Tak uważa Unia Metropolii Polskich (UMP), która postuluje uchwalenie szeregu zmian usprawniających funkcjonowanie systemu pieczy zastępczej. Ich listę zawiera pismo, jakie organizacja skierowała do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jedna z zawartych w nim propozycji ma na celu złagodzenie przepisów, na podstawie których dzieci są umieszczane w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Zgodnie z art. 95 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 49) w jednym domu dziecka może przebywać nie więcej niż 14 wychowanków. Jednak dyrektor placówki może mimo przekroczenia tego limitu przyjąć kolejne dziecko na miejsce podopiecznego umieszczonego w innej instytucji, np. specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, za zgodą wojewody. Problem w tym, że w praktyce procedura jego otrzymania jest skomplikowana i długotrwała. Prowadzi to do sytuacji, w której postanowienie sądu w pilnych przypadkach nie może być zrealizowane w szybkim czasie. Dlatego UMP chciałoby zmiany w art. 95 ustawy polegającej na tym, że zgodę na przyjęcie kolejnego dziecka wydawałby starosta.

Kto ma płacić za pieczę zastępczą nad porzuconymi noworodkami

Kolejna sprawa, która zdaniem organizacji wymaga uregulowania, to kwestia finansowania pobytu w pieczy zastępczej dzieci pozostawionych w szpitalu bezpośrednio po urodzeniu. Teraz jest tak, że powiatem właściwym do zapewnienia im miejsca w pieczy i ponoszenia wydatków z tego tytułu jest powiat, w którym jest siedziba szpitala. UMP podkreśla, że nieproporcjonalnie obciąża to te samorządy, w których są duże placówki położnicze. Podaje przy tym przykład z jednej strony Wrocławia, w którym co roku ok. 5–10 noworodków jest porzucanych przez matki pochodzące z innych powiatów, podczas gdy w Łodzi jest ich średnio ok. 40. W ocenie organizacji zasadnym byłoby przyjęcie rozwiązania, w którym do ponoszenia kosztów pobytu dziecka zobligowany był powiat miejsca ostatniego zameldowania lub zamieszkania matki.

UMP opowiada się też za wprowadzeniem do przepisów ustawy nowego typu rodziny zastępczej – opiekuńczej, sprawujących opiekę nad dorosłymi wychowankami, którzy mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i są niezdolni do samodzielnej egzystencji. Obecnie takie osoby po skończeniu 25 lat (do osiągnięcia takiego wieku mogą przebywać w rodzinie zastępczej) trafiają najczęściej do domów pomocy społecznej, co niweczy pozytywne efekty ich dotychczasowego przebywania w środowisku rodzinnym, a odseparowanie od wieloletnich opiekunów niekorzystnie wpływa na ich stan zdrowia. Należy więc umożliwić takim wychowankom dalsze mieszkanie w rodzinach zastępczych zawodowych, zwłaszcza że taka opcja byłaby dla powiatów tańsza niż finansowanie ich pobytu w DPS.

Zmiany w świadczeniach na dzieci dla rodzin zastępczych

Ponadto UMP chciałoby zmodyfikować katalog świadczeń przewidzianych dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Część z nich ma bowiem charakter obligatoryjny, a pozostałe są fakultatywne. Do tej drugiej grupy zalicza się m.in. świadczenie związane z potrzebami dziecka przyjmowanego do rodziny oraz dofinansowanie do wypoczynku. W opinii organizacji nie jest sprawiedliwe odmienne traktowanie opiekunów i ich podopiecznych w zależności od tego, w jakim powiecie mieszkają. Te dwa wspomniane świadczenia powinny być obowiązkowe, a ich kwoty powinny wynikać z przepisów ustawy. Jednocześnie UMP wskazuje, że taka zamiana wiązałaby się ze wzrostem wydatków samorządów na ich wypłatę, dlatego należy rozważyć finansowanie wsparcia przez budżet państwa. ©℗