Subskrybuj nas na Youtube
PROBLEM: W ostatnim czasie w mediach głośny stał się problem związany z próbami przedostania się do Wielkiej Brytanii coraz większej liczby nielegalnych imigrantów (DGP nr 184). Problem dotyka bezpośrednio także polskich przedsiębiorców transportowych, których pojazdy bez wiedzy przewoźników i kierowców wykorzystywane są przez uchodźców jako środek przekroczenia granicy. Konsekwencją mogą być wysokie grzywny nakładane przez brytyjskie służby graniczne (UK Border Force) również za nieświadomy przewóz nielegalnych imigrantów. Kary nakładane na przewoźników wynoszą nawet 2000 funtów za każdą osobę nielegalnie przekraczającą granicę, znalezioną w pojeździe (przy czym zgodnie z niedawnymi informacjami Ambasady RP w Londynie kary te mogą wzrosnąć do 7000 funtów za jednego imigranta). Warto zatem wiedzieć, w jaki sposób bronić się przed karą i jak wygląda ścieżka odwoławcza w przypadku, kiedy grzywna zostanie nałożona.
1. Jeden nielegalny imigrant, kilka grzywien
Zgodnie z brytyjską ustawą o imigracji i udzielaniu azylu z 1999 roku odpowiedzialność z tytułu przewozu do Wielkiej Brytanii osób nielegalnie przekraczających granicę mogą ponieść niezależnie: kierowca, właściciel pojazdu, a także jego najemca. W praktyce oznacza to, że w razie wykrycia w pojeździe nielegalnego imigranta ukarany grzywną może być osobno każdy z tych podmiotów (jednak do górnego limitu kar przewidzianego w takich sytuacjach).
Przepisy ustawy przewidują ponadto możliwość kilkukrotnego ukarania jednego podmiotu, jeśli występuje on w podwójnej roli, np. jako właściciel i jednocześnie kierowca pojazdu – z każdego z tych tytułów odpowiedzialności nałożona może być na daną osobę odrębna kara.
Przewoźnicy powinni pamiętać, że w sytuacji, w której kierowca jest pracownikiem właściciela lub najemcy pojazdu, odpowiedzialność pracownika i pracodawcy z tytułu nałożonej na kierowcę grzywny jest solidarna. W efekcie grzywna ta może być dochodzona bezpośrednio od pracodawcy, także wówczas, gdy został on obciążony własną karą (jako np. właściciel pojazdu).
2. Prewencja – wymóg niezbędny
Jeżeli przewóz nielegalnych imigrantów nie nastąpił pod wpływem groźby lub przymusu zastosowanego wobec kierowcy, to przed odpowiedzialnością nie uchroni brak wiedzy ani nawet podejrzeń, że w pojeździe znajdują się pasażerowie na gapę.
Przed odpowiedzialnością można się natomiast bronić, wykazując, że:
● po stronie osoby odpowiedzialnej brak było wiedzy, jak również uzasadnionych podstaw, by podejrzewać, że osoba nielegalnie przekraczająca granicę była bądź mogła być ukryta na pokładzie pojazdu;
● pojazd był objęty skutecznym systemem, którego celem było zapobieganie przewożeniu osób nielegalnie przekraczających granicę, oraz
● w tej konkretnej sytuacji osoba lub osoby odpowiedzialnie za prawidłowe funkcjonowanie takiego systemu zapobiegawczego (co w praktyce dotyczy przede wszystkim kierowcy) właściwie wypełniły swoje obowiązki.
Jedynie łączne spełnienie powyższych przesłanek pozwoli na uniknięcie grzywny. Dlatego przedsiębiorca prowadzący firmę transportową powinien zadbać nie tylko o to, by w firmie został wprowadzony system prewencyjny mający na celu zapobieżenie wejściu nieuprawnionych osób do pojazdu, zgodny z wydanym przez służby brytyjskie kodeksem dobrych praktyk dla pojazdów [ramka], ale by stosowany był on w praktyce.
3. Obrona: działania zapobiegawcze dowodem
Samo wprowadzenie systemu zapobiegawczego nie wystarcza, jeśli kierowcy nie zostali odpowiednio przeszkoleni, a następnie nie są regularnie sprawdzani, czy stosują środki zapobiegawcze. Dlatego należy:
● przygotować i przekazać kierowcom instrukcje postępowania związane z bezpieczeństwem pojazdu i ochroną przed wtargnięciem do pojazdu nieuprawnionych osób (przydatne mogą być wskazówki określone w kodeksie praktyk dla pojazdów, który zawiera minimalne wymogi, jakie powinien spełniać system zapobiegawczy);
● przekazać kierowcom listę kontrolną, w której kierowca powinien odnotować m.in. wszystkie uszkodzenia w poszyciu pojazdu istniejące przed rozpoczęciem podróży, numery założonych plomb, jak również wszystkie kontrole przeprowadzone przy załadunku, postoju itd. – UK Border Force opracowała wzór listy kontrolnej bezpieczeństwa pojazdu, którą mogą stosować przedsiębiorcy;
● wyposażać kierowców w odpowiednie środki i urządzenia, których stosowanie uniemożliwi lub utrudni przedostanie się do pojazdu nieproszonym gościom (plomby, kłódki, dobrej jakości linki do plandek itp.) – pobranie takich zabezpieczeń przez kierowców, ich uzupełnianie lub wymiana powinny zostać odpowiednio udokumentowane;
● przygotowywać raporty z kontroli przeprowadzanych przez podmioty trzecie;
● w przypadku przedsiębiorców będących właścicielami wynajmowanych pojazdów warto w umowie z najemcą nałożyć na kontrahenta obowiązek wdrożenia i stosowania systemu zabezpieczającego oraz określić uprawnienia kontrolne właściciela pojazdu.
Udowodnienie działań prewencyjnych (w tym przekazanie brytyjskim służbom granicznym dokumentów w postaci stosowanych instrukcji, list kontrolnych potwierdzających przeprowadzone kontrole czy posiadanie przez kierowców zapasowych zabezpieczeń itd.) będzie istotnym elementem obrony przed nałożeniem kary w przypadku wykrycia nielegalnych imigrantów w pojeździe. Dokumenty te powinny znajdować się więc bezpośrednio w posiadaniu kierowcy.
Dodatkowym dowodem mogą być też zdjęcia lub nagrania wideo dokumentujące przeprowadzone przez kierowców lub osoby trzecie kontrole.
4. Wskazówki dla kierowców
W przypadku wykrycia nielegalnych imigrantów wskazane jest, aby kierowca od samego początku współpracował ze służbami granicznymi, przekazując im odpowiednie wyjaśnienia oraz dowody potwierdzające istnienie przesłanek wyłączających odpowiedzialność jego i przewoźnika.
Aby takie działania nie przyniosły jednak firmie więcej szkód niż pożytku, przedsiębiorca powinien wcześniej przeszkolić kierowców z zakresu nałożonych na nich obowiązków związanych z systemem zapobiegawczym, jak również postępowania w przypadku wykrycia nielegalnych imigrantów.
Wskazane jest archiwizowanie pisemnych materiałów z tych szkoleń, list uczestników wraz z podpisami oraz sporządzanie okresowych raportów dotyczących przestrzegania wprowadzonych w firmie rozwiązań. Takie dokumenty będą dodatkowym dowodem, który można przedstawić służbom granicznym w celu wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności.
Jeśli przedsiębiorcy nie uda się wykazać, że nie ponosi odpowiedzialności za przewóz imigrantów, udowodnienie podejmowania działań prewencyjnych może sprawić, że nałożona grzywna będzie niższa. Warto więc podjąć współpracę ze służbami granicznymi już na samym początku i nie odwlekać obrony swoich praw do etapu odwołania.
5. Procedura odwoławcza
Jeśli mimo złożonych wyjaśnień (lub w przypadku nieprzedstawienia wystarczających wyjaśnień) została nałożona kara, to ukaranemu podmiotowi przysługuje możliwość odwołania się od decyzji organów brytyjskich.
Po pierwsze, ukarany może złożyć pisemne odwołanie do sekretarza stanu (Secretary of State) na adres: Clandestine Entrant Civil Penalty Team, Border Force, Amadeus Building, Mondial Way, Harlington, Middlesex UB3 5AR. Do odwołania należy załączyć wszystkie posiadane dowody spełnienia przesłanek wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność. Późniejsze przesłanie dowodów uzupełniających może nie być brane pod uwagę przez organ rozpatrujący odwołanie. Odwołanie może zostać wniesione w ciągu 28 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o nałożeniu kary (dla zachowania terminu nie jest przy tym wystarczające samo wysłanie odwołania, ale konieczne jest otrzymanie odwołania przez organ przed upływem 28 dni).
W przypadku niesatysfakcjonującego rozstrzygnięcia służb celnych osoba ukarana może wnieść apelację do sądu okręgowego (County Court). Podobnie jak odwołanie, wnosi się ją w terminie 28 dni, liczonym od dnia doręczenia ukaranemu rozstrzygnięcia w sprawie odwołania. Zgodnie z przepisami brytyjskimi apelacja może być również wniesiona bezpośrednio do sądu jako samodzielny środek zaskarżenia nałożonej grzywny (bez wnoszenia odwołania do służb granicznych). W takim przypadku apelację należy wnieść w terminie na wniesienie odwołania.
Rozważając ścieżkę zaskarżenia grzywny, warto wziąć pod uwagę, oprócz kosztów postępowania sądowego, to, że służby graniczne mogą w wyniku wniesionego odwołania nie tylko umorzyć, zmniejszyć lub utrzymać grzywnę w dotychczasowej wysokości, lecz także ją podwyższyć (doręczając nowe zawiadomienie o ukaraniu). Taka możliwość nie przysługuje natomiast sądowi, który może jedynie uwzględnić apelację albo ją oddalić.
6. Podważanie wysokości kary
W odwołaniu oraz apelacji oprócz podstaw odpowiedzialności można również kwestionować samą wysokość nałożonej grzywny, powołując się na brak uwzględnienia przez organ wytycznych zawartych w kodeksie dobrych praktyk.
Zgodnie ze wskazaniami UK Border Force uzasadnieniem ograniczenia wysokości kary może być również brak możliwości zapłaty kary, jak też nadmierne obciążenie finansowe w razie jej uiszczenia. W takiej sytuacji do odwołania należy załączyć odpowiednie dowody (w przypadku kierowców może to być udokumentowanie aktualnych miesięcznych zarobków, w przypadku zaś przewoźników wyciąg z rachunku bankowego lub rachunek zysków i strat).
Na wszelki wypadek warto w samym odwołaniu złożyć także wniosek o zmodyfikowanie sposobu płatności grzywny (np. poprzez rozłożenie na miesięczne raty).
trzy pytania do eksperta
Jak wiele firm transportowych ma problem z nielegalnymi imigrantami? Co powinien zrobić kierowca, jeżeli podejrzewa, że ma na pokładzie nielegalnego pasażera?
Praktycznie wszystkie firmy, które przekraczają granicę Wielkiej Brytanii, napotykają na ten problem. Przez przeprawy promowe i tunel kolejowy wjeżdża rocznie prawie 2 mln samochodów ciężarowych. 23 proc. z tej liczby stanowią polskie pojazdy. Oznacza to, że średnio dziennie wjeżdża 1200 polskich pojazdów.
Kierowca jest zobligowany do regularnego sprawdzania pojazdu pod kątem nieuprawionego wtargnięcia przez osoby trzecie. Kontrole odnotowuje na specjalnej liście, którą wypełnia w czasie każdego przewozu do Wielkiej Brytanii. Jeśli podejrzewa, że do pojazdu dostali się imigranci, powinien natychmiast zgłosić to służbom w państwie, w którym się znajduje. Warto minimalizować ryzyko włamania poprzez odpowiednie zaplanowanie trasy i korzystanie z bezpiecznych parkingów.
Czy karę trzeba uiścić od razu?
Jeśli urząd nakłada karę, to musi ona być zapłacona w ciągu 60 dni od momentu wystawienia decyzji. Firma może złożyć odwołanie od decyzji do urzędu, wówczas zapłatę kary wstrzymuje się do czasu rozpatrzenia odwołania.
Czy są szanse na to, aby przepisy zostały złagodzone?
Obowiązki nakładane przez prawo angielskie budzą sprzeciw wśród przewoźników, którzy uważają, że to służby kontrolne powinny zapewnić bezpieczeństwo w czasie wykonywania przewozów, a cała odpowiedzialność powinna być z firm i kierowców zdjęta.
O praktycznych problemach związanych ze stosowaniem angielskich wymogów dyskutowano 28 września 2015 r. w czasie międzynarodowej konferencji dotyczącej zabezpieczania pojazdów, zorganizowanej w Brukseli przez brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych.
Ponad 150 uczestników, w tym przedstawiciele administracji angielskiej, rządów innych państw UE, Komisji Europejskiej, stowarzyszeń związanych z transportem drogowym, a także firm wykonujących przewozy do Wielkiej Brytanii, dyskutowało o tym, co można zrobić, aby usprawnić przeprawę z kontynentu do Wielkiej Brytanii. Skutkiem spotkania jest m.in. wniosek o konieczności dostosowania obowiązujących wymogów do realiów. Przedstawiciele brytyjskiego MSW poinformowali, że wkrótce będzie otwarta procedura konsultacji społecznych w sprawie zmian w kodeksie praktyki, co może ułatwić życie przewoźnikom drogowym.
Przydatne linki
Kodeks postępowania przy zapobieganiu nielegalnemu przekraczaniu granicy UK Border Force:
Wzór listy kontrolnej dla kierowcy: