Subskrybuj nas na Youtube
Samorządy powinny dobrze przygotować się do konkursów z nowej perspektywy. A to oznacza konieczność zebrania licznych dokumentów. Dziś informujemy jakich
Ubieganie się o unijną dotację wymaga wskazania, że pomysł na projekt nie tylko wpisuje się w listę rezultatów pożądanych przez Komisję Europejską, lecz także jest zgodny z krajowymi strategiami i długofalowymi wskaźnikami rozwoju. Przy programach regionalnych tę zgodność ze strategiami należy wykazać na adekwatnym do programu poziomie, czyli w odniesieniu do regionu.
Odpowiedź na zapotrzebowanie
Odkąd mamy możliwość występowania o unijne wsparcie, gminy dbają, by nie tylko gromadzić, lecz także stale aktualizować swoje dokumenty strategiczne. Chodzi o to, by były gotowe do użycia, gdy tylko ogłoszony zostanie konkurs wpisujący się w strategiczne potrzeby danej gminy. Takie podejście gwarantuje, że przekazanie środków na realizację projektu przyczyni się na danym terytorium do zmian zgodnych z oczekiwaniami mieszkańców. Lokalna strategia – gminy lub powiatu – powinna bowiem odzwierciedlać realne zapotrzebowanie na zmiany, jakie są pożądane przez decydentów (reprezentujących ogół lokalnego społeczeństwa). A zmiany – o ile są zbieżne z pożądanymi przez Komisję Europejską – mogą zostać sfinansowane ze środków unijnych.
Niektóre województwa nie planują nakładać na beneficjentów regionalnego programu operacyjnego obowiązku aktualizacji bądź opracowania strategii oraz programu rozwoju gminy czy powiatu w celu bezpośredniego powiązania tego dokumentu z systemem wyboru projektów składanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Eksperci oceniający projekt weryfikować będą jedynie, czy jest on zgodny z celami strategii rozwoju województwa.
Ekspert oceni zgodność
W obecnej perspektywie mamy do czynienia z tzw. zintegrowanymi inwestycjami terytorialnymi (ZIT). Miasta subregionalne, które w ramach danego samorządowego zgrupowania realizować będą projekty zintegrowane, muszą mieć opracowaną strategię rozwoju obszarów miejskich bądź inne strategie lub pakty terytorialne. Wynika to z art. 36 rozporządzenia ogólnego nr 1303/2013, które jest podstawą realizacji unijnego wsparcia w latach 2014–2020. Strategia ta musi wykazywać, że planowane zintegrowane przedsięwzięcie w postaci konkretnego projektu wpisuje się w potrzebę zapisaną w dokumencie strategicznym. Posiadanie takiej strategii jest obowiązkowe w celu uzyskania wsparcia w przypadku zintegrowanych przedsięwzięć, a zgodność projektu ze wzmiankowaną strategią podlega ocenie ekspertów.
Niska emisja z wizją
W regionalnych programach operacyjnych na lata 2014–2020 jednostki samorządowe będą miały możliwość ubiegania się o dotacje związane z gospodarką niskoemisyjną regionu. W tym celu niezbędne jest opracowanie oraz wdrożenie planu gospodarki niskoemisyjnej (PGN). Dokument ten jest wymagany w przypadku projektów, w których w ramach działań zakłada się ograniczenia redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, podniesienie efektywności energetycznej czy poprawę jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń.
Należy pamiętać, że PGN musi w sposób czytelny i przejrzysty przedstawiać spójną wizję rozwoju gminy w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, a wyznaczone w nim strategiczne i szczegółowe cele muszą być konkretne, realne, mierzalne oraz dookreślone w czasie. Nadrzędnym założeniem PGN powinno być ograniczenie emisji, należy więc przedstawić je w sposób konkretny oraz wskazać konkretne mierniki jego wykonania. Plan musi ponadto zawierać konkretne działania przewidywane do wdrożenia, zarówno te inwestycyjne, jak i nieinwestycyjne, a także zakładany sposób ich sfinansowania. Istotnym elementem PGN jest wskazanie, jak wykonanie planu będzie monitorowane w długofalowej perspektywie, tj. co najmniej do końca 2020 r. z możliwością wydłużenia perspektywy czasowej.
Transport z SUMP
Beneficjenci przygotowujący się do startu po unijne wsparcie w obszarze zrównoważonego transportu miejskiego powinni zadbać o opracowanie oraz wdrożenie strategicznego dokumentu zwanego planem zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP).
Dokument ten musi wskazywać zestaw działań, które pomogą rozwiązać problemy transportowe w regionie, zarówno te dotyczące przemieszczania się ludzi, jak i towarów. SUMP powinien zawierać realizację takich celów, jak zwiększenie bezpieczeństwa wszystkich uczestników w ruchu drogowym, tj. kierowców i pasażerów samochodów, pieszych, rowerzystów jak i bezpieczeństwa w pojazdach realizujących transport zbiorowy. Ponadto powinny przewidywać realizację celu polegającego na redukcji hałasu i zanieczyszczeń powietrza, emisji dwutlenku węgla i zużycia energii oraz poprawę skuteczności i efektywności transportu. W SUMP należy wskazać również takie cele, jak poprawa atrakcyjności i jakości obszaru miejskiego, poprawa jakości życia mieszkańców oraz poprawa dostępności usług transportowych dla ludności.
Kompleksowa naprawa
W odniesieniu do projektów dotyczących rewitalizacji, należy zadbać o opracowanie i wdrożenie gminnego programu rewitalizacji (GPR). Do tej pory realizowane były w gminach lokalne plany rewitalizacji (LPR), jednak przyjęte przez Radę Ministrów 24 marca 2015 r. założenia do projektu ustawy o rewitalizacji nakładają obecnie obowiązek posiadania GPR jako podstawowego narzędzia prowadzenia rewitalizacji. Planowana w regionie rewitalizacja powinna być prowadzona kompleksowo i tym samym zawierać m.in. diagnozę stosunków społeczno-gospodarczych dla obszarów zdegradowanych, diagnozę problemów funkcjonalno-przestrzennych, stanu wyposażenia w infrastrukturę techniczną oraz stanu technicznego tkanki budowlanej w obszarach zdegradowanych. W programie tym należy zadbać o wyznaczenie granic obszarów zdegradowanych, określenie celów procesu rewitalizacji w odniesieniu do tych obszarów. Działania w tym zakresie prowadzone być powinny w ścisłej współpracy ze społecznością lokalną. Ważne jest wskazanie ogólnych kierunków działań w odniesieniu do każdego z obszarów zdegradowanych oraz listę przedsięwzięć – zarówno podstawowych, jak i uzupełniających. GPR musi zawierać ogólny harmonogram realizacji oraz założenia systemu jego monitorowania i ewaluacji. Należy ponadto uwzględnić w nim wstępny plan finansowy, wskazać konieczne do poniesienia wydatki na realizację programu oraz źródła ich pokrycia ze środków publicznych w podziale na lata budżetowe, czyli ustalić model finansowania. Do GPR należy dodać załącznik graficzny przedstawiający podstawowe kierunki zmian funkcjonalno-przestrzennych obszaru zdegradowanego, będący jedną z podstaw do sporządzenia aktów planistycznych, tj. planów miejscowych bądź miejscowych planów rewitalizacji.