Z programu rządowego premii termomodernizacyjnej mogą korzystać właściciele mieszkań gminnych, spółdzielczych, zakładowych oraz prywatni. Jego odbiorcami – co prawda pośrednio – są zatem osoby mieszkające w budynkach objętych programem, gdyż zyskują większy komfort z jednoczesnym zmniejszeniem opłat za energię cieplną.
Program obejmuje dwa główne moduły – wsparcie przedsięwzięć termomodernizacyjnych oraz remontowych i premię kompensacyjną dla właścicieli budynków mieszkalnych, które w przeszłości objęte były czynszem regulowanym. Zasady ich przyznawania różnią się nieco.
Premia termomodernizacyjna
Jej celem jest przede wszystkim zmniejszenie zużycia energii potrzebnej do ogrzania domu, a także podgrzewania wody użytkowej. Zatem działania powinny skupiać się na ocieplaniu budynku, wymienianie lub wyremontowaniu okien i na zmodernizowaniu lub wymianie systemu grzewczego, unowocześnieniu systemu wentylacji i usprawnieniu systemu wytwarzania ciepłej wody. Zalecana jest zwłaszcza całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na odnawialne lub zastosowanie kogeneracji, czyli jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i użytkowego ciepła w elektrociepłowni.
Najpierw trzeba jednak wystąpić o kredyt na realizację przedsięwzięcia, ponieważ jego wzięcie jest warunkiem wypłaty premii. Wysokość premii termomodernizacyjnej stanowi 20 proc. wykorzystanej kwoty kredytu nie więcej niż: 16 proc. kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego.
Premia termomodernizacyjna przysługuje zwłaszcza gminom, spółdzielniom mieszkaniowym, wspólnotom mieszkaniowym i właścicielom domów jednorodzinnych. Aby jednak mogli ją dostać, muszą spełnić warunek oszczędności energii. Jego minimalna wielkość określona jest w procentach i zależy od charakteru przedsięwzięcia. Minimalny poziom oszczędności energii nie został określony jedynie w przypadku zastąpienia źródła energii źródłem odnawialnym lub zastosowania wysokosprawnej kogeneracji.
Premia remontowa
Wsparcie można uzyskać na remont wielorodzinnych budynków mieszkalnych, w których są przynajmniej dwa lokale mieszkalne, a które zaczęto użytkować przed 14 sierpnia 1961 r. Chodzi o domy w najgorszym stanie technicznym i z najniższym standardem wyposażenia, by remont zapobiegał dalszemu zużyciu. Wymagają przeprowadzenia o wiele szerszego zakresu prac remontowo-modernizacyjnych, niż w przypadku przedsięwzięć termomodernizacyjnych, dlatego po zakończeniu prac budynki powinny spełniać wymagania dotyczące oszczędności energii, ale nie jest to warunkiem koniecznym. Wymogi są zróżnicowane w zależności od tego, czy jest to pierwszy, czy kolejny remont, zależą też od właściwości budynku związanych z zapotrzebowaniem na energię cieplną potrzebną do jego ogrzewania w sezonie grzewczym.
Możliwe prace to remont oraz przebudowa, w wyniku której następuje ulepszenie domu, wymiana okien lub remont balkonów, nawet jeśli służą one do wyłącznego użytku właścicieli lokali. I przede wszystkim wyposażenie ich w instalacje i urządzenia wymagane na podstawie obecnych przepisów techniczno-budowlanych. Ale nie może to być np. remont lokali mieszkalnych ani rozbudowa lub nadbudowa budynku.
Premia przysługuje wyłącznie osobom fizycznym, wspólnotom mieszkaniowym z większościowym udziałem osób fizycznych, spółdzielniom mieszkaniowym i towarzystwom budownictwa społecznego.
Również w tym przypadku niezbędne jest skorzystanie z kredytu na remont – bo premia to 20 proc. wykorzystanej jego kwoty, jednak nie więcej niż 15 proc. całkowitych kosztów przedsięwzięcia. Nie można wziąć kredytu np. na niewielkie remonty i prace zabezpieczające ani na duże, których łączna wartość jest zbliżona do poziomu aktualnych kosztów budowy podobnego budynku mieszkalnego.
Podobnie jak przy termomodernizacji, przepisy dopuszczą uzyskanie wsparcia z tytułu kilku przedsięwzięć remontowych dotyczących tego samego budynku (bez powtarzających się prac), ale z zachowaniem górnego limitu.
Kolejny mechanizm wsparcia skierowany jest do właścicieli budynków z lokalami kwaterunkowymi jako kompensata strat poniesionych w wyniku obowiązywania systemu czynszu regulowanego. Chodzi zarówno o osoby fizyczne będące właścicielem budynku, części budynku, jak i te, które są właścicielami budynku z jednym tylko lokalem kwaterunkowym. Mogą starać się o premię w postaci spłaty części kredytu udzielonego na poprawę jego stanu technicznego.
Premia kompensacyjna
Ten rodzaj wsparcia przysługuje jednorazowo, ale w przypadku budynku wielorodzinnego wskazane jest, by w celu zwiększenia efektu skorzystać także z premii remontowej.
Przy ustalaniu kwoty premii bierze się pod uwagę powierzchnię użytkową lokalu kwaterunkowego, liczbę takich lokali w budynku, okres, w którym inwestor uprawniony do wsparcia był właścicielem budynku mieszkalnego, i okresów, w jakich uprawnienia te przysługiwały z tytułu poszczególnych lokali kwaterunkowych. Kolejnym czynnikiem jest wskaźnik przeliczeniowy kosztu odtworzenia 1 mkw. powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych. Niestety, premii nie dostaje się do rąk własnych. Bezpośrednim odbiorcą jest bank kredytujący. Z chwilą wpływu środków do kredytodawcy premia zmniejsza pozostającą do spłaty kwotę wykorzystanego kredytu. Warunkiem przekazania przez BGK premii bankowi kredytującemu jest realizacja podjętego przedsięwzięcia zgodnie z projektem budowlanym oraz zakończenie kredytowanej inwestycji w terminie określonym w umowie kredytu (inaczej jest w przypadku premii kompensacyjnej).
Wniosek o wsparcie składamy w banku
O wszystkie omówione wsparcia należy występować do instytucji do tego upoważnionej, czyli konkretnego banku, który zawarł w tej sprawie umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK). Listę tych banków BGK publikuje na swojej stronie internetowej https://www.bgk.pl/samorzady/fundusze-i-programy. W banku kredytującym składa się komplet wymaganych dokumentów, w tym także wniosek o przyznanie premii. Można tam również uzyskać pomoc w sporządzeniu i skompletowaniu dokumentów.
Podstawa prawna
Art. 2–8 ustawy z 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 712). Par. 3–12 rozporządzenia z 17 marca 2009 r. w sprawie zakresu i formy audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego (Dz.U. z 2009 r. nr 43, poz. 346). Par. 3–12 rozporządzenia ministra gospodarki z 23 października 2015 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na projekty inwestycyjne w zakresie budowy lub przebudowy sieci ciepłowniczej lub chłodniczej będącej częścią efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 (Dz.U. z 2015 r. poz. 1802).