Przedszkole ma zwrócić dotację? Włodarz musi wydać decyzję

Gmina prowadzi kontrolę wykorzystania dotacji w niepublicznym przedszkolu. Prowadzący placówkę będzie musiał zwrócić niemal 100 tys. zł.

Mamy uchwałę rady gminy w sprawie zasad dotowania, która reguluje, jak formułować wystąpienie o taki zwrot. Czy będzie wystarczające ujęcie w wystąpieniu pokontrolnym informacji o kwocie dotacji do zwrotu oraz wyrażenie zgody na rozłożenie na raty należności z tytułu zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem?

Z kontekstu można wnioskować, że chodzi o stosowanie postanowień uchwały rady gminy, która została przyjęta na podstawie upoważnienia ustawowego z art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). Zgodnie z tym przepisem organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, „ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–31a i art. 32 (czyli m.in. dotacji dla przedszkoli), oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie odpowiednio dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych (…), oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji”.

Kiedy trzeba oddać

W pewnych sytuacjach konieczny będzie zwrot dotacji. Wówczas trzeba stosować zarówno regulacje wspomnianej uchwały dotacyjnej (w zakresie wystąpienia pokontrolnego), jak i przepisy dotyczące zwrotu dotacji określone w ustawie o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W ustawie tej na szczególną uwagę zasługuje art. 252. Wynika z niego, że dotacje udzielone z budżetu JST, które zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem albo pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości, podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia powyższych okoliczności.

Przy czym:

• dotacjami nienależnymi – są dotacje udzielone bez podstawy prawnej,
• dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości – są dotacje otrzymane z budżetu JST w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania (art. 252 ust. 3‒4 u.f.p.).

Zwrotowi do budżetu JST podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości. W przypadku dotacji, których termin wykorzystania jest krótszy niż rok budżetowy, trzeba je zwrócić w terminie 15 dni po upływie terminu wykorzystania dotacji.

Wymóg ustawowy

Zarówno żądanie zwrotu dotacji, jak i zastosowanie ulgi (np. rozłożenia na raty) wymaga zachowania określonej formy prawnej. Mowa o decyzji, która ma podstawy normatywne w kodeksie postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Z art. 107 k.p.a. wynika m.in., że decyzja zawiera: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 marca 2016 r. (sygn. akt II GSK 2374/14) zaakcentował m.in., że podstawę prawną do wydawania decyzji w sprawie niezwróconych w terminie określonym w art. 252 u.f.p. dotacji podmiotowych z budżetu JST stanowi art. 61 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy.

W odpowiedzi na pytanie szczególnie użyteczne będzie jednak wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 27 maja 2024 r. (znak WK-0911/57/2023). Izba stwierdziła, że nie można uznać, że „w wystąpieniu pokontrolnym dotyczącym kontroli prawidłowości pobrania oraz wykorzystania dotacji oświatowej przez Organ Prowadzący Niepubliczne Przedszkole (…) Prezydent Miasta (….) wyraził zgodę na rozłożenie na raty należności z tytułu zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem (kwota 5759,79 zł) oraz pobranej w nadmiernej wysokości (kwota 131 732,75 zł) w łącznej wysokości 137 492,54 zł”. Izba pouczyła, że wystąpienie pokontrolne nie stanowi prawnie wiążącego zobowiązania dla organu prowadzącego przedszkole, wobec czego w praktyce takie zalecenia pokontrolne nie mają mocy wiążącej ani prawnego znaczenia. RIO wskazała, że informacja o konieczności zwrotu dotacji powinna być zawarta w decyzji administracyjnej. Dopiero ostateczna decyzja administracyjna stanowi podstawę do egzekwowania przez organy gminy lub powiatu zwrotu dotacji. Przypomniała przy tym, że postępowanie w sprawach zwrotu dotacji regulują przepisy ustawy o finansach publicznych, kodeksu postępowania administracyjnego oraz ordynacji podatkowej.

Tryb

W omawianym wystąpieniu RIO w Poznaniu przypomniała również, że kwoty dotacji podlegające zwrotowi są niepodatkowymi należnościami budżetowymi o charakterze publiczno-prawnym. Tryb dochodzenia ich zwrotu określają art. 60 i nast. u.f.p. Organami pierwszej instancji właściwymi do wydawania decyzji w sprawie zwrotu dotacji udzielonej z budżetu JST są wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa, a organem odwoławczym – samorządowe kolegium odwoławcze.

Izba wskazała również, że organ JST może umarzać w całości albo w części, odraczać lub rozkładać kwotę zwrotu na raty (co wynika z art. 64 u.f.p. w związku z jej art. 55). Umorzenie, odroczenie spłaty i rozłożenie na raty należności następują wyłącznie na podstawie wniosku osoby zainteresowanej – w tym przypadku osoby prowadzącej szkołę niepubliczną. Do umorzenia, odroczenia i rozłożenia na raty niezbędna jest decyzja wydana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę albo marszałka województwa.

Tymczasem RIO ustaliła, że w kontrolowanej gminie „nie wydano decyzji określającej wysokość zwrotu z tytułu wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem oraz pobranej w nadmiernej wysokości oraz decyzji rozkładającej na raty należność z wyżej wymienionych tytułów ze wskazaniem terminów płatności, wysokości rat i odsetek z tego tytułu oraz nie wskazano postępowania w przypadku ich niedotrzymania”. Zdaniem RIO wniosek o zastosowanie ulgi powinien złożyć prowadzący przedszkole, ale może on to uczynić dopiero po tym, jak decyzja wydana przez wójta stanie się ostateczna, ale jednocześnie przed terminem wskazanym na zwrot dotacji.

W ramach wniosku pokontrolnego RIO nakazała:

• wydawać decyzje określające wysokość zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem;
• rozkładać na raty należności z tytułu zwrotu dotacji zgodnie z zapisami art. 64 w związku z art. 55 u.f.p. wyłącznie na podstawie wniosku organu prowadzącego przedszkole w drodze decyzji wydanej przez prezydenta miasta. Podsumowując: proponowane w pytaniu rozwiązanie nie jest prawidłowe. Zarówno ustalenie kwoty dotacji do zwrotu, jak i późniejsze rozłożenie kwoty na raty muszą mieć formę decyzji. Nie wystarczą ustalenia w ramach wystąpienia pokontrolnego. ©℗