RIO podważyła wzór naszej deklaracji na odpady komunalne. Chodzi o nieruchomości niezamieszkane, więc związane zasadniczo z działalnością gospodarczą. Według regionalnej izby obrachunkowej nieprawidłowo oznaczono rubryki we wzorze, ponieważ wskazują one, że deklarację mają składać tylko przedsiębiorcy, tymczasem w ocenie RIO powinny też to robić inne podmioty, np. placówki szkolne. Czy to stanowisko słuszne?

Tak, ustalenia regionalnej izby obrachunkowej są prawnie uzasadnione. Rada gminy nie może zawężać stosowania deklaracji na odpady komunalne tylko co do niektórych właścicieli nieruchomości.

Co w treści

Zacznijmy od omówienia podstawowych regulacji dotyczących deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnym. W art. 6m w ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.) postanowiono, że deklarację tę są obowiązani złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta:
1) właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy;
2) osoby wymienione w art. 1 pkt 1 lit. b, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 2a ust. 1;
3) właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 6c ust. 2, a właściciele nieruchomości nie złożyli skutecznego oświadczenia, o którym mowa w art. 6c ust. 3b.
Co istotne, deklaracja zawiera dane niezbędne do określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (ust. 1a). W tym kontekście znaczenie ma także ust. 1b, z którego wynika, że
rada gminy przez określenie wzoru deklaracji może wymagać podania danych, takich jak:
1) imię i nazwisko lub nazwę właściciela nieruchomości oraz adres miejsca zamieszkania lub siedziby;
2) adres nieruchomości;
3) dane stanowiące podstawę zwolnienia z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi;
4) numer telefonu właściciela nieruchomości;
5) adres poczty elektronicznej właściciela nieruchomości;
6) inne informacje niezbędne do wystawienia tytułu wykonawczego;
7) informacje dotyczące posiadania kompostownika przydomowego i kompostowania w nim bioodpadów stanowiących odpady komunalne.

Zadanie rady

Z punktu widzenia poruszonej problematyki znaczenie ma także art. 6n u.u.c.p.g., który stanowi upoważnienie ustawowe dla rady gminy do przyjęcia uchwały w sprawie wzoru deklaracji. Z jego treści wynika, że rada gminy, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ułatwienia składania deklaracji, ma obowiązek określić w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego:
„1) wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, z uwzględnieniem art. 6m ust. 1a i 1b, (…)
2) warunki i tryb składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności:
a) ich format elektroniczny oraz układ informacji i powiązań między nimi zgodnie z przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne,
b) sposób ich przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
c) rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone”.

Nie wolno zawężać

Na kanwie podanych przepisów i zgłoszonych wątpliwości szczególnie pomocne będzie jednak stanowisko zawarte w uchwale z 11 stycznia 2023 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie (nr KI.411.7.2023, www.krakow.rio.gov.pl). Organ nadzoru, weryfikując uchwałę rady gminy, wskazał bowiem, że sporządzono ją w sposób wadliwy. Dalej podkreślono, że deklaracja nie będzie mogła być stosowana przez wszystkich właścicieli nieruchomości niezamieszkanych objętych gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Jak podano w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego: „Dokonując analizy wzoru deklaracji określonego badaną uchwałą, Kolegium Izby stwierdziło, że nie będzie ona mogła być zastosowana przez wszystkich właścicieli nieruchomości niezamieszkanych, objętych gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Treść wzoru deklaracji nie zapewnia możliwości prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w przypadku pozostałych nieruchomości niezamieszkanych, tzn. takich, w których nie jest prowadzona działalność gospodarcza. We wzorze deklaracji w pkt F ustalono bowiem, że cyt. «dotyczy nieruchomości, we których prowadzi się działalność gospodarczą (budynki lub ich części, w których nie zamieszkują na stałe mieszkańcy, a prowadzona jest działalność gospodarcza)»”.
Następnie organ nadzoru wskazał, że określenie przez radę gminy wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla nieruchomości niezamieszkałych jedynie w zakresie nieruchomości, w których prowadzona jest działalność gospodarcza, nastąpiło z naruszeniem przepisu art. 6n ust. 1 u.c.p.g. w związku z art. 94 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, zgodnie z którym organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów.
Skoro nieruchomości niezamieszkałe objęte są gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, to konsekwentnie również wzór deklaracji powinien zapewniać realizację odbioru odpadów od różnych właścicieli tych nieruchomości. Wobec tego w opisanej sytuacji nie ma podstaw do kwestionowania stanowiska regionalnej izby obrachunkowej. ©℗
Podstawa prawna
art. 6m ust. 1–1b, art. 6n ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2519; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2717)