Nowe obowiązki sprawozdawcze czekają samorządy. Od przyszłego roku będą przesyłały informacje o podatkach lokalnych. Po raz pierwszy zrobią to najprawdopodobniej do 28 lutego 2018 r.
Z perspektywy samorządu nowe obowiązki sprawozdawcze wynikające z wchodzącej dzisiaj w życie ustawy z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. poz. 2141) mogą być postrzegane jako kolejny biurokratyczny bagaż pochodzący od władzy centralnej. Pojawia się bowiem – w miejsce dotychczasowych cokilkuletnich i dobrowolnych ankiet – coroczna konieczność składania przez gminne organy podatkowe szczegółowych sprawozdań podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego.
Szczegółowy zakres informacji objętych sprawozdaniem, tak jak wzór sprawozdania i kwestie techniczne związane z jego sporządzaniem i przekazywaniem zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych, z uwzględnieniem m.in. uprawnienia rad gmin do różnicowania wysokości stawek podatku od nieruchomości. Jak wynika z nowych przepisów określonych w rozdziale 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (który zyskał nowy tytuł „Ewidencja podatkowa nieruchomości oraz sprawozdawczość podatkowa w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego”), sprawozdanie ma zawierać informacje:
1) o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna określonych uchwałą rady gminy i przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie gminy w danym roku podatkowym;
2) o podstawach opodatkowania podatkiem od nieruchomości, podatkiem rolnym i podatkiem leśnym;
3) o podstawach opodatkowania zwolnionych od podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na mocy uchwał rad gmin.
W systemie BeSTi@
Warto też dodać, że z zapowiedzi przedstawicieli resortu finansów wynika, iż założeniem nowych rozwiązań było pozyskanie danych niezbędnych do racjonalnego kształtowania systemu podatków lokalnych w możliwie najmniej dolegliwy dla samorządów sposób. Jakkolwiek nie został jeszcze przyjęty akt wykonawczy określający szczegółowe zasady składania sprawozdań, to jednak wiadomo, że JST będą realizowały obowiązek sprawozdawczy z wykorzystaniem systemu BeSTi@, który stanowi narzędzie do zarządzania budżetami jednostek samorządu terytorialnego i wspomaga sporządzanie sprawozdań budżetowych. Sprawozdania będą przekazywane ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w postaci elektronicznej za pośrednictwem regionalnych izb obrachunkowych.
Co wynika z projektu rozporządzenia
W ubiegłym tygodniu na stronach RCL pojawił się projekt rozporządzenia ministra rozwoju i finansów w sprawie sprawozdania podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego. Przyjęto w nim, że informacje o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna – jako część A sprawozdania – organy podatkowe będą przekazywać do 10 stycznia roku podatkowego. Jednak w związku z tym, że w ustawie nowelizującej przyjęto rozwiązanie, w myśl którego sprawozdanie „jest sporządzane począwszy od 2018 r.” i rok 2018 jest pierwszym rokiem podatkowym objętym obowiązkiem sprawozdawczym, to za ten rok termin na złożenie części A projektowane rozporządzenie wydłuża do 28 lutego.
Należy podkreślić, że gminy będą zobowiązane do aktualizowania danych o wysokości stawek, jeżeli ulegną one zmianie w trakcie roku podatkowego. Przypomnieć wypada, że zmiany takie są dopuszczalne, o ile przynoszą korzyść podatnikom. Ustawa nie określa jednak granicznego terminu, w jakim powinna nastąpić aktualizacja. To zaś może być poczytane za błąd ustawodawcy, skoro taki termin został w ustawie określony dla pierwotnego złożenia sprawozdania. Projektodawcy wspomnianego rozporządzenia nie pominęli omawianej kwestii, zastrzegając, że ewentualne aktualizacje części A sprawozdania powinny być przez organ podatkowy przekazane regionalnej izbie obrachunkowej niezwłocznie. Wydaje się, że obowiązek ten aktualizuje się po opublikowaniu stosownej uchwały rady gminy we właściwym dzienniku urzędowym i jej wejściu w życie (po upływie vacatio legis).
Jeśli chodzi o część B sprawozdania, projektowane rozporządzenie precyzuje m.in., że zagregowane dane o podstawach opodatkowania (opodatkowanych i zwolnionych) wykazuje się zgodnie ze stanem ewidencji podatkowej nieruchomości prowadzonej przez organ podatkowy na 30 czerwca roku podatkowego, w którym jest sporządzane sprawozdanie. Tę część danych regionalna izba obrachunkowa powinna otrzymać do 20 lipca danego roku podatkowego. W projektowanym akcie wykonawczym zakłada się, że sprawozdania podpisywać będzie wójt (burmistrz, prezydent miasta), opatrując je kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Co istotne, w ustawie nowelizującej przyjęto rozwiązanie, w myśl którego sprawozdanie jest sporządzane począwszy od 2018 r. Należy zatem przyjąć, że rok 2018 jest pierwszym rokiem podatkowym objętym obowiązkiem sprawozdawczym. Sama ustawa wchodzi w życie 6 grudnia 2017 r.
Są minusy, ale jest i plus
Niezależnie od tego, że nowe obowiązki zawsze są i będą postrzegane przez tych, których dotyczą, negatywnie, to jednak w omawianym wypadku można zauważyć także pozytywny aspekt. Niejednokrotnie samorządy uczestniczą (na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego czy szerzej w ramach konsultacji) w procesie legislacyjnym dotyczącym zmian w podatkach lokalnych, podnosząc ich negatywny (choćby potencjalnie) wpływ na własne dochody podatkowe. W przypadku zmian w podatku od nieruchomości, które często są skutkiem zmian w ustawach niepodatkowych, przygotowywanych z pominięciem oceny skutków finansowych dla budżetów JST, organizacje JST będą mogły wykorzystać dane wynikające ze sprawozdań. Może to być racjonalny argument w dyskusjach o kierunkach zmian i o niezbędnych rekompensatach finansowych w przypadku nowelizacji skutkujących zmniejszeniem wpływów podatkowych gmin. Tymczasem obecnie niezwykle trudno jest oszacować wpływ zmian w opodatkowaniu podatkami lokalnymi na finanse samorządów (przykładem może tu być ostatnia zmiana w zakresie zwolnienia z podatku od nieruchomości przedmiotów opodatkowania tworzących infrastrukturę kolejową). Dane pozyskane ze sprawozdań umożliwią także dyskusję o zmianach w podatkach lokalnych, które są obiektywnie konieczne, tak z perspektywy samorządów, jak i z perspektywy podatników. Jako przykład podać można postulowaną zmianę definicji budowli w podatku od nieruchomości. Może to też ograniczyć znacząco liczbę sporów sądowoadministracyjnych, które w tej materii toczą się obecnie.
Dlatego też, jak trafnie zauważyli twórcy ustawy w uzasadnieniu do jej projektu, wiedza płynąca ze sprawozdań ma przede wszystkim ułatwić prowadzenie racjonalnej polityki podatkowej. A w szczególności projektowania zmian w systemie opodatkowania nieruchomości, w tym szacowanie skutków tych zmian. Dane zgromadzone w toku procedury sprawozdawczej pozwolą gminom na bardziej efektywną analizę i ocenę własnej polityki podatkowej, a także pomocne będą środowisku naukowemu w zakresie, w jakim stanowić będą podstawę do badań i analiz dotyczących finansów samorządu terytorialnego.
ŚRODA 28 LUTY 2018
Tego dnia upływa termin dla gmin na złożenie części A sprawozdania w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego.