Po kontroli okazało się, że przedszkole wydatkowało otrzymane środki na dzieci, które nie osiągnęły minimalnego poziomu wieku trzech lat, miały np. dwa i pół roku czy dwa lata i trzy miesiące. Czy jako gmina powinniśmy domagać się zwrotu dotacji jako nieprawidłowo wykorzystanej?

Zgodnie z art. 31 ust. 1 prawa oświatowego wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy trzy lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy siedem lat. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego.
Z kolei przepisy materialno-prawne związane z kierunkami wykorzystania dotacji zawarte są w art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Z tego przepisu wynika m.in., że:
„1. Dotacje, o których mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒31a i art. 32, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:
1) pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, w tym na: (...)
2) pokrycie wydatków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmujących:
a) książki i inne zbiory biblioteczne,
b) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w placówkach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach,
c) sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,
d) meble,
e) pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej zgodnie z art. 16f ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100 proc. ich wartości w momencie oddania do używania”.

Nie każdy wydatek z dofinansowaniem

W art. 35 ust. 2 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych postanowiono, że przez wydatki bieżące, o których mowa w ust. 1 pkt 1, należy rozumieć wszystkie te wydatki bieżące, które nie należą do wydatków majątkowych (zgodnie z art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych). W orzecznictwie ukształtowanym na kanwie ww. regulacji akcentuje się, że dotacja wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem to taka, która została wydatkowana na inne cele niż te, na które została udzielona, bądź nie służyła pokryciu wydatków, na które miała być wykorzystana. Jeżeli okaże się, że wydatki, na pokrycie których dotacja została przeznaczona, nie wystąpiły, to także taka dotacja nosi znamiona wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 27 października 2021 r., sygn. akt I SA/Sz 541/21).
Szczególnie pomocne w odpowiedzi na zadane pytanie będzie stanowisko zawarte w wyroku WSA w Olsztynie z 27 października 2021 r. (sygn. akt I SA/Ol 506/21). Sąd analizował bowiem legalność decyzji samorządowego kolegium odwoławczego określającej wysokość dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, właśnie w sytuacji, gdy częściowo dotacja została wydatkowana na zadania związane z dziećmi poniżej trzeciego roku życia. W analizie prawnej sąd zwrócił uwagę m.in., że: „W konsekwencji te zidentyfikowane wydatki wynikające z kwestionowanych faktur i wydatki na dzieci poniżej 2,5 lat nie mogły być sfinansowane z dotacji. Nie zostały one bowiem poniesione zgodnie z wymogami prawa materialnego. Za zgodne z normami prawa materialnego można bowiem uznać wydatki, które są przeznaczone na realizację zadań przedszkola odnośnie do kształcenia, wychowania i opieki. Nie dotyczy to natomiast wydatków na dzieci poniżej 2,5 lat. Mimo że dotyczą one kształcenia, wychowania i opieki, to nie są finansowane z dotacji. To samo dotyczy zakwestionowanych faktur”.
Dodatkowy podział subwencji oświatowej na specjalistów w szkołach i przedszkolach
Dodatkowy podział subwencji oświatowej na specjalistów w szkołach i przedszkolach

Zobacz również

Skutki nieprawidłowości

Rzecz jasna, konsekwencją powyższego ustalenia było zaktualizowanie się obowiązku przewidzianego w art. 252 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub 2. Zatem z powyższego należy wnioskować, że niepubliczne przedszkole nie mogło wykorzystać środków dotacyjnych na zadania w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej, dzieci nie spełniały bowiem kryterium ustawowego wieku.
WAŻNEJeśli przedszkole pobrało dotacje na dzieci poniżej trzeciego roku życia, to gmina powinna bezwzględnie wdrożyć postępowanie zmierzające do ustalenia kwoty dotacji do zwrotu. Istnieją bowiem przesłanki, że w części została ona wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem.
W tych okolicznościach wójt powinien wszcząć postępowanie ukierunkowane na zwrot dotacji w zakresie, w jakim została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem. Jak bowiem postanowiono w art. 251 ust. 5 ustawy o finansach publicznych, zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości.
Na zakończenie warto dodać, że nie należy zwlekać z działaniami wobec niepublicznego przedszkola, z mocy art. 42 ust. 5 ustawy o finansach publicznych jednostki sektora finansów publicznych są bowiem obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.
Podstawa prawna
art. 31 ust. 1, art. 35 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1116)
art. 42 ust. 5, art. 236 ust. 2, art. 251 ust. 5, art. 252 ust. 1 pkt 1 ustawy 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)