Mandat radnego w samorządzie można stracić. Jak zachować go na całą kadencję?

Za kilka tygodni minie półmetek kadencji 2014–2018 rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich. Nie wszyscy wybrani radni do tego czasu dotrwali. Niektórzy swoich mandatów już nie piastują, choć nie zawsze był to ich wybór. Szczególnie istotną kwestią dla radnych jest ustalenie powodów pozbawienia samorządowców funkcji. Trzeba bowiem wiedzieć, że nieświadomość, jakie okoliczności powodują wygaśnięcie mandatu, nie uchroni radnego przed tą konsekwencją. Warto więc zagłębić się w tę kwestię, nie zawsze zresztą jasną pod względem prawnym.

Przesłanki wygaśnięcia ⒸⓅ / Dziennik Gazeta Prawna

Nowe wyroki i przykłady

Wystąpienie pewnych zdarzeń bezwzględnie prowadzi do pozbawienia radnego mandatu. Aby łatwiej zrozumieć, czego powinien się wystrzegać radny, warto się zapoznać z aktualnym orzecznictwem dotyczącym wygaśnięcia mandatów samorządowców obecnej kadencji. Przegląd ten pozwoli ustalić, jakie zdarzenia najczęściej powodują pozbawienie funkcji. Istotną kwestią jest także poznanie procedury z tym związanej.

Ustawy samorządowe zawierają listę ograniczeń radnego co do jego aktywności zarobkowej lub publicznej. Naruszenie tych zakazów powoduje sankcje w postaci wygaśnięcia mandatu. Regulacje te (zwane antykorupcyjnymi) w praktyce najczęściej powodują wątpliwości. Ich poważną wadą, na co zwracają uwagę eksperci, jest niedoskonałość legislacyjna tych przepisów. A co za tym idzie – trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czego dokładnie radnemu nie wolno robić, czego powinien się wystrzegać. Poważną funkcję interpretacyjną tych ograniczeń spełniają sądy administracyjne. I z tego też powodu warto się zapoznać z najnowszym orzecznictwem.

Listę powodów wygaśnięcia mandatu radnego wymienia art. 383 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm., dalej: k.w.). [schemat 1]

Ściągawka dla samorządowców: co się wydarzyło we wrześniu i czego się spodziewać w październiku

Zobacz również

Przesłanki wygaśnięcia

Wygaśnięcie mandatu radnego zgodnie z kodeksem wyborczym następuje w przypadku:

śmierci

utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów

odmowy złożenia ślubowania

pisemnego zrzeczenia się mandatu

naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności

wyboru na wójta

niezłożenia w terminach określonych w ustawach samorządowych oświadczenia o swoim stanie majątkowym