W pierwszej części rodzinnego wywiadu środowiskowego znalazły się cztery segmenty, które pracownik socjalny będzie musiał obowiązkowo wypełnić. Pozostałe sześć – w zależności od indywidualnych przypadków
Taką formę kwestionariusza przewiduje rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 8 kwietnia 2021 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz.U. poz. 893), które dziś wchodzi w życie. Nowe przepisy w istotny sposób modyfikują kształt wywiadu, a zwłaszcza jego pierwszą spośród dziewięciu część, której sporządzenie jest niezbędne do przyznania większości świadczeń oraz usług zaliczanych do pomocy społecznej. Ta część wywiadu składa się teraz z 10 segmentów, przy czym tylko te oznaczone literami A, H, I, J muszą być obowiązkowo wypełnione. To w nich podawane są dane osoby wnioskującej o pomoc i jej rodziny, potrzeby i oczekiwania zgłoszone w trakcie wywiadu, diagnoza sytuacji osoby i rodziny, w tym wnioski pracownika socjalnego oraz plan pomocy na rzecz osoby lub rodziny. Natomiast pozostałe elementy pierwszej części wywiadu, m.in. analiza sytuacji materialnej, zdrowotnej, zawodowej, warunków bytowych, będą uzupełniane fakultatywnie i to pracownik socjalny będzie decydował, czy wypełnienie któregoś z nich jest konieczne. W założeniu ma to spowodować, że wypełnienie druku ma być prostsze i mniej czasochłonne.
– Z jednej strony będzie to ułatwienie, ale z drugiej podział elementów obowiązkowych i fakultatywnych budzi pewne wątpliwości, bo w tej drugiej grupie znalazły się kwestie związane z ustalaniem sytuacji bytowej oraz mieszkaniowej, które – jak wynika z naszej praktyki – są kluczowe i z pewnością w większości spraw te rubryki i tak będą wypełniane – mówi Agata Bednarz, kierownik działu pomocy środowiskowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Kielcach.
Dodatkowo w poszczególnych częściach wywiadu uwzględnione zostało miejsce do tego, aby pracownik socjalny mógł wskazać, czy przy jego przeprowadzaniu asystował mu policjant oraz czy w trakcie jego przeprowadzania wystąpiły jakieś sytuacje zagrażające jego bezpieczeństwu.
Poza zmianami bezpośrednio wiążącymi się z wypełnianiem samego formularza rozporządzenie wprowadza modyfikacje i doprecyzowuje niektóre przepisy określające zasady przeprowadzania wywiadu. Jedna z nich dotyczy sytuacji, w której jest on przeprowadzany z opiekunem osoby niepełnosprawnej w sprawach o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego. Do tej pory, jeżeli opiekun i jego podopieczny nie mieszkali razem, nie było jasne, gdzie powinien być sporządzony. Nowe przepisy jednoznacznie wskazują, że ma to się odbywać w miejscu sprawowania opieki oraz w obecności osoby niesamodzielnej. W podobny sposób uregulowano, że wywiad z opiekunem prawnym lub kuratorem osoby ubezwłasnowolnionej ma być przeprowadzany w obecności tej osoby i miejscu jej przebywania.
Istotne jest również poszerzenie katalogu okoliczności, gdy możliwe będzie odstąpienie od wykonania konkretnych czynności w trakcie wywiadu. Chodzi tutaj o przypadki, gdy stan zdrowia osoby, z którą sporządzony jest wywiad, nie pozwala jej na złożenie pod nim podpisu lub niemożliwe jest uzyskanie od niej jakichś dokumentów. Wtedy pracownik socjalny będzie to odnotowywał w kwestionariuszu. Dotychczas było to dopuszczalne jedynie w odniesieniu do osób chorych psychicznie.
Wreszcie rozporządzenie wprowadza nowy wzór legitymacji dla pracowników socjalnych. Od teraz będzie to plastikowy, a nie papierowy dokument, który swoim wyglądem będzie bardziej przypominał ten, którym dysponują przedstawiciele innych służb, np. kuratorzy sądowi.
Etap legislacyjny
Wchodzi w życie 15 listopada 2021 r.
