Zapobiegawcze gminy zbierają pisemne oświadczenia od osób przewożonych na szczepienia, a także dane o przejechanych kilometrach. Wszystko po to, by szybko odzyskać środki wydane na ten cel
To ostrożność wynikająca z braku jednolitych wytycznych dotyczących rozliczeń z urzędami wojewódzkimi. Pewne jest jedno: wydatkowanie publicznych środków przez jednostki samorządu terytorialnego będzie kontrolowane.
W Olsztynie osoba, która korzysta z transportu, składa oświadczenie, że nie jest w stanie samodzielnie dotrzeć do punktu szczepień, a w przypadku osób niepełnosprawnych – że ma orzeczenie o niepełnosprawności lub I grupę inwalidzką i podpisuje je bezpośrednio przed wyjazdem na szczepienie. W tym mieście przed rejestracją na transport osoby zainteresowane są informowane, że muszą mieć przy sobie orzeczenie o niepełnosprawności lub legitymację inwalidzką. W przypadku osób starszych wystarczy dowód osobisty.
Katowice opracowały wzór oświadczenia zawierającego potwierdzenie przez pacjenta, do jakiej grupy kwalifikującej do przewozu się zalicza. Jest w nim też miejsce na potwierdzenie w punkcie szczepień, że pacjent na nie dojechał, a także klauzula RODO. Z kolei w Warszawie, gdzie mieszkańców dowozi firma taksówkarska, jest jeszcze inaczej. – Wykonanie usługi jest poświadczane oświadczeniem, które wypełnia mieszkaniec i potwierdza kierowca. Stanowi to podstawę do uznania przewozu i wystawienia faktury przez firmę przewozową – informuje Karolina Gałecka, rzeczniczka stołecznego urzędu.
Różne podejście wojewodów
Które rozwiązanie jest najlepsze i prawidłowe? Trudno przesądzić. Wiadomo, że część samorządów woli dmuchać na zimne i zbiera więcej informacji, niż wymagają od nich urzędy wojewódzkie. W dodatku urzędy wojewódzkie także nie przedstawiają jednolitego stanowiska w sprawie zasad rozliczeń z samorządami, co może powodować w przyszłości problemy.
W Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach podstawą do rozliczenia dowozu osób zorganizowanego przez gminę będzie sprawozdanie z wykonania zadania i zamknięcia rachunku. Urząd wojewódzki zaznacza, że oświadczenia od przewożonych do punktów szczepień osób nie będą wymagane. – Natomiast pracownik punktu zgłoszeń lub koordynator powinien udokumentować, np. w formie notatki, nagrania rozmowy telefonicznej, zdjęcia dokumentu okazanego podczas transportu, na jakiej podstawie zakwalifikował daną osobę do przewozu – zaznacza Alina Kucharzewska, rzeczniczka wojewody śląskiego. Innymi słowy: tu oświadczenie pisemne nie jest wymagane, ale przewóz na słowo honoru też nie wchodzi w grę. W dokumentacji prowadzonej przez urząd musi znaleźć się informacja, na jakiej podstawie prawo do transportu przyznano lub go odmówiono. Miasta na prawach powiatu mogą np. weryfikować dane w powiatowej komisji orzekającej o niepełnosprawności – notatka w tej sprawie musi znaleźć się w dokumentacji.
Inaczej jest w województwie lubelskim. Z informacji od urzędników miejskich w Lublinie wynika, że zgodnie z decyzją wojewody lubelskiego do rozliczeń z urzędem wojewódzkim pisemne oświadczenie osoby korzystającej z transportu będzie potrzebne. – Oświadczenie to jest podstawą do skorzystania z bezpłatnego transportu oraz jednocześnie potwierdzeniem realizacji usługi dowozu do punktu szczepień na trasie dom – punkt szczepień – dom – podkreślają miejscy urzędnicy.
Z kolei na Mazowszu dokumentem potwierdzającym dowóz osób na szczepienie może być oświadczenie osoby dowiezionej, że taka usługa została przez gminę wykonana. Tak informuje Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie. Może, ale nie musi? Jednocześnie urząd zaznacza, że oświadczenie jest dokumentem potwierdzającym, że dana osoba została dowieziona do punktu szczepień. – Długo trwało ustalenie ścieżki rozliczenia, są jeszcze pewne wątpliwości, ale pozytywne jest to, że jesteśmy w stałym roboczym kontakcie z przedstawicielami wojewody – komentuje Karolina Gałecka ze stołecznego urzędu.
Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku informuje z kolei, że podstawą rozliczenia kosztów dowozu jest wniosek składany przez samorząd. Gminy nie muszą załączać żadnych dodatkowych dokumentów, ale… do celów dowodowo-kontrolnych powinny mieć dokumentację potwierdzającą zrealizowane transporty. Osoby niepełnosprawne powinny przedstawić aktualne orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym o kodzie R lub N lub odpowiednio I grupę z ww. schorzeniami. Osoby, które mają obiektywne i niemożliwe do przezwyciężenia we własnym zakresie trudności w samodzielnym dotarciu do punktu szczepień, muszą złożyć odpowiednie oświadczenie do gminy.
Pytanie, czy wszystkie gminy na terenie tego województwa mają tego świadomość? Białystok prowadzi co prawda ewidencję przewiezionych osób, jednak osoba, która korzysta z darmowego dowozu, oświadcza jedynie ustnie, że jest do niego uprawniona. Miasto nie zbiera oświadczeń w formie pisemnej. Wykonanie usługi jest jednak poświadczane w dokumentacji kierowcy.
Z kolei Zielona Góra rozlicza się na podstawie zbiorczego zestawienia i rozliczenia indywidualnego za wykonany transport. Jest podpisywane przez pacjenta i zawiera m.in. oświadczenie, że ma prawo do dowozu.
Finalne rozliczenie to wielka niewiadoma
Część gmin dostała już dopłaty do transportu mieszkańców. Są one wypłacane w formie ryczałtu, a na szczegółowe rozliczenie wydatków przyjdzie jeszcze czas. Samorządowcy podczas spotkań ze stroną rządową otrzymali instrukcje, że przy realizacji dowozu na szczepienia biurokracja ma być jak najmniejsza. Obawiają się jednak, że finalnie będą musiały rozliczać się bardziej drobiazgowo. – Z praktyki wiadomo, że przy ostatecznym rozliczeniu zadania będą potrzebne inne dokumenty poświadczające wykonanie zadania. Jakie? Dziś nie wiadomo – mówi Sylwia Rembiszewska-Piątek, dyrektor wydziału zdrowia Urzędu Miasta Olsztyna. Dlatego w Olsztynie kierowcy realizujący transport dodatkowo prowadzą karty wyjazdowe, w których zapisują liczbę kilometrów i miejsce, z którego i do którego osoba transportowana została przewieziona.
Andrzej Szczeponek, dyrektor wydziału bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, zaznacza, że rozliczenia gmin będą weryfikowane na bieżąco na podstawie przesyłanych wniosków o środki, a po zakończeniu realizacji zadania na podstawie sprawozdań. ‒ Nie żądamy przesyłania dokumentów księgowych, bo nie jest to wymagane przepisami. Prawidłowość wydatkowania tych środków będzie sprawdzana poprzez kontrole, także wojewody. Nie w każdej gminie, bo jest to niewykonalne, ale na pewno kontrole się odbędą – zaznacza.
Wydatkowanie publicznych pieniędzy przez gminy na dowóz osób na szczepienia może skontrolować także regionalna izba obrachunkowa czy Najwyższa Izba Kontroli.
Finansowanie w oczekiwaniu na dopłatę
W niektórych województwach pieniądze za dowóz na szczepienia mają się pojawić na kontach samorządów lada dzień. W Białymstoku na bieżąco dowóz na szczepienia finansowany jest więc ze środków własnych. To środki zaplanowane w budżecie na przewóz osób niepełnosprawnych, zadanie obsługuje bowiem Zarząd Białostockiej Komunikacji Miejskiej (11 mikrobusów z windą do załadunku osób na wózkach inwalidzkich). Z kolei w Olsztynie transport jest realizowany w ramach planu finansowego ośrodka pomocy społecznej. To MOPS w tym mieście przewozi do punktów szczepień potrzebujących mieszkańców. W Katowicach mieszkańcy są dowożeni taborem należącym do gminy, a zadanie jest finansowane w ramach bieżącej działalności. Z kolei z rezerwy budżetowej miasto sfinansowało mobilne punkty szczepień: zawarło umowę z firmą posiadającą odpowiednie wyposażenie i uprawnienia. Urzędnicy wyjaśniają, że taka decyzja została podjęta, gdyż były wyznaczone terminy szczepień osób wymagających transportu medycznego, a mobilnych punktów zabrakło. – Do końca lutego z tego rodzaju transportu skorzystało już ponad 50 pacjentów – podkreślają.
Samorządy mają wątpliwości dotyczące klasyfikacji budżetowej środków pochodzących z funduszu covidowego – a to z niego zasilane są dopłaty do przewozu mieszkańców. Olsztyński urząd zaznacza, że Ministerstwo Finansów wskazało klasyfikację budżetową dla środków otrzymywanych z budżetu państwa w zakresie dochodów. [ramka] – Natomiast w zakresie wydatków przekazano informację, że obecnie trwają prace analityczne mające na celu określenie potrzeby wprowadzenia zmian do rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 299) w zakresie wyszczególnienia podziałek klasyfikacji budżetowej dla środków otrzymywanych przez JST z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 – informują urzędnicy.
Fragment informacji Ministerstwa Finansów dla DGP z 4 marca 2021 r.
Organizacja transportu (dowozu) do punktów szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 oraz organizacja telefonicznego punktu zgłoszeń potrzeb transportowych oraz informacji o szczepieniach przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 (infolinia) realizowana jest na podstawie rekomendacji i wyjaśnień wypracowanych w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Powyższe zadanie gmina może realizować bezpośrednio sama lub przy zaangażowaniu swoich jednostek organizacyjnych, ochotniczych straży pożarnych lub Państwowej Straży Pożarnej.
O wyborze formy realizacji tych zadań gmina decyduje sama, planując w swoich budżetach w odpowiednich podziałkach klasyfikacji budżetowej wydatki na ten cel – do czasu ich refundacji z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.
Do otrzymywanych przez jednostki samorządu terytorialnego środków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na realizację transportu osób mających trudności w samodzielnym dotarciu do punktów szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, w tym osób niepełnosprawnych, oraz organizacji punktów informacji telefonicznej – należy stosować następującą klasyfikację: dział 851 „ Ochrona zdrowia” , rozdział 85195 – „Pozostała działalność”, paragraf 097 – „Wpływy z różnych dochodów”.
