Pieniądze zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) powinny służyć finansowaniu takich wydatków, które spowodują, że zostanie wdrożone działanie przywracające niepełnosprawnemu pracownikowi sprawność do wykonywania określonej pracy. Takie stanowisko przedstawił Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) w interpretacji indywidualnej (znak DW.400.3.2022.IGR).

Z wnioskiem o jej wydanie wystąpiła firma, która planuje przeznaczyć pieniądze ZFRON na indywidualne programy rehabilitacji (IPR) dla trzech osób z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności 04-O (choroby narządu wzroku). Ci pracownicy mają też dodatkowe dolegliwości i schorzenia, które pojawiły się z upływem czasu, a ich stanowiska pracy są wyposażone w przestarzałe maszyny do produkcji szczotek. Konstrukcja oraz technologia wykonania tych maszyn uniemożliwia ich modernizację w taki sposób, aby wyeliminować nadmierny wysiłek fizyczny i wzrokowy towarzyszący ich obsłudze. Dlatego pracodawca chciałby w ramach IPR tych pracowników sfinansować zakup nowszego modelu urządzenia do produkcji szczotek. Zapytał więc PFRON, czy może to zrobić.
Fundusz wyjaśnia, że zgodnie z par 2 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie ZFRON (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1145) celem IPR jest zmniejszenie ograniczeń zawodowych niepełnosprawnego pracownika objętego takim programem. Przepis ten stwarza podstawę do finansowania kosztów m.in. dostosowania miejsca pracy i stanowiska pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności zatrudnionej osoby. To oznacza, że wykorzystywanie środków ZFRON na IPR musi ograniczać się do wydatków, dzięki którym zostanie uruchomione działanie przywracające niepełnosprawnemu pracownikowi sprawność, choćby na czas wykonywanej pracy. Jednocześnie niezbędne do uznania wydatku za służący rehabilitacji jest istnienie związku przyczynowego między poniesionym wydatkiem a zmniejszeniem ograniczeń zawodowych pracownika.
Tymczasem zdaniem PFRON z wniosku pracodawcy nie wynika, jakie ograniczenia dotyczące wykonywanej pracy mają poszczególni pracownicy ani jak mogłyby one zostać zmniejszone lub zlikwidowane przez zakup nowszego modelu maszyn. Firma nie określiła też, jakie bariery zawodowe występują u każdego z zatrudnionych i w jaki sposób zostaną one zniwelowane. Co więcej, opisany przez nią sposób działania oraz wyposażenie urządzenia wskazują, że są one standardowe dla tego typu maszyny. Niewątpliwie więc zakup nowoczesnego modelu poprawi warunki pracy, ale będzie to dotyczyć każdego pracownika obsługującego to urządzenie, nie tylko osoby niepełnosprawnej. Fakt, że nie wymaga ono zaangażowania fizycznego ani pozostawania w stałej, wymuszonej pozycji ciała nie świadczy o tym, że zakup ma na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych. Ponieważ w ocenie funduszu pracodawca nie wykazał wspomnianego związku przyczynowego, PFRON może stwierdzić jedynie, że zakup nowszego modelu maszyny do produkcji szczotek poprawi komfort pracy, zwiększy jej jakość i wydajność, ale nie jest to wystarczające do uznania, że wydatek jest zgodny z par. 2 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia.©℗