Rada gminy nie przyzna bezpośredniego wsparcia powiatowej jednostce Państwowej Straży Pożarnej w drodze osobnej uchwały. Wolno to zrobić na podstawie odpowiedniego zapisu w uchwale budżetowej.
Regionalna Izba Obrachunkowa rozpatrzyła sprawę uchwały Rady Gminy Brzeźnica z 27 marca 2015 r. w sprawie udzielenia pomocy finansowej dla komendy powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Żaganiu (nr IV/15/2015). Izba stwierdziła nieważność powyższej uchwały w całości z uwagi na jej sprzeczność z art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz z art. 216 ust. 2 pkt 5 oraz art. 220 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.).
Na mocy zakwestionowanej uchwały organ stanowiący gminy Brzeźnica przyznał komendzie powiatowej PSP wsparcie finansowe w wysokości 5 tys. zł z budżetu samorządowego na 2015 r. na zakup stanowiska do badań dynamicznych powietrznych aparatów oddechowych i masek oraz kompletów narzędzi nieiskrzących. RIO stwierdziła jednak, że żaden przepis prawa nie pozwalał gminie na podjęcie takiej uchwały. Izba zaznaczyła, że zgodnie z konstytucyjną zasadą praworządności w sferze finansów publicznych dopuszczalne jest tylko to, na co wyraźnie pozwalają przepisy. Organ samorządowy musi też zawsze wskazać podstawę prawną, wynikającą z ustawy, która upoważnia go do wydania danego aktu i określa granice jego kompetencji. RIO uznała, że żaden przepis powołany w podstawie prawnej gminnej uchwały nie uzasadniał jej wydania.
W podstawie tej wskazano przepisy ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1340 ze zm.) oraz rozporządzenia MSWiA w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2011 r. nr 159, poz. 952).
Błędne założenia
Izba stwierdziła, że do podjęcia przedmiotowej uchwały przez radę gminy Brzeźnica nie był wystarczający art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym, który określa katalog zadań własnych gminy, do których należą m.in. sprawy ochrony przeciwpożarowej. Podstawy do jej wydania nie mógł stanowić także art. 18 ust. 2 pkt 15 tej ustawy, który wskazuje, że rada gminy jest wyłącznie właściwa do stanowienia w sprawach zastrzeżonych dla tej jednostki samorządu terytorialnego (JST) przez ustawy.
Mimo że brzeźnicka uchwała nie wskazywała art. 10 ust. 2 ustawy gminnej, RIO odwołała się także do niego. Wskazała, że również i ten przepis nie pozwala na wydanie uchwały przewidującej pomoc finansową dla PSP. Ustanawia on tylko możliwość podejmowania uchwał w sprawach przyznawania wsparcia dla innych gmin, związków międzygminnych i stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego oraz innych samorządów.
Izba zaprzeczyła także, jakoby właściwą podstawą wydania badanej uchwały był art. 19b ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Przewiduje on jedynie możliwość uczestniczenia przez gminę, powiat lub województwo samorządowe w pokrywaniu części kosztów funkcjonowania PSP, nie pozwala jednak na podejmowanie uchwał w tym zakresie.
Z kolei par. 8 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej przewiduje wyłącznie, że środki finansowe pozyskane na podstawie umów lub porozumień zawartych przez komendantów powiatowych PSP właściwy komendant wojewódzki, który jest dysponentem funduszu wojewódzkiego, powinien przeznaczyć wyłącznie na realizację postanowień wynikających z tych umów lub porozumień.
W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia RIO przypomniała, że z art. 211 ust. 1, 4 i 5 ustawy o finansach publicznych wynika, iż podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku jest uchwała budżetowa, której elementem jest budżet JST, będący rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki. Natomiast art. 44 ust. 1 pkt 2 stanowi, że wydatki publiczne mogą być ponoszone wyłącznie na cele określone w uchwale budżetowej JST i tylko w ustalonych tam wysokościach. Z kolei art. 216 ust. 2 pkt 5 ustawy przewiduje, że wydatki z tego budżetu mogą być przeznaczone na realizację zadań wskazanych w odrębnych przepisach, m.in. na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego (określoną w drodze odrębnej uchwały). Art. 220 ust. 1 ustawy stanowi zaś, że z budżetu JST może być udzielone innym jednostkom samorządu wsparcie finansowe w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa.
W ocenie RIO ze wszystkich tych przepisów wynika, że pomoc finansowa może być udzielona przez gminę wyłącznie innemu samorządowi, a komenda powiatowa PSP oczywiście nim nie jest.
W budżecie
Izba przyznała przy tym, że pokrywanie części kosztów funkcjonowania straży pożarnej należy do wydatków samorządu, jednak aby go ponieść, gmina powinna najpierw zapisać go w uchwale budżetowej, określając jego cel i wysokość. Kolegium RIO wskazało, że aby przekazać pieniądze na Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej, rada gminy powinna uprzednio zapisać w budżecie tej jednostki samorządu wydatek na ten cel, zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.). Można to uczynić albo na podstawie par. 300 załącznika nr 3 do tego aktu („Wpłaty od jednostek na państwowy fundusz celowy”) albo par. 617 („Wpłaty jednostek na państwowy fundusz celowy na finansowanie lub dofinansowanie zadań inwestycyjnych”) – w zależności od rodzaju wydatków bieżących lub majątkowych. Nie należy przy tym podejmować odrębnej uchwały, a ostateczną podstawą przekazania środków powinno być porozumienie zawarte z komendantem wojewódzkim PSP.
Uchwała Kolegium RIO w Zielonej Górze z 4 maja 2015 r., nr 108/2015
