Ceny prądu od lat szybują i nic nie wskazuje, by tendencja ta się zmieniła. Jest wręcz przeciwnie. Dlatego rząd zamierza przeznaczyć w przyszłym roku 1,5–1,7 mld zł na pomoc dla rodzin w najtrudniejszej sytuacji. Na dzień zamykania tego numeru nie było wiadomo, czy będzie to dodatek niezależny od tego, który na wniosek mieszkańca wypłaca gmina, czy reforma dotychczasowego wsparcia [ramka 1]. Jedno jest pewne: wypłacane przez samorządy dodatki są dziś przyblokowane z powodu błędów, jakie we wzorach wniosków popełniają radni. W efekcie wojewodowie lawinowo je unieważniają. To z kolei stopuje proces dopłacania do rachunków za prąd.

Wypłacany przez urzędy gmin dodatek energetyczny przysługuje wrażliwym odbiorcom energii elektrycznej, czyli osobom uprawnionym do dodatku mieszkaniowego, pod warunkiem że mają umowę sprzedaży zawartą z dostawcą energii. By otrzymać to świadczenie, którego wysokość jest uzależniona od liczby osób w rodzinie, należy złożyć wniosek. Jego wzór zgodnie z art. 5d ust. 3 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (dalej: u.p.e.) określa w uchwale rada gminy (delegacja w tym zakresie została wprowadzona do u.p.e. nowelą z 21 lutego 2019 r., a zaczęła obowiązywać od 4 maja 2019 r.). W tym roku formularze te były zmieniane z powodu zmian w procedurze ubiegania się o dopłatę do energii. Niestety, w wielu przypadkach radni popełnili błędy. Dlatego dziś wskazujemy, jakie zapisy mogą się znaleźć w uchwale, a jakie spowodują unieważnienie jej przez wojewodę. Wskazujemy też na inne nieprawidłowości przy ustalaniu prawa do tego świadczenia, jak i wypłacie pieniędzy.

błędy w formularzach

1. Zakazana klauzula
Kwestionowanym przez wojewodów zapisem formularza jest klauzula o składaniu przez wnioskodawcę oświadczenia po rygorem odpowiedzialności karnej. Na ten temat wypowiedział się np. wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 4 sierpnia 2021 r. (nr PN-II.4131.237.2021). Wyjaśnił on, że jeżeli ustawodawca zamierza nadać wymaganym oświadczeniom taki rygor, to wprowadza go wprost do ustawy i dopiero wówczas – w razie przeniesienia kompetencji do określenia przez organ samorządu wzoru informacji deklaracji – rada gminy może przewidzieć w treści upoważnienia wymóg pouczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zeznań). W ocenie organu nadzoru wprowadzenie wymogu złożenia oświadczenia z odwołaniem się do odpowiedzialności karnej przewidzianej w ustawie – Kodeks karny (dalej: k.k.) za składanie fałszywych oświadczeń wykracza poza zakres upoważnienia wynikający z art. 5d ust. 2 u.p.e. Wojewoda podkreślił, że odpowiedzialność karna wynika z art. 233 par. 1 k.k., a nie z przepisów u.p.e. A skoro u.p.e. nie przewiduje możliwości odbierania oświadczenia pod tym rygorem, to taki zapis nie może się znaleźć ze wzorze wniosku.

Przykład

Wymóg złożenia oświadczenia
Rada gminy w pkt 5 wzoru wniosku stanowiącego załącznik do uchwały zamieściła wymóg złożenia przez wnioskodawcę oświadczenia o treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 233 par. 1 kodeksu karnego, zgodnie z którym kto składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 8”. Takie postanowienie zawarte w formularzu jest nieprawidłowe. Jeśli przepisy u.p.e. nie przewidują możliwości odebrania od osoby składającej wniosek o wypłatę dodatku energetycznego oświadczenia w trybie k.k., to uzasadnione jest twierdzenie, że rada przekroczyła zakres upoważnienia ustawowego zawartego w art. 5d ust. 3 u.p.e. Przekroczenie delegacji zawsze skutkuje uchyleniem wydanej na jej podstawie uchwały.
Do tego poglądu dołączył się także wojewoda mazowiecki w rozstrzygnięciu nadzorczym z 19 lipca 2021 r. (nr WNP-I.4131.151.2021.MW). Uznał on, że kwestionowana uchwała stanowi akt prawa miejscowego, a to oznacza, że rada gminy uchwalając ją i jej szczegółowe postanowienia, nie może wykraczać poza granice upoważnienia określone w u.p.e. Co więcej, rada jest obowiązana do kompleksowego wypełniania delegacji (por. też rozstrzygnięcie nadzorcze wojewodów: lubelskiego z 19 lipca 2021 r., nr PN-II.4131.217.2021, zachodniopomorskiego z 6 listopada 2019 r., nr P-1.4131.558.2019.K, podkarpackiego z 17 października 2019 r., nr P-II.4131.2.349.2019, warmińsko-mazurskiego z 12 sierpnia 2019 r., nr PN.4131.452.2019).
2. Blankietowa zgoda na zmianę decyzji
Wojewodowie podważyli umieszczanie we wzorach wniosku zapisów zobowiązujących wnioskodawców do składania innych oświadczeń. Przykładem jest tu oświadczenie w brzmieniu: „W przypadku zmiany wysokości przyznanego świadczenia w związku z obowiązującymi przepisami, wyrażam zgodę na zmianę decyzji zgodnie z obowiązującym stanem prawnym”. Taki zapis był krytykowany z tego powodu, że w przepisach u.p.e. brak jest upoważnienia do jego wprowadzenia. W ten sposób uchylenie uchwały w sprawie wzoru uzasadniał wojewoda świętokrzyski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 29 czerwca 2021 r. (nr PNK.I.4130.62.2021). Analogiczne uzasadnienie zawiera rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego z 17 czerwca 2021 r. (nr WNP-I.4131.124.2021.KS). Jego zdaniem u.p.e. nie uprawnia rady do wprowadzenia we wzorze wniosku obowiązku wyrażenia zgody przez wnioskodawcę na zmianę decyzji administracyjnej w sprawie przyznanego dodatku energetycznego w związku ze zmianą obowiązujących przepisów.
Na ten temat wypowiedział się również wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 22 września 2021 r. (nr PN.4131.331.2021). Podał on, że dyspozycja art. 5d ust. 2 u.p.e. nie przewiduje zamieszczenia tego typu oświadczenia we wzorze wniosku o przyznanie dodatku energetycznego. Ustawodawca – jak zauważył organ nadzorczy – stwierdza jedynie, że świadczenie to przyznaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta w drodze decyzji. Zatem ujęcie tego oświadczenia w analizowanym wzorze wniosku przekracza delegację ustawową. Wojewoda wskazał też, że przy wydawaniu decyzji mają zastosowanie przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.), a te nie przewidują generalnej zgody na zmianę decyzji administracyjnej, której skutki rozciągają się na wszystkie kolejne potencjalne zmiany pierwotnego rozstrzygnięcia. „W świetle art. 155 k.p.a. zgoda taka winna być uzyskiwana każdorazowo w odniesieniu do konkretnego postępowania administracyjnego, wszczynanego w przedmiocie zmiany decyzji” – stwierdził organ.
3. Żądanie podania numeru PESEL
Dużo kontrowersji wzbudziły dane osobowe, których rady wymagały od wnioskodawców w formularzach w sprawie dodatku energetycznego. Najczęściej kwestionowano obowiązek podawania numeru PESEL. Wskazywano, że jest to informacja nadmiarowa. W tym kontekście warto jest zacytować wyjaśnienia wojewody mazowieckiego, który w rozstrzygnięciu nadzorczym z 17 czerwca 2021 r. (nr WNP-I.4131.124.2021.KS) wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c i e oraz ust. 3 RODO przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – spełniony jest co najmniej jeden z następujących warunków:
  • przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze (art. 6 ust. 1 lit. c RODO) lub
  • przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym albo w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi (art. 6 ust. 1 lit. e RODO).
Przy czym podstawa przetwarzania, o której mowa w art. 6 ust. 1 lit. c i e RODO, musi być określona: w prawie Unii lub w prawie państwa członkowskiego, któremu podlega administrator. Cel przetwarzania musi być określony w tej podstawie prawnej lub, w przypadku przetwarzania, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lit. e RODO, musi być ono niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi.
Zdaniem organu nadzorczego z przywołanych przepisów RODO wynika, że przetwarzanie danych musi być niezbędne. „Nie można zbierać danych na zapas. Podkreśla to treść art. 5d ust. 3 u.p.e. w którym mowa jest o przetwarzaniu danych osobowych w zakresie niezbędnym do wypłacenia dodatku energetycznego” – stwierdził organ.
W kolejnym rozstrzygnięciu, tj. z 19 lipca 2021 r. (nr WNP-I.4131.151.2021.MW), wojewoda mazowiecki wyjaśnił, że PESEL jest krajowym numerem identyfikacyjnym, który powinien podlegać szczególnej ochronie (art. 87 RODO). Jego używanie na potrzeby oznaczenia strony postępowania administracyjnego, w przypadku gdy brak jest przepisu wprost stanowiącego podstawę dla przetwarzania tej danej, jest nadmiarowe i niezgodne z zasadą minimalizacji danych wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. c RODO.
W tym kontekście warto również zwrócić uwagę na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody łódzkiego z 18 sierpnia 2021 r. (nr PNIK-I.4131.623.2021). Wskazał w nim, że wymóg podania numeru PESEL nie stanowi informacji niezbędnych do prawidłowego obliczenia wysokości dodatku energetycznego, nie wpływa też na samo uprawnienie do jego otrzymania ani na jego wysokość. Ponadto wojewoda podkreślił, że wymóg podania numeru PESEL wnioskodawcy jest nieuprawnionym tworzeniem przez radę dodatkowych, nieprzewidzianych ustawowo kryteriów służących do prawidłowego obliczenia wysokości dodatku energetycznego. Wyjaśnił także, że PESEL nie jest niezbędnym elementem pozwalającym na weryfikację miejsca zamieszkania wnioskodawcy, gdyż miejsce to będzie wynikać z umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym, o których mowa w art. 5d ust. 1 u.p.e.
Przy czym nie tylko nr PESEL uznawany jest za informację, która nie jest konieczna do przyznania dodatku energetycznego. Lista takich nadmiarowych danych jest znacznie dłuższa. Są to m.in.:
  • informacje w postaci: imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa oraz daty urodzenia osób, z którymi wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego z 22 września 2021 r., nr PN.4131.331.2021);
  • datę urodzenia wnioskodawcy (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego z 19 lipca 2021 r., nr WNP-I.4131.151.2021.MW);
  • numer telefonu wnioskodawcy (rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody: lubuskiego z 16 lipca 2021 r., nr NK-I.4131.98.2021.ACze i śląskiego z 27 maja 2021 r., nr NPII.4131.1.570.2021);
  • e-mail i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy (rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody mazowieckiego z: 17 czerwca 2021 r., nr WNP-I.4131.124.2021.KS; 22 czerwca 2021 r., nr WNP-I.4131.135.2021.KS).
Podanie numeru telefonu czy e-maila wnioskodawcy nie wpływa, bo nie może, na przyznanie dodatku energetycznego. Ale może znacznie ułatwić kontakt z wnioskodawcą i wojewodowie tego nie negują. Zwłaszcza że Wojewódzki Sąd Administracyjny SA w wyroku z 17 marca 2021 r. (sygn. akt III SA/Gl 628/20), stwierdził, że w okresie pandemii kontakt telefoniczny i e-mailowy powinien być przez urzędników preferowany. Wobec tego dopuszczalność przetwarzania we wniosku o przyznanie dodatku energetycznego numeru telefonu, w celu ułatwienia kontaktu z organem władzy, jest możliwa, ale wyłącznie na podstawie dobrowolnej zgody osoby, której dane dotyczą. Gdy rada zdecyduje się zawrzeć w treści wniosku numer telefonu, którego podanie będzie dobrowolne, to przetwarzanie numeru następuje na podstawie zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO). W takim przypadku z klauzuli zgody powinno jednak wynikać, że dotyczy ona tej konkretnej danej osobowej, tj. numeru telefonu oraz celu, w jakim będzie on przetwarzany – ułatwienie kontaktu w związku z realizacją wniosku (zob. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody śląskiego z 27 maja 2021 r., nr NPII.4131.1.570.2021).
4. Dane członków rodziny
Wobec powiązania dodatków energetycznego i mieszkaniowego rady niekiedy żądają podawania we wniosku danych osobowych członków rodziny wnioskodawcy. Nie jest to jednak dopuszczalne. Jak wyjaśnił wojewoda warmińsko-mazurski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 22 września 2021 r. (nr PN.4131.331.2021) – jedną z przesłanek przyznania dodatku energetycznego jest kryterium dochodowe. Oprócz niego obowiązuje także limit powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego, który nie może przekraczać wskazanej przez ustawodawcę w art. 5 ust. 1 ustawy o dodatkach mieszkaniowych normatywnej powierzchni. W świetle tych regulacji brak jest podstaw do żądania danych osobowych osób zamieszkujących w gospodarstwie domowym z wnioskodawcą. Podobnie uznał wojewoda lubuski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 16 lipca 2021 r. (nr NK-I.4131.98.2021.ACze). Organ nadzoru podał, że zgodnie z art. 5c u.p.e. niezbędne jest ustalenie liczby osób składających się na gospodarstwo domowe, a nie pozyskiwanie danych osobowych tychże osób. Wobec powyższego obowiązek podania danych osobowych członków gospodarstwa domowego, które nie są niezbędne do załatwienia sprawy przez organ, należy uznać za sprzeczne z zasadą minimalizacji danych osobowych (adekwatności), wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. c RODO.
5. Dołączanie do wniosku oryginału umowy
Zgodnie z art. 5d ust. 1 (zdanie drugie) u.p.e. do wniosku dołącza się kopię umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej. Niestety niektóre wzory zawarte w uchwałach rad gmin zawierały zapisy sprzeczne z tą regulacją. I tak za niedopuszczalne wojewoda warmińsko-mazurski uznał w rozstrzygnięciu nadzorczym z 22 września 2021 r. (nr PN.4131.331.2021) żądanie załączenia oryginału do wglądu (taki sam zarzut zawarty był w rozstrzygnięciu nadzorczym wojewody wielkopolskiego z 23 kwietnia 2021 r., nr KN-I.4131.1.248.2021.6).
Z kolei wojewoda zachodniopomorski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 31 maja 2021 r. (nr P-1.4131.150.2021.AB) zakwestionował następujące stwierdzenie we wzorze: „Do wniosku dołączam kopię rachunku lub faktury za energię za ostatni okres rozliczeniowy”. Organ uznał, że taki zapis jest nieprawidłowy. I wskazał, że osoba ubiegająca się o przyznanie zryczałtowanego dodatku energetycznego, składając stosowny wniosek (zgodnie ze wzorem ustalonym przez radę gminy), jest zobowiązana dołączyć do niego kopię kompleksowej umowy lub umowy sprzedaży energii elektrycznej. Co istotne, wymóg przedstawienia tych dokumentów wynika z woli ustawodawcy wyartykułowanej wprost w u.p.e. Brak jest natomiast podstaw prawnych do tego, by rada gminy, określając wzór wniosku o wypłatę zryczałtowanego dodatku energetycznego, wprowadzała obowiązek dołączania do wniosku innych dokumentów aniżeli te, których wymaga ustawodawca.
6. Wypłaty niezgodne z ustawą
Wojewoda śląski w rozstrzygnięciach nadzorczych z 30 czerwca 2021 r. (nr NPII.4131.1.653.2021) i 27 maja 2021 r. (nr NPII.4131.1.570.2021) zakwestionował we wzorach rubrykę pt. „Sposób wypłaty dodatku energetycznego”. Powodem było to, że rubryka nie zawierała żadnej alternatywy w stosunku do wypłaty dodatku przelewem na rachunek bankowy (np. możliwość odebrania dodatku w kasie urzędu gminy czy przekazu pocztowego). Zdaniem organu nadzoru takie działanie należy uznać za sprzeczne z prawem. Żaden przepis bowiem nie nakazuje, by beneficjenci dodatku (osoby fizyczne) posiadali rachunek bankowy.
Niewłaściwe jest też ustanowienie wzoru, w którym informuje się wnioskodawcę, że dodatek energetyczny zostanie przekazany na rachunek bankowy przedsiębiorcy energetycznego, z którym wnioskodawca posiada zawartą umowę kompleksową lub umowę sprzedaży energii elektrycznej – wskazał na to wojewoda wielkopolski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 27 maja 2021 r. (nr KN-I.4131.1.330.2021.10). W ocenie organu nadzoru takie zapisy są niezgodne z art. 5e ust. 1 u.p.e. Przepis ten przesądza o tym, że dodatek energetyczny jest wypłacany wyłącznie odbiorcy wrażliwemu energii elektrycznej, a tym samym nie jest możliwe jego wypłacenie bezpośrednio przedsiębiorcy energetycznemu.
Ponadto wojewoda podał, że w sprawie nie znajduje uzasadnienia rozwiązanie, które jest wykorzystywane w sprawach dodatków mieszkaniowych z uwagi na odrębny zakres regulacji. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 u.d.m. dodatek mieszkaniowy wypłaca się, w terminie do 10. dnia każdego miesiąca z góry zarządcy domu lub osobie uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny. Organ nadzoru stwierdził, że w przypadku dodatków mieszkaniowych prawodawca wprost wskazał, że „w ramach tego systemu wsparcia strumień pieniężny zasila gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi poprzez wypłatę dodatków mieszkaniowych bezpośrednio na konto zarządców lub osób uprawnionych do pobierania należności za lokale, za wyjątkiem ryczałtu, który jest wypłacany bezpośrednio wnioskodawcy (art. 6 ust. 7 u.d.m.), natomiast w odniesieniu do dodatku energetycznego takiego rozwiązania prawodawca nie przewidział”.

wymagana procedura

Złożenie wniosku na formularzu określonym przez radę gminy wszczyna postępowanie administracyjne. Przy czym jak zauważył WSA w Szczecinie w wyroku z 24 lutego 2021 r. (sygn. akt II SA/Sz 1069/19), dodatek energetyczny nie stanowi części dodatku mieszkaniowego. Dodatek energetyczny jest świadczeniem wypłacanym obok dodatku mieszkaniowego osobie, która wystąpi o jego przyznanie odrębnym wnioskiem, inicjując w ten sposób odrębne postępowanie w sprawie przyznania dodatku energetycznego. Z kolei WSA w Opolu w wyroku z 21 lutego 2017 r. (sygn. akt II SA/Op 626/16) podał, że otrzymanie powyższych dodatków wymaga oddzielnych wniosków i spełnienia różnych kryteriów ustawowych określonych w dwóch różnych ustawach. Nie istnieje zatem automatyzm w przyznawaniu dodatku mieszkaniowego i dodatku energetycznego.
Niemniej powiązanie między tymi świadczeniami jest istotne, gdyż przyznanie dodatku mieszkaniowego na rzecz odbiorcy energii elektrycznej uprawnia go do wystąpienia z wnioskiem o przyznanie dodatku energetycznego, natomiast brak przyznanego dodatku mieszkaniowego uniemożliwia przyznanie dodatku energetycznego (wyrok WSA w Warszawie z 15 czerwca 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 7/16).
W toku tego odrębnego postępowania administracyjnego, jakim jest postępowanie w przedmiocie dodatku energetycznego, wójt, burmistrz lub prezydent miasta bada spełnienie trzech przesłanek określonych w art. 5d ust. 2 w związku z art. 3 pkt 13c u.p.e., a mianowicie, czy wnioskodawca:
  • jest osobą, której przyznano dodatek mieszkaniowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 u.d.m.;
  • jest stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym;
  • zamieszkuje w miejscu dostarczania energii elektrycznej.
Przesłanka pierwsza wynika ze spełnienia przepisów ustawy o dodatkach mieszkaniowych. I tak dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom spełniającym określone kryteria mieszkaniowe, dochodowe i powierzchniowe. Jak trafnie wyjaśnił NSA w wyroku z 15 grudnia 2017 r. (sygn. akt I OSK 1409/17), przyznanie dodatku mieszkaniowego jest podstawowym kryterium warunkującym uzyskanie statusu odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej. Wymóg ten ma charakter bezwzględny i ustawa nie przewiduje w tym zakresie żadnych wyjątków. Ustawodawca nie pozostawił włodarzowi możliwości działania w ramach uznania administracyjnego, a to wyklucza możliwość uwzględnienia przez niego trudnej sytuacji życiowej i finansowej wnioskodawcy, bowiem przesłanka taka nie wynika z żadnego przepisu ustawy.
Druga przesłanka wymaga posiadania odpowiedniej umowy z dostawcą energii. Pobór energii nie musi być rozpoczęty w chwili składania wniosku, jednak powinien zaistnieć na oznaczonej nieruchomości w miesiącu przyznania dodatku energetycznego, aby nie doszło do wyłudzenia dodatku. Jeżeli umowę zawarto na czas oznaczony, uprawnienie do otrzymania dodatku wygasa wraz z tą umową. Stroną umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej musi być osoba, która ma przyznany dodatek mieszkaniowy, nie zaś inny członek rodziny.
Trzecia przesłanka to zamieszkanie odbiorcy wrażliwego w miejscu dostarczania energii elektrycznej, przez co rozumie się faktyczne przebywanie z zamiarem stałego pobytu w lokalu, do którego dostarczana jest energia elektryczna, i w którym prowadzone jest gospodarstwo domowe.

termin przekazania pieniędzy

Prawo energetyczne nie wskazuje, czy przyznanie dodatku jest bezterminowe, czy też włodarz może/powinien ograniczyć czasowo przyznany dodatek. Jednak zagadnienie to jest istotne, bowiem ta kwestia musi być wskazana w treści decyzji. Rozwianie tej wątpliwości znajdziemy w art. 7 ust. 5 ustawy o dodatkach mieszkaniowych. I tak zgodnie z tą regulacją dodatek mieszkaniowy przyznaje się na okres sześciu miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku. Skoro dodatek energetyczny przysługuje wyłącznie tym odbiorcom wrażliwym, którym przyznano dodatek mieszkaniowy, to dodatek energetyczny nie może wyprzedzać ani też funkcjonować, po utracie dodatku mieszkaniowego.
Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie postępowania w przedmiocie dodatku energetycznego, to włodarz może wydać decyzję przyznającą to świadczenie lub decyzję o odmowie jego przyznania. Od obu tych rozstrzygnięć stronie przysługuje prawo wniesienia odwołania. Przy czym odwołanie od decyzji przyznającej dodatek energetyczny wstrzymuje jego wypłatę do czasu rozpatrzenia odwołania.
Dodatek energetyczny wypłaca się odbiorcy wrażliwemu energii elektrycznej do 10. dnia każdego miesiąca z góry, z wyjątkiem stycznia, w którym się go wypłaca się do 30 stycznia danego roku. Dodatek wynosi miesięcznie 1/12 kwoty rocznej dodatku energetycznego ogłaszanej przez ministra właściwego do spraw energii na podstawie art. 5c ust. 4. Zgodnie z obwieszczeniem ministra klimatu i środowiska w sprawie wysokości dodatku energetycznego obowiązującej od 1 maja 2021 r. do 30 kwietnia 2022 r. (M.P. z 2021 r. poz. 393) wysokość dodatku energetycznego w wskazanym okresie (od 1 maja 2021 r. do 30 kwietnia 2022 r.) wynosi miesięcznie:
  • dla gospodarstwa domowego prowadzonego przez osobę samotną – 12,09 zł;
  • składającego się z 2 do 4 osób – 16,79 zł;
  • składającego się z co najmniej 5 osób – 20,15 zł na miesiąc. 

Ramka 1

To zapowiada rząd
Zgodnie z wykazem prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów (sygn. UC 106) w nowelizacji prawa energetycznego planuje się:
• zmianę definicji odbiorcy wrażliwego poprzez znaczne poszerzenie kręgu osób kwalifikujących się jako odbiorcy wrażliwi energii elektrycznej;
• zmianę kryteriów, wysokości oraz procedury przyznawania dodatku energetycznego;
• wzmocnienie ochrony odbiorców działaniami o charakterze niefinansowym, w tym m.in.: wprowadzenie zakazu wstrzymania dostaw – w przypadku gdy odbiorca wrażliwy energii elektrycznej posiada zaległości w płatnościach za energię elektryczną w miesiącach zimowych;
• wprowadzenie definicji ubóstwa energetycznego o ogólnym i uniwersalnym charakterze, która pozostawia możliwość doprecyzowania i zawężania kryteriów definicji dla poszczególnych programów wsparcia lub redukcji ubóstwa w przyszłości, w zależności od celu ich zastosowania. Modyfikacja przepisów o dodatku energetycznym pozwoli na poszerzenie grupy beneficjentów tego rozwiązania oraz wzmocni ochronę odbiorców wrażliwych za sprawą wdrożenia mechanizmów niefinansowego wsparcia. ©℗

Ramka 2

Zadanie zlecone
Wypłata dodatku energetycznego jest zadaniem z zakresu administracji rządowej. Gminy otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie tych wypłat w granicach kwot określonych na ten cel w ustawie budżetowej. Przy ustalaniu wysokości dotacji celowej na realizację wypłat dodatku energetycznego uwzględnia się koszty wypłacania odbiorcom wrażliwym energii elektrycznej dodatku energetycznego w wysokości 2 proc. łącznej kwoty dotacji wypłaconych w gminie. Jednak jak wskazują samorządowcy, koszt obsługi zadania dla gmin oszacowany na poziomie 2 proc. wartości przyznawanych dodatków jest daleko niewystarczający. Jak w 2015 r. obliczył wicewojewoda świętokrzyski, koszt wydania jednej decyzji administracyjnej wynosił ok. 95 zł, a takich decyzji należy wydać dwie – jedną dotyczącą dodatku mieszkaniowego, drugą dodatku energetycznego. Tym samym kwota dodatku energetycznego w wysokości 11,36 zł jest nieadekwatna do ponoszonych przez państwo wydatków związanych z jej wydaniem (źródło: https://www.cire.pl/pliki/2/lezakk4miejsce.pdf).
Gmina składa wojewodzie wniosek o przyznanie dotacji co kwartał w terminie do 15. dnia miesiąca poprzedzającego dany kwartał. Dotacje na dany kwartał są przekazywane gminom przez wojewodę na podstawie wniosku w miesięcznych ratach. Nadpłata dotacji za kwartał może być zaliczana na poczet dotacji należnej w kwartale następnym, z wyjątkiem nadpłaty za dany rok, która podlega przekazaniu na rachunek urzędu wojewódzkiego, w terminie do 20 stycznia następnego roku.
Gmina przedstawia wojewodzie, w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po kwartale, rozliczenie dotacji sporządzone narastająco za okres od 1 stycznia do dnia kończącego dany kwartał, z tym że zapotrzebowanie na dotację ustala się jako sumę tego zapotrzebowania obliczonego odrębnie dla każdego kwartału.
Podstawa prawna
art. 3 pkt 13 c i d, art. 5c – art. 5f ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 716; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1873)
art. 6 ust. 7, art. 7 ust. 5, art. 8 ust. 1 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2021)
art. 5 ust. 1 lit. c, art. 6 ust. 1 lit. c i e, ust. 3, art. 87 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/we (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz.UE.L nr 119, s. 1)
art. 233 par. 1 i 6 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1444; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1023)
art. 155 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)