O ujęciu inwestycji w wieloletnim planie finansowym gminy decydują lata kalendarzowe

Pod koniec kwietnia nasz powiat będzie zawierał umowę na wykonanie modernizacji drogi. Termin płatności ma przypadać na marzec 2025 r. Wydatki w wysokości 400 tys. zł na zapłatę dla wykonawcy zostaną zabezpieczone w budżecie na 2025 r. Czy konieczne jest ujęcie tego zadania w wieloletnim planie finansowym, skoro zamknie się w okresie niespełna roku?

Tak, zadanie powinno zostać wykazane w WPF. Umowa ma być zawarta w bieżącym roku, zaś zapłata wykonawcy nastąpi w 2025 r., więc powiat będzie realizował zadanie inwestycyjne w perspektywie dwóch różnych lat kalendarzowych.

Co jest dopuszczalne

Nie ma wątpliwości co do tego, że powiat może realizować opisane w zapytaniu zadanie drogowe i finansować je w ramach wydatków budżetowych. Z art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym wynika bowiem m.in., że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, polityki prorodzinnej, wspierania osób niepełnosprawnych, transportu zbiorowego i dróg publicznych.

Przypomnijmy, że w przypadku zadań realizowanych w perspektywie dłuższej niż jeden rok jednostkę samorządu terytorialnego (np. powiat) obowiązują dodatkowe obostrzenia związane z planowaniem wieloletnim. W art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych postanowiono zaś, że „wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu JST;

3) wynik budżetu JST;

4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;

5) przychody i rozchody budżetu JST z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;

6) kwotę długu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;

6a) relacje, o których mowa w art. 242–244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;

8) kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3”.

Należy zauważyć, że ww. pkt 8 nawiązuje w treści do ust. 3 art. 226 ustawy o finansach publicznych. Z treści tej regulacji zaś wynika, że w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:

1) nazwę i cel;

2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia;

3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe;

4) limity wydatków w poszczególnych latach;

5) limit zobowiązań.

Ujęcie w WPF

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że zadania wieloletnie zostały zdefiniowane przez ustawodawcę jako przedsięwzięcia i powinny być elementem uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Skoro bowiem zobowiązanie gminy ma przekraczać rok budżetowy, to jest zobowiązaniem wieloletnim, a w konsekwencji powinno zostać wykazane w wieloletniej prognozie finansowej danej gminy. Innymi słowy: gdy planowana polityka jednostki samorządu terytorialnego przewiduje wydatki związane ze spłatą zobowiązań przekraczające rok budżetowy, to powinny one być prognozowane, gdyż tylko wtedy wieloletnia prognoza finansowa będzie realistyczna, tj. pozwoli na racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi poprzez prognozowane dochody i wydatki. W konsekwencji w przypadku nieokreślenia wszystkich elementów (wielkości) wymienionych w art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych w wieloletniej prognozie finansowej jednostki samorządu terytorialnego uchwała w tej sprawie będzie dotknięta wadą w zakresie jej konstrukcji merytorycznej. Wieloletnia prognoza finansowa musi bowiem zawierać określoną treść, czyli określone, konkretne dane liczbowe po stronie dochodów, wydatków, kwot zobowiązań i kredytów, a także wskazywać źródła poszczególnych kwot i cele ich wydatkowania (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 stycznia 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 1461/19).

Natomiast w uchwale Kolegium RIO z 10 lutego 2016 r. (nr 3/295/2016) wskazano, że z art. 226 u.f.p. wynika, że integralną część uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej stanowi wykaz przedsięwzięć będący załącznikiem do tej uchwały. RIO dodała, że szczegółowość załącznika ustawodawca uregulował w art. 226 ust. 3 u.f.p., zgodnie z którym dla każdego przedsięwzięcia określa się odrębnie: nazwę i cel, jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonanie przedsięwzięcia, okres realizacji i łączne nakłady finansowe, limity wydatków w poszczególnych latach, limit zobowiązań. Kwoty wykazane jako limit zobowiązań określają granice kwotowe, do których można zawrzeć umowę na realizację danego przedsięwzięcia.

Na szczególną uwagę zasługuje wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 23 listopada 2023 r. (znak RIO.II.600.43.2023). W dokumencie uznano za nieprawidłowość „Zawarcie 31 maja 2022 r. umowy na wykonanie modernizacji szczegółowej osnowy (…) z terminem płatności przypadającym na 2023 r. mimo nieujęcia tego zadania w wieloletniej prognozie finansowej (…)”. W ramach wniosku pokontrolnego nakazano jednostce, aby zobowiązania pieniężne zaciągać – w przypadku przedsięwzięć ujętych w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej – w granicach kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia – zgodnie z ww. przepisami art. 226 ust. 1 pkt 8 i ust. 3 u.f.p. ©℗