Centralny Rejestr Umów obejmie znacznie mniej kontraktów niż pierwotnie planowano i zacznie działać etapami – zakłada przygotowana przez Ministerstwo Finansów nowelizacja przepisów. Najpierw obejmie umowy administracji rządowej.

Przepisy o Centralnym Rejestrze Umów zaczną obowiązywać z początkiem 2026 r. Już w połowie 2024 r. było wiadomo, że wcześniej zostaną one zmienione. Projekt nowelizacji właśnie został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. MF tłumaczy konieczność zmian wątpliwościami, które narosły wokół tych przepisów. „Wątpliwości te dotyczą zasadniczych kwestii związanych ze sposobem wykonywania obowiązków przez jednostki sektora finansów publicznych w zakresie zapewnienia jawności określonego zakresu informacji o umowach zawartych przez te jednostki, w tym rodzaju umów podlegających ujawnieniu, sposobu ustalania wartości umów, zakresu udostępnianych informacji oraz szerokiego katalogu podmiotów objętych obowiązkiem” – można przeczytać w założeniach do projektu.

- Dla mnie jedną z ważniejszych zmian jest doprecyzowanie, że w rejestrze mają być zamieszczane wyłącznie umowy dotyczące wydatkowanych środków publicznych, a nie te, które zawierają przychody. Gdyby nie uszczegółowiono przepisów, w rejestrze upubliczniano by informacje, ile jaki mieszkaniec płaci za miejską wodę – mówi prof. Uniwersytetu Łódzkiego Marlena Sakowska-Baryła, która uczestniczyła w pracach nad zmianami.

Od jakiej wartości umów i od kiedy?

Głównym powodem zmian są jednak powszechnie zgłaszane obawy, że konieczność wpisywania do Centralnego Rejestru Umów każdej umowy powyżej 500 zł oznaczałaby zbyt duże obciążenia dla administracji. Były też wątpliwości, czy będzie to technicznie wykonalne. Dlatego też, choć informacji tej nie podano w założeniach, MF planuje podwyższenie tego progu do 10 tys. zł. Oznaczałoby to, że do rejestru trafi zdecydowanie mniej umów niż pierwotnie zakładano.

Obowiązek ich zamieszczania w Centralnym Rejestrze Umów będzie też wprowadzany stopniowo. Z początkiem 2026 r. obejmie administrację centralną, od 1 lipca 2026 r. jednostki samorządu terytorialnego,a od 2027 r. pozostałe podmioty sektora finansów publicznych.

Ile czasu na publikację?

Projekt przewiduje dodatkowo wyłączenie spod obowiązku publikowania umów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, co jest podyktowane kwestiami bezpieczeństwa. Administracja będzie też miała więcej czasu na zamieszczanie informacji w systemie – termin na publikowanie danych zostanie wydłużony z 14 do 30 dni. MF chce dodatkowo wykreślić przepisy przewidujące odpowiedzialność karną kierowników jednostek, które nie będą prawidłowo wykonywać obowiązków. Tłumaczy to tym, że i tak podlegają oni pod przepisy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Pojawią się też nowe przepisy regulujące okres retencji danych. Umowy mają widnieć w CRU przez pięć lat.

Projekt ma zostać przyjęty przez rząd w II kwartale 2025 r.

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekt wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów