepełnosprawny z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności będzie miał obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć proporcjonalnie do obniżenia maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, z zaokrągleniem do pełnych godzin. Nastąpi to w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny będzie pomijany, a powyżej pół godziny liczony za pełną godzinę. Ponadto nauczyciel korzystający z takiego obniżonego wymiaru godzin zajęć nie będzie mógł mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych – wyjaśniła mecenas.
– Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych dodała do tabeli zawartej w art. 42 ust. 3 Karty nauczyciela pensum w wymiarze 20 godzin tygodniowo dla nauczycieli, którzy mają kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej i dodatkowo są zatrudniani w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym – kontynuowała prawniczka.
– Czy to wszystkie zmiany w zakresie czasu pracy? – spytała dyrektorka.
– Jest jeszcze jedna. Ograniczono możliwość przydzielania godzin ponadwymiarowych nauczycielom pełniącym stanowiska kierownicze w szkole, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest to konieczne dla realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale – stwierdziła Urszula Złotowska.
• ZAGADNIENIE 4 Zasady zatrudniania
– A czy w zakresie zatrudniania nastąpiły jakieś poważne modyfikacje w Karcie nauczyciela? – pytanie do prawniczki skierowała wicedyrektor.
– W związku z wydłużeniem okresu stażu nauczyciela stażysty w art. 10 ust. 2 przewidziano, że z nauczycielem tym zawierana będzie umowa na czas określony obejmujący dwa lata szkolne – wskazała mecenas.
– A jak było do tej pory? – spytała Marzena Kamińska.
– Dotychczas był to rok szkolny – odpowiedziała prawniczka. – W Karcie nauczyciela pozostawiono rozwiązanie, że w razie ustalenia dodatkowego stażu z nauczycielem stażystą nawiązywany będzie stosunek pracy na czas określony na kolejny rok szkolny.
– Słyszałam, że od 1 września nauczyciel będzie zwolniony z obowiązku przedstawienia dyrektorowi szkoły zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego? – dopytywała dalej wicedyrektorka.
– To zwolnienie będzie dotyczyło sytuacji, gdy nauczyciel nawiązuje kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu trzech miesięcy od dnia rozwiązania poprzedniego stosunku pracy albo jego wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c Karty nauczyciela, czyli po upływie sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym – tym razem odpowiedziała za prawniczkę dyrektorka.
– Podobno też usunięto stanowisko asystenta nauczyciela… – zastanawiała się Marzena Kamińska.
– Tak, ustawa o finansowaniu zadań oświatowych uchyliła podstawę prawną do zatrudniania asystentów, czyli ust. 7–9 art. 15 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Ale uwaga, w art. 143 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przewidziano, że osoby, które będą zatrudnione 1 września 2018 r. na stanowisku asystenta nauczyciela lub asystenta wychowawcy świetlicy, mogą być nadal zatrudnione na tym stanowisku na dotychczasowych zasadach, ale nie dłużej niż do 31 sierpnia 2020 r.
• ZAGADNIENIE 5 System wynagradzania
– Przejdźmy do wynagrodzeń – zaproponowała dyrektorka.
– Z tego, co pamiętam, nie wprowadzono, na szczęście, wypłaty pensji z dołu? – nagabywała Marzena Kamińska.
– Takie propozycje były w projekcie nowelizacji. Ostatecznie Ministerstwo Edukacji Narodowej się z tego wycofało. Zostanie po staremu – zapewniła prawniczka.
– Wprowadzono za to nowy dodatek do pensji, czyli za wyróżniającą pracę, który będzie stanowił uzupełnienie dla obecnego systemu awansu zawodowego powiązanego z systemem wynagradzania – zauważyła wicedyrektorka.
– Otrzyma go nauczyciel dyplomowany legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole od dnia nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego oraz wyróżniającą oceną pracy. Dodatek ten będzie przysługiwał w wysokości 16 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Nauczyciel zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć będzie miał do niego prawo w wysokości proporcjonalnej do wymiaru zatrudnienia – objaśniła Urszula Złotowska.
– Muszę wyjaśnić, że dodatek ten, zwany 500+, po raz pierwszy nauczyciele dyplomowani będą mogli otrzymać od 1 września 2020 r., jednak w docelowej wysokości po raz pierwszy dostaną go dopiero 1 września 2022 r. – uzupełniła wicedyrektorka.
– Myślę, że omówiłyśmy wszystko, co trzeba, będziemy więc kończyć. Dziękuję za spotkanie. Panią mecenas poproszę jeszcze o pozostanie chwilę w celu omówienia kwestii przywrócenia do pracy Eweliny Nowak. A z pozostałymi paniami widzimy się w szkole już 3 września, do zobaczenia – zakończyła zebranie dyrektorka szkoły.
W styczniu minęło 36 lat, od kiedy zaczęła obowiązywać ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967; dalej: Karta nauczyciela lub KN). Jest zatem jedną z najdłużej funkcjonujących pragmatyk zawodowych. Na przestrzeni lat ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana, przez co jest już aktem przeregulowanym i miejscami niezrozumiałym. Ostatnio wiele rewolucyjnych rozwiązań wprowadziła do niej ustawa z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. poz. 2203; dalej: u.f.z.o.). Część z nich weszła w życie 1 stycznia 2018 r., część zacznie obowiązywać 1 września tego roku, a np. regulacje dotyczące nowego dodatku do pensji za wyróżniającą pracę dopiero 1 września 2020 r. Można się w tym wszystkim pogubić. Co więcej, niektóre pomysły Ministerstwa Edukacji Narodowej, choć były głośne, ostatecznie w nowelizacji się nie znalazły. O co chodzi? Przykładem jest wypłata nauczycielom pensji z dołu. Są oni jedyną grupą zawodową, której pensje wypłaca się z góry. Pomysł zmiany okazał się na tyle kontrowersyjny, że ministerstwo postanowiło się z niego wycofać.
Żeby uporządkować ten galimatias prawny, jedna z dyrektorek szkół – Ewa Mazur – postanowiła zaprosić na spotkanie radcę prawną Urszulę Złotowską. W zebraniu wzięła też udział wicedyrektorka Monika Mróz oraz przedstawicielka szkolnej organizacji związkowej Marzena Kamińska.
RADA 1 Trzyletni okres będzie można wydłużyć
Jeżeli zajdą przypadki określone w Karcie nauczyciela, to trzyletni okres, w trakcie którego ma być dokonana ocena pracy nauczyciela, będzie mógł być przedłużony. Pierwszy przypadek ma miejsce wtedy, gdy ww. termin upływać będzie w okresie odbywania przez nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego. Wtedy ocena pracy dokonywana będzie po zakończeniu tego stażu (art. 6a ust. 1a KN). Drugi przypadek dotyczy usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy (np. z powodu urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego czy urlopu dla poratowania zdrowia), trwającej dłużej niż trzy miesiące. Wówczas ww. termin przedłuży się o czas tej nieobecności (art. 6a ust. 1b KN). Trzecia sytuacja to zmiana miejsca zatrudnienia nauczyciela. W tym przypadku ocena pracy będzie dokonywana nie wcześniej niż po upływie roku od dnia podjęcia pracy w danej szkole, a ww. termin zostanie odpowiednio przedłużony (art.6a ust. 1c KN).
RADA 2 Nota z inicjatywy dyrektora lub organów szkoły
Oprócz sytuacji, gdy ocena pracy nauczyciela ma być przeprowadzana obligatoryjnie, w regulacjach KN pozostawiono też przewidzianą dotychczas ocenę ad hoc.
Zgodnie z art. 6a ust.1d KN (obowiązującym od 1 września 2018 r.) ocena pracy nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego może być także dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek:
• nauczyciela,
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty,
• organu prowadzącego szkołę,
• rady szkoły,
• rady rodziców.
Ten tryb oceniania nie może dotyczyć nauczyciela stażyty, gdyż nie został on wymieniony w treści przepisu. Ponadto ważne jest, że stosownie do art. 82 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm., dalej: u.p.o.) w szkołach, w których rada szkoły nie została powołana, zadania tego organu wykonuje rada pedagogiczna. Oznacza to, że w tym jedynie przypadku będzie ona mogła złożyć wniosek o przeprowadzenie oceny pracy nauczyciela. Przy czym rada pedagogiczna będzie mogła to zrobić, o ile taka decyzja podjęta zostanie w formie uchwały zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków (por. art. 73 ust. 1 u.p.o.).
Wnioski nauczyciela lub innych podmiotów nie są wiążące. Świadczy o tym użyte w art. 6a ust. 1d KN sformułowanie, że ocena może być dokonana w każdym czasie. Procedura oceny nie odbiega w tym przypadku od zasad ogólnych przyjętych dla oceny obligatoryjnej.
RADA 3 Przekroczenie terminu bez sankcji nieważności
Długość okresu, w którym dyrektor będzie musiał wydać ocenę, nie zmieniła się w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego, dlatego orzecznictwo w tym zakresie pozostaje aktualne. Warto wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 października 2017 r. (sygn. akt I OSK 978/17) uznał, iż przekroczenie przez dyrektora szkoły terminu na dokonanie oceny pracy nie stanowi naruszenia procedury oceny pracy nauczyciela. Termin ten ma pełnić rolę środka dyscyplinującego i tym samym zapewnić sprawność działania organu dokonującego takiej oceny. Zdaniem NSA samo naruszenie terminu oceny pracy dyrektora automatycznie nie stwarza żadnych konsekwencji, chociażby w postaci obowiązku powtórzenia całej procedury, o której mowa w art. 6a KN. Nie bez znaczenia pozostają tu ustalenia faktyczne danej sprawy, tj. przyczyny, z powodu których nastąpiło przekroczenie tego terminu. Według NSA na pewno nie można uznać za naganne ewentualnego przekroczenia ww. terminu, gdy wynikałoby to z opóźnień w realizacji określonych (obligatoryjnych) etapów procedury oceny pracy nauczyciela, spowodowanych usprawiedliwioną nieobecnością w pracy osoby ocenianej.
RADA 4 Niezakończone postępowania nadal według starych przepisów
Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2018 r., stosować się będzie regulacje dotychczasowe. Tak stanowi jeden z przepisów przejściowych zawartych w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych, czyli art. 123. W związku z tym, że ocena pracy od 1 września 2018 r. zastąpi dotychczasową ocenę dorobku zawodowego za okres stażu i za okres dodatkowego stażu, warto również pamiętać o pozostałych przepisach przejściowych tej ustawy. Zgodnie z art. 125 u.f.z.o. staż na kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciela rozpoczęty i niezakończony przed 1 września 2018 r. jest odbywany według dotychczasowych przepisów. Oznacza to, że nauczyciele, których staż na kolejny stopień awansu trwa 1 września 2018 r., po jego zakończeniu uzyskają ocenę dorobku zawodowego za okres stażu (również dodatkowego stażu), a nie ocenę pracy. W przypadku nauczycieli, którzy zakończyli staż na kolejny stopień awansu zawodowego przed 1 września 2018 r., lecz do tego dnia nie otrzymali oceny dorobku zawodowego za okres stażu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów (art. 127 u.f.z.o.). W razie, gdy nauczyciel stażysta 1 września 2018 r. odbywa staż na kolejny stopień awansu zawodowego, rozpoczęty z początkiem roku szkolnego 2017/2018, to ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne na stopień nauczyciela kontraktowego jest prowadzone według dotychczasowych przepisów (art. 128 u.f.z.o.). W przypadku nauczyciela kontraktowego i nauczyciela mianowanego, który do 1 września 2018 r. w trakcie odbywania stażu na kolejny stopień awansu zawodowego zmienił miejsce zatrudnienia i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymał pozytywną ocenę dorobku zawodowego, ocena ta jest uwzględniana do oceny pracy dokonywanej po zakończeniu całego stażu. Obowiązuje więc zasada uznania w ocenie pracy (dokonywanej według nowych zasad) oceny dorobku zawodowego za okres części stażu (art. 129 u.f.z.o.).
RADA 5 Wyróżniająca ocena skróci procedurę
Możliwość skrócenia okresu przerwy między uzyskaniem jednego stopnia awansu zawodowego a rozpoczęciem stażu na kolejny przewiduje nowy ust. 4a art. 9d KN. Zgodnie z tym przepisem nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany, legitymujący się wyróżniającą oceną pracy, będzie mógł rozpocząć staż na kolejny stopień awansu zawodowego po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego. Warunkiem skorzystania z tego przywileju będzie uzyskanie wyróżniającej oceny pracy nie w dowolnym momencie, ale po uzyskaniu stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego lub mianowanego. Ponadto w przepisie tym mowa „o przepracowaniu w szkole”. Określenie to nie jest równoznaczne z okresem zatrudnienia (por. wyrok NSA z 16 lutego 2005 r., sygn. akt OSK 1139/04). Zatem chodzi o faktyczną pracę, co w praktyce wyklucza nawet usprawiedliwioną nieobecność (np. z powodu urlopu wychowawczego czy dla poratowania zdrowia).
RADA 6 (Nie)doprecyzowanie wątpliwych przepisów
Sytuację, w której nauczyciel kontraktowy lub mianowany w trakcie stażu zmienia miejsce zatrudnienia (pracodawcę), regulują ust. 2 i 3 art. 9f KN (w nowym brzmieniu). Zgodnie z tym pierwszym przepisem nauczycielowi kontraktowemu i mianowanemu, którzy w okresie trwania stażu zmienili miejsce zatrudnienia, do stażu odbywanego w ogólnym wymiarze 2 lat i 9 miesięcy, zalicza się okres dotychczas odbytego stażu, jeżeli podjęli zatrudnienie w szkole nie później niż w okresie 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali co najmniej dobrą ocenę pracy. Drugi przepis mówi zaś, że ww. ocenę pracy uwzględnia się przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela po zakończeniu całego stażu (art. 9f ust. 3 KN). Artykuł 9f ust. 4 KN (w nowym brzmieniu) reguluje natomiast sytuacje, gdy stosunek pracy nauczyciela odbywającego staż zostaje rozwiązany bądź wygasa. W takim przypadku, gdy zostanie on przywrócony do pracy do stażu, o którym mowa w art. 9c ust. 1 KN – czyli na stopień nauczyciela kontraktowego, który wynosi 1 rok i 9 miesięcy – zaliczy się okres stażu odbytego przed rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy.
Ta ostatnia regulacja z założenia ma rozwiewać wątpliwości dotyczące zaliczenia stażu odbytego przed przywróceniem do pracy (mówiąc precyzyjnie – przed zwolnieniem z pracy), ale tworzy kolejne problemy. Nie wiadomo bowiem, czy staż po przywróceniu jest kontynuacją rozpoczętego, ale przerwanego stażu, czy też jest postępowaniem wszczynanym od początku (z obowiązkiem złożenia wniosku) – tyle że do jego wymiaru zalicza się okres już odbytego stażu. Zdania ekspertów są podzielone, przeważa jednak ten drugi pogląd. Więcej problemów powstanie w przypadku nauczycieli stażystów aplikujących na wyższy stopień awansu. Od 1 września wydłużono dla nich konieczny okres stażu o jeden rok. Pojawia się zatem wątpliwość, czy po przywróceniu do pracy będą musieli odbyć staż według nowych czy starych zasad? Jeżeli przychylimy się do przeważającego stanowiska, że staż po przywróceniu do pracy rozpoczyna się od początku (ale wlicza się do niego okres odbytego stażu), to konsekwentnie należy wskazać, że jego wymiar w sumie musi wynieść 1 rok i 9 miesięcy.
©℗
PODSUMOWANIE
Od 1 września zaczną obowiązywać zmiany w Karcie nauczyciela, które można uszeregować w cztery bloki tematyczne. Zmodyfikowane zostaną:
– procedura oceniania (ocena pracy wchłonie ocenę dorobku zawodowego nauczyciela);
– zasady uzyskiwania kolejnych stopni w hierarchii zawodowej (podstawowa ścieżka awansu zawodowego wydłuży się z 10 do 15 lat);
– czas pracy (20 godzin tygodniowo wyniesie pensum nauczycieli mających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym),
– zasady zatrudniania (z nauczycielem stażystą zawierana będzie umowa na czas określony obejmujący dwa lata szkolne).
