Czy na L4 można wyjść z domu? Czy wolno pracować zdalnie? A może to dobry czas na remont? Zakład Ubezpieczeń Społecznych regularnie kontroluje zwolnienia lekarskie i kwestionuje świadczenia wypłacone niezgodnie z prawem. Okazuje się, że Polacy są bardzo pomysłowi w tym, jak wykorzystać L4 na czynności inne niż chorowanie.

W 2024 roku Polacy spędzili na L4 aż 240 mln dni, a ZUS zakwestionował zasiłki na kwotę ponad 52 mln zł. Okazuje się, że spora część Polaków wykorzystuje zwolnienia lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem. Niektórzy celowo wyłudzają L4, aby wypocząć, wykonać obowiązki domowe lub nawet pracować dla innego pracodawcy.

Zwolnienie lekarskie – jakie są rodzaje i kto ma do niego prawo?

Prawo do zwolnienia lekarskiego przysługuje osobom ubezpieczonym, które z powodu choroby nie mogą wykonywać pracy. W okresie niezdolności do pracy otrzymują wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy, jeśli zwolnienie trwa dłużej. Zgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, świadczenia te przysługują wyłącznie osobom, które rzeczywiście potrzebują zwolnienia lekarskiego do rekonwalescencji.

Lekarz, wystawiając e-ZLA, określa typ zwolnienia:

  • L4 „chodzące” (kod 2) – pozwala na wykonywanie podstawowych czynności, takich jak zakupy, wizyty lekarskie czy krótkie spacery, jeśli nie szkodzą zdrowiu.
  • L4 „leżące” (kod 1) – oznacza nakaz przebywania w domu przez cały okres choroby, z wyjątkiem sytuacji wymagających wizyty lekarskiej lub wizyty w aptece.
Tyle jeszcze nie płacili. ZUS podnosi stawki – nawet 147 tys. zł od 1 kwietnia
Tyle jeszcze nie płacili. ZUS podnosi stawki – nawet 147 tys. zł od 1 kwietnia

Zobacz również

Czego nie wolno robić na L4? Lista najczęstszych naruszeń

Nieprzestrzeganie zasad zwolnienia lekarskiego może skutkować utratą prawa do świadczeń. Przepisy jasno wskazują, że nie można wykorzystywać L4 niezgodnie z jego celem. Jakie działania mogą prowadzić do utraty zasiłku chorobowego? Okazuje się, że Polacy są bardzo pomysłowi w kwestii "kreatywnych" sposobów wykorzystania czasu na L4.

Praca zdalna lub wykonywanie innej pracy zarobkowej

  • Pracowanie w trybie home office jest traktowane jak każda inna forma zatrudnienia – w okresie L4 jest surowo zabronione.
  • Nie wolno podejmować dodatkowej pracy na umowie cywilnoprawnej ani wykonywać działalności gospodarczej.
  • ZUS regularnie kontroluje, czy osoby przebywające na L4 nie dorabiają w innych miejscach. W jednym z ujawnionych przypadków kobieta, mimo zwolnienia lekarskiego, prowadziła własny salon masażu i reklamowała usługi w mediach społecznościowych. Straciła prawo do zasiłku chorobowego.

Remonty, prace domowe i naprawcze

  • Wszelkie czynności wymagające wysiłku fizycznego są niewskazane i mogą być uznane za niezgodne z celem zwolnienia.
  • Kontrole ZUS ujawniły liczne przypadki osób przebywających na L4, które jednocześnie malowały mieszkania, kosiły trawę czy remontowały altanki.
  • Mycie samochodu także może wzbudzić podejrzenia – jeden z mężczyzn tłumaczył, że używał myjki ciśnieniowej tylko zdrową ręką, ale nie przekonało to kontrolerów.

Podróże i wyjazdy poza miejsce zamieszkania

  • Osoby na L4 nie powinny traktować zwolnienia jako okazji do wyjazdu na wakacje czy odpoczynku w górach.
  • ZUS wielokrotnie kwestionował świadczenia osób, które w czasie choroby przebywały setki kilometrów od miejsca zamieszkania. W jednym z przypadków pacjent przebywał u rodziny w Zakopanem, co skutkowało cofnięciem wypłaty zasiłku.
Te badania wykonasz tylko do 30 kwietnia. Prywatnie kosztują nawet 300 zł
Te badania wykonasz tylko do 30 kwietnia. Prywatnie kosztują nawet 300 zł

Zobacz również

Spożywanie alkoholu

  • Nadużywanie alkoholu jest nie tylko nieodpowiednie w czasie choroby, ale także może prowadzić do kontroli i cofnięcia zasiłku.
  • Zwolnienia oznaczone kodem C (niezdolność do pracy z powodu nadużycia alkoholu) wzrosły o 45% w porównaniu do ubiegłego roku.
  • Jeden z mężczyzn, który otworzył kontrolerom drzwi z puszką piwa w ręku, tłumaczył: „To tylko jedno piwko, przecież jest gorąco” – niestety nie przekonało to ZUS.

Udział w imprezach i wydarzeniach towarzyskich

  • Zwolnienie lekarskie ma służyć rekonwalescencji, a nie uczestnictwu w rodzinnych uroczystościach czy spotkaniach towarzyskich.
  • Wyjątkiem był przypadek, w którym Sąd Najwyższy uznał, że udział w własnym ślubie nie narusza obowiązków pracowniczych – jednak każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie.

Co grozi za nieprzestrzeganie zasad na zwolnieniu lekarskim?

Nieprzestrzeganie zasad zwolnienia lekarskiego może skutkować:

  • Cofnięciem prawa do zasiłku chorobowego – jeśli ZUS stwierdzi, że L4 było wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem.
  • Zwrotem niesłusznie pobranych świadczeń – wraz z odsetkami.
  • Dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy – w skrajnych przypadkach pracodawca może rozwiązać umowę o pracę.

ZUS ma prawo do kontroli i przeprowadza je zarówno na wniosek pracodawców, jak i z własnej inicjatywy. Firmy zatrudniające ponad 20 osób mogą również samodzielnie weryfikować, czy ich pracownicy przestrzegają zasad zwolnienia lekarskiego.

Podsumowanie: warto przestrzegać zasad L4

Zwolnienie lekarskie to nie czas na dodatkową pracę, remonty czy podróże. Osoby nadużywające L4 mogą zostać przyłapane podczas kontroli i stracić świadczenia. ZUS nieustannie monitoruje sytuację i podejmuje działania, aby ograniczyć nadużycia. Jeśli chcesz uniknąć problemów, pamiętaj, że L4 służy rekonwalescencji – warto wykorzystać ten czas zgodnie z przeznaczeniem.