Uchwała w sprawie dotacji na małą retencję może wymagać przedstawienia „innych dokumentów”

Gmina przygotowuje program dotacji do inwestycji umożliwiających gromadzenie wód opadowych i roztopowych, w tym na zakup zbiornika na wodę oraz systemu nawadniania terenów. Powstała wątpliwość, jak w uchwale ustalającej zasady programu sformułować prawidłowo wymogi dotyczące załączników do wniosków o udzielenie dotacji i przy jej rozliczeniu. Czy są dopuszczalne zapisy „otwarte”, które mówią, że do wniosku należy dołączyć „inne dokumenty niezbędne do rozpoznania wniosku (rozliczenia dotacji), czy też musimy wymienić konkretnie wymagane dokumenty?

Z pytania wynika, że gmina przygotowuje się do wdrożenia programu dotacyjnego na podstawie przepisów ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej: p.o.ś.). I tak zgodnie z art. 403 ust. 4 p.o.ś. finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p) z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji:

1) podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności:

a) osób fizycznych,

b) wspólnot mieszkaniowych,

c) osób prawnych,

d) przedsiębiorców;

2) jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.

Natomiast w ust. 5 art. 403 p.o.ś. dodano, że zasady udzielania dotacji celowej, o której mowa w ust. 4 tego artykułu, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania, określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały.

Uprawnienia rady

Z przytoczonych przepisów wynika umocowanie dla rady gminy do określenia w ramach uchwały dotacyjnej zasad udzielania dotacji i trybu postępowania w sprawie ich udzielania oraz sposobu rozliczania. W ten zakres upoważnień wpisuje się niewątpliwie określenie elementów składowych wniosku dotacyjnego oraz dokumentów wymaganych przy składaniu sprawozdania (rozliczenia) z wykorzystania dotacji. Jednak przepisy nie są na tyle precyzyjne, aby można było ocenić, czy w projekcie uchwały dotacyjnej jest dopuszczalne ujęcie zapisów o charakterze „otwartym” i szerokim znaczeniowo, które umożliwią składanie różnego rodzaju załączników w ramach wspomnianego wniosku dotacyjnego/sprawozdania z wykorzystania dotacji.

Nie ma wątpliwości, że z punktu widzenia praktycznego takie zapisy są korzystne zarówno dla strony dotującej (miasta lub gminy), jak i dla strony korzystającej ze wsparcia (konkretnego uprawnionego – mieszkańca). Rozwiązanie to ma jednak i słabe strony, bo teoretycznie jednostka mogłaby wymagać bliżej nieskonkretyzowanych załączników, co nie zawsze byłoby uzasadnione, a mogłoby być oceniane subiektywnie przez odbiorcę dotacji. I to najczęściej podkreślają regionalne izby obrachunkowe, które do tej pory najczęściej kwestionowały wprowadzanie w uchwałach otwartego katalogu dokumentów, których może żądać organ przyjmujący wnioski o dotacje na podstawie p.o.ś.

Sąd nie zgadza się z RIO

Jednak zupełnie inne zdanie wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 28 czerwca 2024 r. (sygn. akt III SA/Kr 265/24). Sąd weryfikował skargę RIO na uchwałę rady miasta w sprawie zasad udzielania i rozliczania dotacji celowej na zadania służące ochronie zasobów wodnych w ramach krakowskiej mikroretencji wód opadowych i roztopowych. Wśród kwestionowanych przez izbę zapisów znalazł się m.in. par. 13 pkt. 4 lit d. uchwały, który brzmiał:

„§ 13. Wniosek o udzielenie dotacji winien spełniać następujące warunki formalne:

4) mieć dołączone wszystkie wymagane załączniki, tj: (….) d) inne dokumenty niezbędne do właściwego rozpatrzenia wniosku”.

RIO zakwestionowała taki zapis, bo jej zdaniem naruszał on upoważnienie ustawowe z art. 403 ust. 5 u.o.p., gdyż „określał tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji oraz sposobu jej rozliczania w sposób niekompletny, nieprecyzyjny i niewyczerpujący”. Sąd jednak nie podzielił wątpliwości RIO. W ramach oceny prawnej wskazano m.in., że: „Niezasadne były również zarzuty dotyczące par. 13 pkt 4 lit. d przewidujące obowiązek dołączenia «innych dokumentów» do wniosku czy zarzuty dotyczące analogicznego obowiązku dołączania «innych dokumentów» przewidziane w częściach załączników do zaskarżonej uchwały”. Zdaniem sądu praktyka pokazuje, że w niektórych przypadkach przy rozpatrywaniu wniosków o dotację pojawiają się wątpliwości, które można wyjaśnić właśnie dodatkowymi dokumentami (np. rozbieżności w adresach inwestycji; sytuacji majątkowej lub rodzinnej wnioskodawcy itp.). Wobec tego w ocenie sądu niezbędne jest wskazanie w uchwale obowiązku dołączenia „innego dokumentu niezbędnego do właściwego rozpatrzenia wniosku”, aby organ mógł skutecznie wzywać o jego dołączenie”.

W ocenie sądu nie ma obawy co do pojawienia się problemu nadmiernego żądania uzupełnienia dokumentacji, ponieważ „zasadność ewentualnego żądania konkretnego dokumentu podlegać będzie kontroli sądowej”. Mianowicie taka kontrola będzie możliwa w sytuacji, gdy wnioskodawca nie uzupełni wniosku, a urząd go odrzuci. WSA przypomniał, że negatywne zweryfikowanie wniosku o udzielenie dotacji to czynność, na którą przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Jednocześnie podkreślił, że odmienna wykładnia prowadziłaby do pozostawienia poza jakąkolwiek kontrolą czynności dotyczących odmowy przyznania środków publicznych przez organy administracji na rzecz podmiotów niepublicznych, które w świetle ustawy spełniają wymogi do skorzystania z takich środków.

Podsumowując, wprowadzenie w uchwale dotacyjnej „otwartego” katalogu załączników – zarówno do wniosku o przyznanie wsparcia, jak i do końcowego wniosku (sprawozdania) z realizacji inwestycji – wydaje się dopuszczalne. Zapis dotyczący możliwości żądania przez wójta (burmistrza, prezydenta) „innych dokumentów” może gwarantować sprawność rozpoznawania wniosków dotacyjnych, np. w sytuacji gdy istnieją wątpliwości, a urząd potrzebuje dodatkowych informacji, aby je rozwiać. ©℗