Rada gminy nie może ograniczyć terminu na zgłoszenie reklamacji usługi odbioru śmieci

Do naszego urzędu, jako podmiotu nadzorującego działalność przedsiębiorców odbierających odpady komunalne, trafiają reklamacje mieszkańców związane z jakością i terminowością świadczonych usług. Skargi te często wpływają po długim czasie od chwili zdarzenia, którego dotyczy reklamacja, co utrudnia ich rzetelne rozpatrzenie. Czy władze gminy w lokalnych regulacjach mają prawo ograniczyć czas, w którym mieszkaniec może złożyć reklamację?

Nie, gmina nie może ograniczać prawa do reklamacji usługi odbioru śmieci, a w szczególności wyznaczać terminu na zgłoszenie nieprawidłowości. Tak wynika z przepisów i potwierdziło to orzecznictwo.

Usługi o odpowiedniej jakości

Zgodnie z art. 6r ust. 3d ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w uchwale dotyczącej sposobu i zakresu świadczenia usług odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości rada gminy określa tryb i sposób zgłaszania przez tychże właścicieli przypadków niewłaściwego świadczenia usług przez przedsiębiorcę odbierającego śmieci lub prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Z ww. przepisu wynika więc, że gmina ma obowiązek zapewnić mieszkańcom i przedsiębiorcom możliwość kwestionowania jakości usług dotyczących odpadów komunalnych. Co więcej, w akcie prawa miejscowego powinna także określić zasady przyjmowania i rozpatrywania takich reklamacji.

Brak kompetencji

Właśnie w aktach prawa miejscowego część samorządów próbuje określać termin, w jakim właściciele nieruchomości mogą złożyć reklamację dotyczącą usługi odbioru odpadów komunalnych. W ten sposób postąpiła m.in. Rada Miasta Józefowa, która w uchwale nr 279/VIII/2021 z 26 marca 2021 r. w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów (Dz.Urz. Woj. Maz. z 2021 r. poz. 3274) postanowiła, że reklamacje dotyczące nieterminowego odbioru odpadów można przekazać najwcześniej następnego dnia roboczego po planowanym odbiorze. Tymczasem badający legalność uchwały wojewoda mazowiecki stwierdził, że taki zapis stanowi istotne naruszenie prawa. W ocenie organu nadzoru ustawodawca nie przyznał organom gminy prawa do określania terminu, w jakim mieszkaniec może wnieść reklamację na usługę odbioru odpadów komunalnych (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego nr WNP-I.4131.67.2021 z 19 kwietnia 2021 r.). Magistrat nie mógł więc wdrożyć w życie wspomnianej praktyki. Obecnie Urząd Miasta w Józefowie stosuje więc inną zasadę, a mianowicie, że reklamacje można składać tylko następnego dnia roboczego po planowanym odbiorze odpadów komunalnych. Taka reguła też jednak budzi kontrowersje, bo z kolei ogranicza maksymalny termin, w którym właściciel nieruchomości może wnieść zastrzeżenia. Tego rodzaju zapisy są również kwestionowane przez wojewodę mazowieckiego. Przykładowo, gdy radni z Grodziska Mazowieckiego chcieli wyznaczyć właścicielom nieruchomości graniczny termin siedmiu dni na zgłoszenie zastrzeżeń, organ nadzoru znał, że takie działanie wykracza poza ustawową delegację dla rady gminy do uregulowania trybu i sposobu zgłaszania przypadków niewłaściwego świadczenia usług z zakresu gospodarki śmieciowej (rozstrzygnięcie nadzorcze nr WNP-I.4131.24.2020.DK z 17 marca 2020 r.). Co więcej, wojewoda wielkopolski uznał, że niedopuszczalne jest nawet formułowanie ograniczeń czasowych do złożenia reklamacji w sposób bardziej ogólny. W tym przypadku chodziło o uchwałę, w której zawarto zapis, że mieszkańcy powinni zgłaszać zastrzeżenia dotyczące usługi odbioru śmieci niezwłocznie (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego nr NP-III.4131.1.245.2023.3 z 5 maja 2023 r.).

Sądy zgodne z wojewodami

Podobną optykę jak organy nadzoru mają sądy administracyjne. Składy orzekające potwierdzają, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie przewiduje w swojej treści upoważnienia dla rady gminy do ustanowienia jakiegokolwiek terminu, w którym mieszkańcy mieliby informować organy gminy o nieprawidłowościach dotyczących jakości usługi odbioru odpadów komunalnych (zob. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 stycznia 2021 r., sygn. akt IV SA/Wa 2302/20).

Wydaje się zatem, że kwestia dopuszczalności ustanawiania przez radę gminy ram czasowych na złożenie reklamacji została jednoznacznie zweryfikowana w orzecznictwie na niekorzyść samorządów. Niemniej jednak wciąż zdarzają się próby stosowania odmiennego podejścia. Na przykład Gmina Lubicz (woj. kujawsko-pomorskie) wymaga, by w sytuacji, gdy odpady nie zostały zabrane w wyznaczonym dniu albo gdy zdarzyły się inne zakłócenia dotyczące odbioru, reklamację należy złożyć w ciągu trzech dni roboczych, ponieważ zgłoszenie po dłuższym czasie, zdaniem urzędników, wyklucza możliwość wyjaśnienia sytuacji. I choć ten argument wydaje się racjonalny, to jednak samorządy, które nie chcą narazić się na ryzyko podważenia legalności takich praktyk, powinny unikać wprowadzania przywołanych zapisów. ©℗