Miesięczny dochód rozporządzalny na jedną osobę ogółem w 2022 r. był o ponad 187 zł wyższy niż rok wcześniej, a to oznacza, że wzrosły również uzależnione od niego maksymalne stawki opłat za odpady komunalne zbierane i odbierane w sposób selektywny.

Nie musi to jednak oznaczać podwyżek dla mieszkańców, ponieważ gminy mają obowiązek kalkulowania stawek m.in. na podstawie kosztów ponoszonych przez nie na funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Stawka maksymalna stanowi odpowiedni, wskazany w ustawie z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2519 ze zm., dalej: u.c.p.g.), procent przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem (dalej: pmdr) ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego – w drodze obwieszczenia – w I kw. każdego roku. I tak za 2022 r. wyniósł on 2249,79 zł (M.P. z 2023 r. poz. 305) i był wyższy od tego z 2021 r. o 187,86 zł.

Gmina może ustalić wysokość opłat za odpady od właścicieli nieruchomości na kilka sposobów – od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość, od ilości zużytej wody, od powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego czy od gospodarstwa domowego. W przypadku nieruchomości niezamieszkanych opłata jest uzależniona od liczby pojemników lub worków na śmieci. Odrębnie ustala się również opłatę w przypadku domków letniskowych.

W związku z tym maksymalne stawki wzrosły odpowiednio do: 45 zł – w przypadku metody od mieszkańca (2 proc. pmdr); 15,75 zł – za 1 m sześc. wody (0,7 proc. pmdr za 1 m sześc., ale w tym przypadku dodatkowym ograniczeniem jest również limit od gospodarstwa domowego wynoszący teraz 175,48 zł – 7,8 proc. pmdr); 1,80 zł za mkw. powierzchni (0,08 proc. pmdr); 125,99 od gospodarstwa domowego (5,6 proc. pmdr). Dla nieruchomości niezamieszkanych opłata za pojemnik lub worek o pojemności 120 l wynosi 29,25 zł (1,3 proc. pmdr), a za pojemniki lub worki o mniejszej lub większej pojemności stawki ustala się w wysokości proporcjonalnej do ich pojemności. W przypadku domków letniskowych opłata stanowi 10 proc. pmdr, a więc 224,98 zł.

W u.c.p.g. jest przewidziany jednak podwójny mechanizm zabezpieczenia mieszkańców przed zbyt wysokimi opłatami za odpady – z jednej strony stawka nie może być wyższa niż ustawowo określona stawka maksymalna, ale z drugiej – rada gminy ma obowiązek wskazania w uzasadnieniu uchwały albo innym materiale sesyjnym, jakie elementy kosztowe wzięła pod uwagę przy jej ustalaniu. – Od początku funkcjonowania ustawy był tylko mechanizm kalkulacji, ale Trybunał Konstytucyjny w wyroku K 17/12 uznał, że ten mechanizm jest niewystarczający i ustawa jest niekonstytucyjna w zakresie, w jakim nie przewiduje stawki maksymalnej – przypomina Maciej Kiełbus, partner w kancelarii prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu. Przepisy u.c.p.g. wskazują, że rada gminy przy kalkulowaniu wysokości opłaty pod uwagę bierze: liczbę mieszkańców zamieszkujących daną gminę, ilość wytwarzanych na terenie gminy odpadów komunalnych, koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi czy przypadki, w których właściciele nieruchomości wytwarzają odpady nieregularnie (np. sezonowo).

Z wyższymi stawkami muszą się liczyć właściciele nieruchomości, którzy nie wypełniają obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny. Zapłacą oni nie mniej niż dwukrotność, ale nie więcej niż czterokrotność stawek dla pozostałych mieszkańców. ©℗