Przemysł, a szczególnie niektóre jego branże, jest jednym z istotnych źródeł zanieczyszczenia środowiska. Dzięki dotacjom z Funduszy Europejskich ma szansę stać się bardziej przyjazny naturze.
Co prawda stan środowiska naturalnego w Polsce w ostatnich latach się poprawia, jednak nadal jest na tym polu sporo do zrobienia. Według raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), prezentującego koszty zdrowotne zanieczyszczeń powietrza na naszym kontynencie, poważniejsze straty od nas ponieśli tylko Niemcy. Jednak ich gospodarka jest aż siedmiokrotnie większa od naszej. Eksperci wzięli pod lupę 14 325 zakładów przemysłowych w Unii, Szwajcarii i Norwegii. Na pieniądze przeliczone zostały pochodzące z nich emisje dwutlenku węgla i ulatujące w powietrze zanieczyszczenia. Są to koszty zdrowotne, które ponosi społeczeństwo, wdychając zanieczyszczone powietrze, zjadając żywność pochodzącą z zanieczyszczonych upraw oraz hodowli, a także żyjąc w coraz cieplejszym klimacie. Okazuje się, że w latach 2008–2012 wyniosły one w Europie od 329 mld euro do ponad 1 bln euro, z czego Polska zapłaciła 45–135 mld euro.
Gałęzie najbardziej szkodliwe dla środowiska naturalnego to m.in. górnictwo, hutnictwo, energetyka, przemysł elektromaszynowy, chemiczny czy spożywczy. Przemysł w Polsce wymaga więc przekształceń, które uczynią go mniej inwazyjnym. Proces ten jest bardzo kosztowny, dlatego inwestycje wspierane są m.in. z Funduszy Europejskich. Dotacje dla dużych firm dostępne są w programie krajowym Infrastruktura i Środowisko. Mniejsze inwestycje mogą liczyć na dofinansowanie z programów regionalnych.
Zarządzanie energią
Część dużych zakładów w naszym kraju charakteryzuje wieloletnie niedoinwestowanie i zapóźnienie technologiczne, przejawiające się w wykorzystywaniu starych, energochłonnych maszyn i technologii. Fundusze Europejskie stanowią dla nich impuls do zapoczątkowania przemian w zakresie stosowania energooszczędnych technologii produkcji, a także wprowadzania systemów zarządzania energią. Inwestycje takie wpłyną na zmniejszenie emisyjności gospodarki, ale również oszczędność energii i jej efektywne wykorzystanie przez przedsiębiorstwa, co obniży ich koszty funkcjonowania.
Artykuł 8 dyrektywy 2012/27/UE nakłada na państwa członkowskie obowiązek regularnego przeprowadzania przez duże przedsiębiorstwa audytu energetycznego. Pierwszy taki audyt ma zostać zrealizowany do 5 grudnia 2015 r. Sam w sobie nie wpłynie on na zmniejszenie zużycia energii w przedsiębiorstwach, jednak wskaże niezbędne inwestycje mające poprawić efektywność energetyczną dużych firm. Środki na dofinansowanie ich realizacji w dużych przedsiębiorstwach będą dostępne w ramach priorytetu inwestycyjnego 4.II. Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Wspierane będą działania mające na celu promowanie zagadnień związanych z efektywnym wykorzystaniem energii, a także odnawialnych źródeł energii (OZE) z uwzględnieniem zasad zrównoważonej produkcji i konsumpcji.
W ramach działań związanych z efektywnością energetyczną wsparcie będzie udzielane w zakresie zastosowania energooszczędnych technologii produkcji w odniesieniu do energii elektrycznej, ciepła, chłodu i wody, a także wprowadzania systemów zarządzania energią.
Budowa własnych instalacji OZE będzie mogła być dofinansowana wyłącznie wówczas, gdy będą one stanowiły integralną część systemu produkcji czy funkcjonowania przedsiębiorstwa, co będzie potwierdzone wynikami wcześniej przygotowanego audytu energetycznego.
Ponadto wsparciem będzie mogło zostać objęte wykorzystanie energii ciepła odpadowego w przedsiębiorstwach, którego definicję przedsiębiorcy znajdą w dyrektywie 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Zgodnie z tym dokumentem nowe instalacje wytwórcze energii elektrycznej oraz istniejące instalacje poddawane znacznej modernizacji lub takie, których zezwolenie lub koncesja są aktualizowane, powinny być wyposażane w wysokosprawne jednostki kogeneracji w celu odzyskiwania ciepła odpadowego powstałego przy wytwarzaniu energii elektrycznej.
Wspierane projekty będą też mogły przyczyniać się do stworzenia w przedsiębiorstwie systemu produkcji uwzględniającego zasady zrównoważonego wykorzystywania zasobów.
Podsumowując, wsparcie będzie mogło dotyczyć następujących typów inwestycji:
● przebudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie;
● głęboka, kompleksowa modernizacja energetyczna budynków w przedsiębiorstwach;
● zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwach;
● budowa i przebudowa instalacji OZE (o ile wynika to z przeprowadzonego audytu energetycznego);
● zastosowanie energooszczędnych (energia elektryczna, ciepło, chłód, woda) technologii produkcji i użytkowania energii;
● zastosowanie technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa, wprowadzanie systemów zarządzania energią.
Źródła odnawialne
Z raportu Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że wśród 30 największych trucicieli 26 to elektrownie węglowe. W większości niemieckie i polskie. Dlatego od lat w całej Unii Europejskiej tak dużą wagę przykłada się do wsparcia inwestycji zapewniających energię ze źródeł odnawialnych. W Polsce na lata 2014–2020 środki na ten cel zapewnione zostały w programach regionalnych oraz w ramach Priorytetu 4.I. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, programu Infrastruktura i Środowisko – w zależności od zainstalowanej mocy jednostki odnawialnych źródeł energii (OZE).
Wsparcie uzyskają projekty inwestycyjne dotyczące wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z ich podłączeniem do sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączenia jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowej Sieci Energetycznej. W szczególności można do nich zaliczyć budowę jednostek o większej mocy wytwarzania energii wykorzystujących energię wiatru, a także biomasę i biogaz. Inwestycje te w dużym stopniu przyczynią się do wypełnienia zobowiązań wynikających z pakietu energetyczno-klimatycznego. Poza tym przewiduje się również wsparcie, w ograniczonym zakresie, jednostek OZE wykorzystujących energię słońca, geotermii oraz wody.
Dwa w jednym
Oprócz inwestycji umożliwiających wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych wspierane będą też projekty obejmujące proces kogeneracji, czyli skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Tu znowu – w zależności od mocy – środki będą dostępne w programach regionalnych lub w programie Infrastruktura i Środowisko.
Równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub mechanicznej, w trakcie tego samego procesu technologicznego, zapewnia oszczędność energii pierwotnej na poziomie ponad 10 proc. w porównaniu z wytwarzaniem energii elektrycznej i ciepła w układach rozdzielonych. Działania inwestycyjne związane z kogeneracją wynikają głównie z wymogów środowiskowych, jednocześnie skutkują zwyżką kosztów wytwarzania. Dlatego wsparcie na budowę lub przebudowę jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w technologii wysokosprawnej kogeneracji będzie przynajmniej częściowo rekompensować wzrost kosztów utrzymania i obsługi. Planowane jest również dofinansowanie wysokosprawnej, efektywnej sieci dystrybucji ciepła dla jednostek wytwarzających energię elektryczną i ciepło w układach wysokosprawnej kogeneracji, w tym i z OZE, włączając je do głównych źródeł ciepła odpadowego.
Dla drobnego biznesu
W programach regionalnych przewidziane jest dofinansowanie inwestycji ograniczających negatywny wpływ na środowisko mikro, małych i średnich firm. Dotacje będą przeznaczone przede wszystkim na inwestycje w instalacje dostarczające energię z odnawialnych źródeł, takich jak słońce, woda, wiatr, geotermia, biogaz i biomasa. Uzyskany w ten sposób prąd lub ciepło powinny zasilać przede wszystkim firmę, która w nie zainwestowała, ale nadwyżki mogą być przekazywane również do sieci dystrybucyjnych.
Realizowane będą mogły być również projekty w kogeneracji. Firmy mogą też liczyć na dofinansowanie działań, które obniżą poziom zapotrzebowania na energię – zarówno inwestycji, jak i rozwiązań organizacyjnych. W części województw możliwe będzie również dofinansowanie termomodernizacji budynków użytkowanych na potrzeby firmy.
Obowiązkowym warunkiem poprzedzającym realizację projektów dotyczących kompleksowej modernizacji energetycznej będzie przeprowadzenie audytów energetycznych. Posłużą one weryfikacji faktycznych oszczędności energii oraz wynikających z nich wymiernych skutków finansowych dla przedsiębiorstwa.
Konkurs: atrakcyjne nagrody czekają
Środki europejskie to tysiące projektów zrealizowanych w całej Polsce. Wystarczy się rozejrzeć i wziąć udział w konkursie Europa to My, aby wygrać wspaniałe nagrody! Wybierz projekt, który otrzymał dofinansowanie z Funduszy Europejskich na lata 2007–2013, a potem zrób mu kilka zdjęć. Za pośrednictwem strony www.europatomy.eu wypełnij zgłoszenie, opisując swoją historię i zmiany związane z tym projektem, i dołącz zdjęcia. W miejscowości, w której zrealizowany został zwycięski projekt, pod koniec lata zorganizowany zostanie Ogólnopolski Dzień Funduszy Europejskich, zakończony koncertem, podczas którego wystąpią m.in Edyta Górniak, Afromental, Margaret, Monika Kuszyńska, Donatan i Cleo oraz Formacja Nieżywych Schabuff. Weź udział w konkursie i zaproś gwiazdy do Twojej miejscowości! Szczegóły na www.europatomy.eu.
Organizatorami akcji są Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Radio Zet oraz Program Pierwszy Telewizji Polskiej.
PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH KONKURSU DOTACJI ORGANIZOWANEGO PRZEZ MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY I ROZWOJU, WSPÓŁFINANSOWANEGO ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO POMOC TECHNICZNA.
