Jeżeli wymagają tego potrzeby urzędu, członek korpusu służby cywilnej na polecenie przełożonego wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych, w tym w wyjątkowych przypadkach także w nocy oraz w niedziele i święta. Co do zasady zlecanie pracy w godzinach nadliczbowych uzasadniają zwykłe potrzeby urzędu. W niedzielę może nastąpić to tylko wyjątkowo. Może to mieć miejsce np. w urzędach skarbowych w ostatnim miesiącu składania rocznych zeznań podatkowych przez osoby fizyczne.
Kwestia rekompensaty za godziny nadliczbowe w służbie cywilnej została uregulowana w sposób kompleksowy w art. 97 ustawy o służbie cywilnej (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 3 sierpnia 2011 r., sygn. akt I PK 40/11). W związku z tym do rekompensaty pracy członka korpusu służby cywilnej w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę nie znajdują zastosowania przepisy kodeksu pracy.
Polecany produkt: Ustawa o pracownikach samorządowych >>
Rekompensata za godziny nadliczbowe w niedzielę
wPracownikowi służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze. Niezależnie zatem od tego, czy praca w nadgodzinach przypada w dzień powszedni (poniedziałek – sobota), czy w niedzielę, pracownik służby cywilnej ma prawo do odbioru czasu wolnego w wymiarze takim samym jak czas przepracowany w godzinach nadliczbowych. [przykład 1]
Ochrona środowiska: PiS zaoferuje kawę za recykling śmieci

Zobacz również
wUrzędnikowi służby cywilnej za pracę w niedzielę przysługuje dzień wolny od pracy w najbliższym tygodniu. W konsekwencji, bez względu na liczbę godzin przepracowanych na polecenie przełożonego w niedzielę, urzędnik ma prawo do rekompensaty z tego tytułu w postaci całego dnia wolnego od pracy. [przykład 2]
wUstawa o służbie cywilnej nie przewiduje rekompensaty z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w przypadku osób zatrudnionych na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej. W związku z tym, że regulacje tej ustawy są w tym zakresie kompleksowe, należy uznać, iż osobie zatrudnionej na wyższym stanowisku w służbie cywilnej nie przysługuje czas wolny w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę.
Odpoczynek – obowiązkowo
Do wszystkich członków korpusu służby cywilnej, a więc zarówno do pracowników, urzędników służby cywilnej, jak i osób zatrudnionych na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej należy stosować ograniczenia wynikające z art. 132 i 133 kodeksu pracy, określających prawo pracownika do nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego i 35-godzinnego tygodniowego odpoczynku.
Członkom korpusu służby cywilnej przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Odpoczynek powinien przypadać w niedzielę. Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. W przypadkach dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek tygodniowy może przypadać w innym dniu niż niedziela. [przykład 3]
Niedziela w rozkładzie
Ustawa o służbie cywilnej nie reguluje kwestii rekompensaty z tytułu pracy w niedzielę niebędącej pracą w godzinach nadliczbowych, tylko wynikającej z rozkładu czasu pracy członka korpusu służby cywilnej (np. wykonywanej w ramach pracy zmianowej). Dlatego też z uwagi na brak uregulowania należy na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy zastosować regulacje zawarte w art. 15111 kodeksu pracy. W związku z tym członkowi korpusu służby cywilnej wykonującemu zgodnie z rozkładem czasu pracy pracę w niedzielę pracodawca jest zobowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy w okresie sześciu dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. W przypadku gdy nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, należy udzielić pracownikowi dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego.
WAŻNE
Przez tydzień należy rozumieć siedem kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Odpoczynek tygodniowy musi być zapewniony w każdym tygodniu pracy, czyli w każdych siedmiu kolejnych dniach, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.
Nie można się zrzec
Pracownik nie może skutecznie zrzec się prawa do obligatoryjnego okresu odpoczynku zagwarantowanego w art. 132 par. 1 i art. 133 par. 1 kodeksu pracy. W razie nieudzielenia pracownikowi przysługującego mu czasu odpoczynku nie ma on roszczenia o dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu ani o udzielenie skumulowanego czasu wolnego w wymiarze równym liczbie niewykorzystanych godzin odpoczynku. Kwestia sankcji z tytułu nieudzielenia czasu odpoczynku nie została uregulowana w przepisach prawa pracy. W razie poniesienia przez pracownika szkody majątkowej z tego tytułu może on dochodzić odszkodowania na podstawie art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380), a w razie uszczerbku niemajątkowego – na podstawie art. 23 i 24 tego kodeksu. ©?
PRZYKŁAD 1
Odbiór godzin
Pracownik służby cywilnej na polecenie przełożonego wykonywał pracę w niedzielę w godzinach 8.15–12.00. Z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych przysługuje mu odbiór czasu wolnego w wymiarze 3 godz. 45 min.
PRZYKŁAD 2
Dodatek czy wolne
Urzędnik służby cywilnej na polecenie przełożonego wykonywał pracę w niedzielę w godzinach 8.15–12.00. Z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych przysługuje mu odbiór dnia wolnego od pracy w najbliższym tygodniu.
PRZYKŁAD 3
Kiedy indziej
Pracownik służby cywilnej pracuje w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godz. od 8.15 do 16.15. Pracodawca zlecił mu dodatkową pracę w niedzielę od godz. 8.15 do 15.15. Do końca okresu rozliczeniowego pracodawca udzielił pracownikowi z tego tytułu czasu wolnego w wymiarze siedmiu godzin. W tym przypadku pracodawca nie narusza przepisów o czasie pracy, ponieważ zapewnia co najmniej 35-godzinny nieprzerwany odpoczynek, licząc od godz. 16.15 w piątek do godz. 8.15 w niedzielę (40 godzin).
Podstawa prawna
Art. 97 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Art. 132 par. 1, art. 133 par. 1, art. 15111 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).