Od dziś rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa mają obowiązek powołania rady seniorów, jeśli z wnioskiem w tej sprawie zwróci się odpowiednia liczba mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat – to efekt wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 572). Rady będą miały charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.
Dotychczas radę seniorów mogła powołać tylko rada gminy z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk (jednak nie było takiego obowiązku). Posłowie partii rządzącej uznali, że jest to zbyt słaba zachęta do aktywizacji osób starszych. – Mimo wzrostu świadomości znaczenia i roli seniorów we współczesnym świecie rady seniorów nie stały się zjawiskiem powszechnym. W Polsce funkcjonuje jedynie ok. 350 rad seniorów na 2477 gmin – uzasadniali autorzy ustawy.
Teraz rada gminy będzie miała obowiązek powołania rady seniorów, jeśli z wnioskiem zgłosi się co najmniej 50 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat – w przypadku gmin do 20 tys. mieszkańców – lub 100 – w przypadku większych samorządów. Rada powiatu powoła radę seniorów, jeśli wniosek złoży co najmniej 150 mieszkańców – w powiecie liczącym do 100 tys. mieszkańców – lub 250 w większym powiecie. W województwach o powołaniu rad będą decydowały sejmiki. W tych do 2 mln mieszkańców – na wniosek przynajmniej 500 seniorów, a w największych województwach – na wniosek co najmniej 800 mieszkańców. Każdy z wymienionych organów będzie mógł również powołać radę seniorów z własnej inicjatywy. Tworząc radę, organ samorządowy nada jej statut, w którym znajdą się: tryb i kryteria wyboru członków rady; zasady i tryb jej działania; długość kadencji (nie może być dłuższa niż kadencja organu powołującego radę) oraz zasady wygaśnięcia mandatu i odwołania członków.
W skład rad będą wchodzili przedstawiciele osób starszych oraz podmiotów działających na ich rzecz, w szczególności z organizacji pozarządowych, oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku. Nowelizacja daje radom seniorów uprawnienie do kierowania zapytań lub wniosków w formie uchwał w sprawach dotyczących gminy, powiatu czy województwa, w których została powołana. Poza pytaniem uchwała powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego, którego dotyczy. Wójt, starosta albo marszałek województwa będzie miał maksymalnie 30 dni na udzielenie pisemnej odpowiedzi od dnia jej otrzymania.
Powołanie rady seniorów będzie się wiązało z dodatkowymi wydatkami dla samorządu. Obsługę administracyjno-biurową rady oraz jej koszt zapewni odpowiednio: urząd gminy, starostwo powiatowe albo urząd marszałkowski. Fakultatywnie członkom rad seniorów biorących udział w jej posiedzeniach lub reprezentujących radę podczas zorganizowanych wydarzeń mogą być zwracane – na ich wniosek – koszty, w tym przejazdu na terenie kraju, na podstawie odpowiednich dokumentów (rachunków, faktur lub biletów). Jeśli organ powołujący radę zdecyduje o możliwości zwrotu kosztów, określi jego zasady i maksymalną wysokość w statucie rady. ©℗
