Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Gliwicach rozpatrywał skargę dotyczącą odmowy przyznania świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego na okres od 1 października 2024 r. do 30 września br. Wniosek o ich przyznanie złożyła osoba, którą sąd ustanowił rodziną zastępczą spokrewnioną dla dziecka. Z tego właśnie powodu prezydent miasta wydał jej decyzję negatywną, bo zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 438 ze zm.), świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego nie przysługują, gdy osoba, która nie otrzymuje należnych alimentów, została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej.

Sąd za przyznawaniem świadczeń dziecku w pieczy zastępczej

Rodzic zastępczy nie zgodził się z tym rozstrzygnięciem, ale samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) utrzymało w mocy decyzję prezydenta miasta, powołując się z jednej strony na wspomniany art. 10 ust. 2 ustawy oraz na to, że osobom sprawującym pieczę wypłacane są świadczenia na pokrycie kosztów wychowania i utrzymania ich podopiecznych, na podstawie odrębnych przepisów. Rodzic zastępczy postanowił więc złożyć skargę na decyzję SKO do WSA, a ten stwierdził, że była ona zasadna.

Sąd przyznał, że wprawdzie według utrwalonej linii orzeczniczej sądów administracyjnych art. 10 ust. 2 określa w sposób jednoznaczny bezwzględnie obowiązującą przesłankę negatywną, wykluczającą możliwość pobierania świadczeń z FA z chwilą umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, to on nie podziela tego poglądu. Wykładnia taka pomija bowiem inne regulacje prawne, które w tym zakresie mają znaczenie. WSA podkreśla, że w przypadku ubiegania się o świadczenia z FA osobą uprawnioną jest dziecko. Ma to kluczowe znaczenie z tego względu, że tożsama przesłanka negatywna funkcjonuje na gruncie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jednak zgodnie z jej przepisami osobą uprawnioną jest rodzic, a nie dziecko, co oznacza, że unormowań zawartych w obydwu tych aktach prawnych nie należy traktować tak samo.

Nierówny dostęp do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego

WSA przywołuje też przepisy ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 49), które przewidują, że dziecko przebywające w pieczy zastępczej jest uprawnione do otrzymywania alimentów od zobowiązanych do ich płacenia osób, a w określonych okolicznościach do podejmowania działań zmierzających do ich ustalenia jest zobligowany kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie. W efekcie niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego i ich nieskuteczna egzekucja skutkuje uprawnieniem do ubiegania się o świadczenia z FA.

Ponadto sąd odwołuje się do postanowień ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o Prawach Dziecka, która wskazuje na potrzebę zapewniania wsparcia dzieciom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. To wszystko powoduje, że zdaniem WSA brak jest podstaw dla różnicowania sytuacji prawnej dziecka uprawnionego do alimentów (w zależności od tego, czy przebywa w pieczy zastępczej czy nie), gdy osoba zobowiązana do ich uiszczania uchyla się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego.©℗

orzecznictwo

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 8 maja 2025 r., sygn. akt II SA/Gl 147/25 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia