Za kilka dni radni mają przyjąć uchwałę w sprawie dofinansowania w formie dotacji zabytków. Ponieważ pieniądze mają trafić także do przedsiębiorców, projekt uchwały powinien zostać zgłoszony do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który na zajęcie stanowiska w sprawie ewentualnych uchybień ma aż 14 dni. Czy dojdzie do naruszenia prawa, jeśli radni przyjmą uchwałę przed upływem tych 14 dni?
Za kilka dni radni mają przyjąć uchwałę w sprawie dofinansowania w formie dotacji zabytków. Ponieważ pieniądze mają trafić także do przedsiębiorców, projekt uchwały powinien zostać zgłoszony do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który na zajęcie stanowiska w sprawie ewentualnych uchybień ma aż 14 dni. Czy dojdzie do naruszenia prawa, jeśli radni przyjmą uchwałę przed upływem tych 14 dni?
Optymalnym rozwiązaniem byłoby odczekanie z podjęciem uchwały dotacyjnej. Jest bowiem ryzyko, że ewentualne zastrzeżenia wniesione przez prezesa UOKiK będą skutkować orzeczeniem nieważności uchwały przez właściwą miejscowo regionalną izbę obrachunkową. Przy czym analiza podanego zapytania wymaga przypomnienia podstawy prawnej przyjmowania uchwał w sprawie dotowanie zabytków. Wynika ona z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z nim udzielenie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków następuje w trybie określonym odrębnymi przepisami, czyli ustawą o finansach publicznych. Przy czym zasady ich udzielenia określa w swojej uchwale organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa. Dotacja może być udzielona w wysokości do 100 proc. nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków.
Pomoc publiczna
Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, dotacje mają obejmować również przedsiębiorców, w związku z czym projekt uchwały ma trafić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jest to słuszne postępowanie, które ma potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie nadzorczym RIO. Przykładowo: w uchwale RIO w Gdańsku z 19 lipca 2018 r. (nr 130/g284/D/18; źródło: bip.gdansk.rio.gov.pl) m.in. wskazano, że w przypadku gdy z treści zapisów uchwały dotacyjnej wynika, że pieniądze mają trafić do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, to dotacja może stanowić pomoc publiczną lub pomoc de minimis, o której mowa w ustawie o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Oznacza to, że ich udzielenie powinno uwzględniać warunki dopuszczalności tej pomocy określone w przepisach Unii Europejskiej, a w szczególności w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1407/2013 z 18 grudnia 2013 r. w sprawie pomocy de minimis.
Z punktu widzenia podanego zapytania kluczowe znaczenie będzie miało właściwe odkodowanie art. 7 ust. 3 ww. ustawy, który mówi, że: „Projekt programu pomocowego przewidujący udzielanie pomocy de minimis podlega wyłącznie zgłoszeniu prezesowi Urzędu, który w terminie 14 dni może przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomocy”. Warto zauważyć, że ustawodawca stwarza wymóg zgłoszenia do prezesa UOKiK projektu programu pomocowego, a takim może być m.in. projekt uchwały przewidującej dotacje na ochronę zabytków będących w posiadaniu podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Ponadto, co istotne, ustawodawca jednoznacznie wskazał, że prezes urzędu ma 14 dni na przedstawienie zastrzeżeń w zakresie postanowień uchwały dotacyjnej. W konsekwencji gmina powinna przedłożyć do szefa UOKiK projekt uchwały, a nie podjętą już uchwałę, zaś przed podjęciem finalnej uchwały odczekać 14 dni od czasu wspomnianego przedłożenia.
wAŻNE Gmina powinna przedłożyć do prezesa UOKiK projekt uchwały dotacyjnej, a nie podjętą już uchwałę, zaś przed podjęciem finalnego aktu odczekać 14 dni.
Lepiej poczekać
W praktyce może się jednak zdarzyć, że będzie istniała konieczność podjęcia wspomnianej uchwały jeszcze przez upływem ww. okresu 14-dniowego. Takie działanie rady gminy może zostać różnie ocenione przez regionalną izbę obrachunkową, bowiem punktem wyjścia będzie to, czy ostatecznie w tym 14-dniowym, ustawowym terminie do urzędu gminy wpłyną zastrzeżenia prezesa UOKiK, czy jednak nie. Jeśli wpłyną już po podjęciu uchwały dotującej, to z wysokim prawdopodobieństwem RIO wyda tzw. rozstrzygnięcie nadzorcze, na mocy którego po prostu zostanie stwierdzona nieważność całej uchwały. Natomiast jeśli prezes UOKiK w tym 14-dniowym okresie nie prześle swoich zastrzeżeń, to z dużym prawdopodobieństwem izba obrachunkowa nie zakwestionuje całej procedury podejmowania uchwały dotacyjnej. Na potwierdzenie tego ostatniego założenia można przywołać stanowisko wyrażone w uchwale nr 10/590/2021 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 7 kwietnia 2021 r. (źródło: http://bip.poznan.rio.gov.pl/) podjęte w podobnej sprawie. Pismo prezesa UOKiK wpłynęło do gminy dwa dni po uchwaleniu uchwały, ale ponieważ rada odczekała i zachowała termin do złożenia zastrzeżeń, czyli owe 14 dni od przedłożenia UOKiK projektu, kolegium izby uznało, że uchwała została podjęta z zachowaniem prawa.
Odpowiadając na pytanie, gmina powinna skalkulować ryzyko. Nie jest bowiem wykluczone podjęcie wspomnianej uchwały przed upływem wskazanego terminu, ale wówczas należy z najwyższą starannością zredagować zapisy uchwały dotacyjnej. Wówczas gmina powinna w uchwale przewidzieć przede wszystkim zapisy wskazujące, że dotacja stanowi pomoc de minimis zgodnie z zasadami UE. Ponadto obligatoryjnie powinno zawrzeć się zapisy o konieczności przedłożenia zaświadczeń o pomocy de minimis. ©℗
Zgodnie z prawem do prezesa UOKiK trzeba zgłosić każdy projekt programu pomocowego, a takim może być m.in. projekt uchwały przewidującej dotacje na ochronę zabytków będących w posiadaniu podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Podstawa prawna
art. 81 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 710)
art. 7 ust. 3 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 743)
rozporządzenie Komisji Europejskiej (WE) nr 1407/2013 z 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz.Urz. UE L 352 z 2013 r., str. 1).
