TEZA: Ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości nie ogranicza możliwości obowiązanego do rozporządzenia nią. (...) Jeśli jednak nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę, wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko nowemu właścicielowi.
Sygn. akt I ACz 1189/15
POSTANOWIENIE SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE
z 2 lipca 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
D.B. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności wyrokom w sprawie przeciwko M.S. Sąd okręgowy oddalił wniosek. Ustalił, że wnioskodawczyni, przed wytoczeniem powództwa o zapłatę przeciwko spółce z o.o. z siedzibą w K. (dalej: spółka), uzyskała zabezpieczenie w postaci hipoteki kaucyjnej na nieruchomościach stanowiących własność spółki. Hipoteki zostały wpisane do ksiąg wieczystych. Zabezpieczone roszczenie było dochodzone w sprawie, w której zasądzono od spółki na rzecz D.B. kwotę tytułem zapłaty. Spółka w trakcie tego postępowania zbyła nieruchomości na rzecz M.S. na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie.
W ocenie sądu okręgowego stwierdzenie przesłanek rzeczowej odpowiedzialności osoby za cudzy dług z tego powodu, że stała się właścicielem nieruchomości obciążonej hipoteką na zabezpieczenie długu, nie oznacza przejścia w rozumieniu art. 788 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm., dalej: k.p.c.), stwierdzonego tytułem wykonawczym obowiązku na odpowiedzialnego rzeczowo. Jeżeli własność obciążonej nieruchomości przeszła na inną osobę niż wymieniony w wyroku dłużnik, to wierzyciel powinien uzyskać tytuł egzekucyjny przeciwko tej osobie.
Wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie.
UZASADNIENIE
Sąd apelacyjny oddalił zażalenie. Wskazał, że zabezpieczenie stwarza jedynie warunki do przyszłego zaspokojenia wierzyciela. Hipoteka polega na tym, by wierzyciel, gdy nie może uzyskać zaspokojenia od dłużnika osobistego, mógł wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Musi jednak uzyskać przeciwko niemu tytuł wykonawczy. W rozpoznawanej sprawie – stosownie do art. 788 par. 1 k.p.c. należałoby wykazać, że na M.S. przeszedł obowiązek stwierdzony wyrokami, w których zasądzono od pozwanej spółki na rzecz powódki dochodzone kwoty. Tytułem egzekucyjnym, o jakim mowa w art. 777 par. 1 k.p.c., jest w tym wypadku wyrok, a nie postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia. Artykułu 788 k.p.c. nie stosuje się, gdy podstawą wpisu hipoteki jest postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, zatem nie nastąpiło formalne przejście obowiązków na M.S.
Sąd apelacyjny zauważył, że ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości nie ogranicza możliwości obowiązanego do rozporządzenia nią. Jeżeli zapadł wyrok, a obowiązany nie rozporządził nieruchomością przed jej zajęciem w postępowaniu egzekucyjnym – zaspokojenie wierzyciela z tej nieruchomości będzie możliwe. Jeśli jednak nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę, wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko nowemu właścicielowi. W orzecznictwie wskazuje się, że zasądzenie od nowego właściciela nieruchomości świadczenia jest możliwe pod warunkiem, iż nieruchomość jest obciążona hipoteką w chwili zamknięcia rozprawy w sprawie o zasądzenie świadczenia od nabywcy.
Sąd apelacyjny wskazał ponadto wyraźnie, że postanowienie o zabezpieczeniu „nie może służyć do uczynienia dłużnikiem rzeczowym M.S.”, a w konsekwencji „nie może pozwolić na egzekwowanie od niego zasądzonej wyrokiem w sprawie przeciwko spółce kwoty”.
