W związku z przedłużeniem okresu legalnego pobytu obywateli Ukrainy w Polsce gminy powinny z urzędu zmienić wydane im decyzje przyznające świadczenia rodzinne.

Taki sposób postępowania przedstawia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) w zaktualizowanej wersji informatora na temat zasad ustalania prawa do pomocy finansowej dla uchodźców. Została ona zmieniona w związku z ostatnią nowelizacją ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 167 ze zm.), czyli tzw. specustawy ukraińskiej. W wyniku tej zmiany przepisów uchodźcy mogą przebywać legalnie w Polsce do 30 czerwca br., z czym wiąże się też możliwość korzystania do tego czasu z przysługujących na podstawie specustawy uprawnień. Jednym z nich jest dostęp do świadczeń przewidzianych w przepisach ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.), które wypłacają gminy. W związku z tym muszą one teraz zmienić wydane Ukraińcom decyzje w sprawie pomocy finansowej, które kończyły się 4 marca, i wydłużyć okres jej pobierania do końca czerwca.

Jak wyjaśnia MRPiPS, taka zmiana powinna być dokonana na podstawie art. 32 ust. 1–1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z nim wszczęcie postępowania w sprawie zmiany decyzji na korzyść strony następuje z urzędu i nie wymaga zgody strony. Resort podkreśla przy tym, że przed zmianą decyzji i przedłużeniem prawa do świadczeń – tak samo jak przed przyznaniem ich na wniosek obywatela Ukrainy – gmina ma obowiązek zweryfikować w rejestrze Straży Granicznej informację o dacie końcowej legalnego pobytu na terenie Polski (uchodźca, który wyjedzie na dłużej niż 30 dni, traci bowiem prawo do legalnego pobytu i tym samym nie może otrzymywać również świadczeń rodzinnych).

MRPiPS zwraca uwagę, że nie ma żadnych ograniczeń, które uniemożliwiałyby gminie wydłużenie okresu pobierania określonego świadczenia w sytuacji, gdy upłynął już wskazany w zmienianej decyzji termin, do którego zostało ono przyznane. W praktyce oznacza to, że może ona przykładowo 15 marca zmienić z urzędu decyzję ustalającą obywatelowi Ukrainy prawo do zasiłku rodzinnego na dziecko, która została wydana do 4 marca. Są to więc wytyczne analogiczne do tych, jakie resort przekazał na początku roku, gdy ośrodki pomocy społecznej przedłużały prawo do świadczeń uzależnionych od posiadania orzeczenia o niepełnosprawności po tym, gdy z mocy prawa została wydłużona ważność tych dokumentów do 30 września br. Wtedy urzędnicy mieli wątpliwości, czy mogą zmieniać decyzje, które już wygasły i nie obowiązują w obrocie prawnym, a MRPiPS jednoznacznie wskazało, że one też podlegają zmianie z urzędu, bez konieczności składania nowego wniosku przez świadczeniobiorcę.

Resort dodaje, że ta procedura dotyczy również odpowiedniego przedłużania z urzędu uchodźcom wojennym decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne na tzw. starych zasadach, obowiązujących do 31 grudnia 2023 r., w związku z art. 63 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429), który gwarantuje zachowanie przez opiekunów praw nabytych do tej pomocy finansowej mimo zmiany zasad jej pobierania, która nastąpiła 1 stycznia br. ©℗