Będzie kumulacja wniosków o bon energetyczny. Wypłata świadczeń rodzinnych zagrożona?

Składanie wniosków o bon energetyczny zbiegnie się w czasie z ubieganiem się o zasiłki na dzieci i świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Taka kumulacja może doprowadzić do przeciążenia systemu pozyskiwania informacji o dochodach.

Bon energetyczny to nowa forma jednorazowego wsparcia dla mniej zamożnych rodzin, która w drugim półroczu tego roku ma zastąpić dodatek osłonowy. Szczegółowe zasady jego uzyskiwania i przyznawania zostały uregulowane w projekcie ustawy o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przygotowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Zawarte w nim przepisy budzą jednak duże wątpliwości innych resortów, które zgłosiły swoje uwagi do niego.

Dodatkowa praca

Wśród nich jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), które wskazuje na zagrożenie dla płynnego przyznawania świadczeń na dzieci. Co do zasady ustalanie sytuacji dochodowej rodziny przy wnioskowaniu o bon będzie się opierać na przepisach ustawy o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 323). Jego obsługą w większości gmin będą się więc zajmować te same osoby i jednostki organizacyjne, które realizują świadczenia rodzinne i świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego (FA). Problem w tym, że przyjmowanie wniosków o bon energetyczny będzie się odbywać w tym samym czasie, kiedy rodzice będą się ubiegać o zasiłki na dzieci i świadczenia z FA na nowe okresy ich wypłaty 2024/2025. W praktyce od lipca zaczyna się dla pracowników świadczeń czas wzmożonej pracy, na który nałoży się w tym roku konieczność przeprowadzenia dodatkowych postępowań administracyjnych w sprawie bonu – resort rodziny szacuje, że może ich być od 3,5 mln do nawet 4,6 mln.

– Trzeba też pamiętać, że zarówno w przypadku świadczeń na dzieci, jak i bonu energetycznego do kryterium będą się liczyły dochody z poprzedniego roku, czyli 2023 r. Te zaś w systemie ePodatki będą dostępne dopiero od 1 sierpnia. To oznacza, że choć jak co roku musimy czekać z rozpatrzeniem lipcowych wniosków o zasiłki i świadczenia z FA do następnego miesiąca, to teraz dojdą do tego jeszcze lipcowe wnioski o bon – mówi Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku.

Magdalena Rynkiewicz-Stępień, zastępca dyrektora Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu, wskazuje, że dodatkową trudność spowoduje niższa obsada kadrowa, bo akurat będzie to okres wakacji i wykorzystywania przez pracowników urlopów, które są zwykle planowane na początku roku, a wtedy nie było jeszcze wiadomo, że będzie bon energetyczny.

Limity i blokada

Co więcej, ta skumulowana liczba wniosków będzie wymagała weryfikacji w zakresie wysokości dochodów osiągniętych przez członków rodziny. Tymczasem system ePodatki ma swoją określoną przepustowość oraz limit zapytań, które można do niego wysłać. W sytuacji gdy w tym samym czasie urzędnicy będą chcieli pozyskać dane o dochodach nie tylko na potrzeby wypłat świadczeń rodzinnych i z FA, lecz także bonu energetycznego, może dochodzić do nadmiernego obciążenia systemu oraz jego blokowania. MRPiPS podkreśla, że takie problemy pojawiły się już na początku roku przy obsłudze dodatku osłonowego i zostały podjęte działania, które udrożniły usługę ściągania informacji o dochodach, ale nie ma gwarancji, że one nie wrócą, zwłaszcza że Ministerstwo Finansów zasygnalizowało, że nie ma możliwości dalszego zwiększenia limitów.

Resort rodziny ma również zastrzeżenia do art. 25 projektu ustawy, który przewiduje, że w ciągu 14 dni od jej wejścia w życie (co ma nastąpić dzień po jej ogłoszeniu) ma on dostosować system teleinformatyczny wskazany w art. 23 ust. 6a ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli Emp@tię, do potrzeb związanych ze składaniem i rozpatrywaniem wniosków o wypłatę bonu energetycznego. Inny z przepisów projektów zakłada bowiem umożliwienie wnioskowania o to świadczenie właśnie za jego pośrednictwem (przy dodatku osłonowym nie ma takiej opcji). MRPiPS stwierdza, że realność dochowania tego terminu „budzi istotne wątpliwości zarówno z przyczyn prawnych, jak i technicznych”. Jak wyjaśnia, zaprojektowanie, wykonanie i wdrożenie wniosku w Emp@tii oraz przeprowadzenie odpowiednich zmian w centralnym systemie informatycznym zabezpieczenia społecznego zajęłoby minimum cztery, pięć miesięcy.

Będą poprawki

Uwagi do projektu ustawy zgłosiło też MF. Resort zauważa, że projekt nie przewiduje zmian w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.). Będzie to skutkować tym, że bon energetyczny będzie podlegał opodatkowaniu – w przeciwieństwie do dodatku osłonowego oraz wielu innych świadczeń. Dlatego MF pod rozwagę poddaje kwestię ewentualnego objęcia bonu zwolnieniem podatkowym.

– Oby to było tylko przeoczenie ze strony autorów projektu i oby został on uzupełniony o odpowiednie przepisy, bo nie wyobrażam sobie, że mielibyśmy jeszcze w czasie rozpatrywania wniosków dodatkowo wystawiać osobom je składającym PIT – wskazuje Magdalena Rynkiewicz-Stępień.

Okazuje się, że gminy nie muszą się tego obawiać,

– W wyniku międzyresortowych uzgodnień do projektu wprowadzimy zmiany, a jedna z nich będzie dotyczyć zwolnienia bonu z podatku – mówi DGP Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska.

Ponadto MF zwraca uwagę na brak w projekcie ustawy przepisu, który bezpośrednio regulowałby kwestię udzielania przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta upoważnienia, np. dla kierownika ośrodka pomocy społecznej i jego pracowników, do realizacji zadań związanych z bonem energetycznym (w tym zakresie w projekcie zostało zamieszczone jedynie odesłanie do przepisów innej ustawy).

Wreszcie resort finansów postuluje zmianę terminu na składanie wniosków o przyznanie bonu. Projekt zakłada, że będzie to można robić do 1 października, a jednocześnie do 15 sierpnia gminy będą miały czas na złożenie wojewodom zapotrzebowania na pieniądze przeznaczone na ich wypłatę. MF proponuje, aby skrócić wspomniany termin (np. do 1 sierpnia), dzięki czemu kalkulacja dotacji celowej dla gmin będzie uwzględniać realne zapotrzebowanie na fundusze.©℗