Wójt zamierza od końca stycznia br. zmienić wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Chodzi o wprowadzenie wymogu podawania danych współmałżonka osoby składającej deklarację, takich jak: imię i nazwisko, PESEL, adres zamieszkania – na wypadek prowadzenia działań windykacyjnych. W założeniu ma to zapewnić lepszą przyszłą ściągalność długów z opłat i jest wyrazem troski o budżet. Czy takie rozwiązanie jest legalne?
Nie, gromadzenie danych współmałżonka na wypadek niezrealizowania obowiązku zapłaty opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie ma oparcia w przepisach. Takie żądanie nie jest bowiem niezbędne do określenia wysokości opłaty za odpady. Wójt powinien się więc wycofać z wprowadzenia sugerowanej propozycji w deklaracji.
Szczegóły w uchwale
Należy przy tym pamiętać, że względy celowościowe, choćby słuszne z punktu widzenia prowadzenia racjonalnej gospodarki finansowej, nie mogą samodzielnie przesądzać o legalności określonych rozwiązań legislacyjnych. Nadrzędną zasadą, jaka obowiązuje wszystkie jednostki sektora finansów publicznych, jest działanie na podstawie i w granicach prawa. Względy celowościowe mogą co najwyżej stanowić dodatkowy argument w kontekście tworzenia aktów prawa miejscowego.
Kluczowe dla meritum podanej problematyki regulacje zawarte są w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.). Na uwagę zasługuje art. 6n u.c.p.g., gdzie m.in. postanowiono, że rada gminy, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ułatwienia składania deklaracji, określa w uchwale:
1) wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości;
2) warunki i tryb składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności:
a) ich format elektroniczny oraz układ informacji i powiązań między nimi zgodnie z przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne,
b) sposób ich przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
c) rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone.
Ponadto rada gminy może określić wykaz dokumentów potwierdzających dane zawarte w deklaracji.
W funkcjonalnym związku z ww. regulacją pozostaje art. 6m ust. 1a i 1b u.c.p.g. Z pierwszej normy wynika, że deklaracja zawiera dane niezbędne do określenia wysokości opłaty za śmieci oraz samą jej wysokość. Zgodnie zaś z drugą regulacją rada gminy, określając wzór takiej deklaracji, ma prawo wymagać podania określonych danych. [ramka]
Tych danych można się domagać:
1) imię i nazwisko lub nazwa właściciela nieruchomości oraz adresu zamieszkania lub siedziby,
2) adres nieruchomości,
3) dane, które stanowią podstawę zwolnienia z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi,
4) numer telefonu właściciela nieruchomości,
5) adres poczty elektronicznej właściciela nieruchomości,
6) inne informacje niezbędne do wystawienia tytułu wykonawczego,
7) informacje dotyczące posiadania kompostownika przydomowego i kompostowania w nim bioodpadów stanowiących odpady komunalne.
Stanowisko RIO
Na kanwie powyższych regulacji prawych w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentuje się m.in., że dla potwierdzenia danych zawartych w deklaracji składanej na poczet opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie jest niezbędne podanie danych małżonka osoby składającej deklarację (por. np. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 5 lutego 2020 r., nr 3/128/2020). Podobne stanowisko wyraziło Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy w uchwale z 20 maja 2020 r. (nr XIV/39/2020) . W rozstrzygnięciu nadzorczym wprost wskazano, że: „(…) żądanie od podmiotu składającego deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi podania danych identyfikujących współmałżonka nie ma oparcia w obowiązujących przepisach, w szczególności w art. 6m ust. 1a i ust. 1b, art. 6n ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, bowiem żądanie tych danych nie jest niezbędne do określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnym”.
W podanej uchwale podkreślono też, że zobowiązanym do uiszczenia opłaty jest składający deklarację, więc brak wpłaty daje podstawę do wystawienia tytuł wykonawczego na osobę składającą deklarację. W konsekwencji żądanie innych informacji niezbędnych do wystawienia tego tytułu może dotyczyć tylko zobowiązanego z deklaracji, a nie osób trzecich. Zwrócono także uwagę, że: „Informacje o współwłaścicielach nieruchomości mogą być niezbędne uprawnionemu do żądania wykonania obowiązku, w razie niezłożenia deklaracji przez zobowiązanego, czy powzięcia wątpliwości, co do danych w niej zawartych i wszczęcia postępowania w przedmiocie określenia wysokości opłaty (…) oraz ewentualnego wystawienia tytułu wykonawczego po przeprowadzeniu tego postępowania. Jednakże nie są niezbędne do egzekwowania jej zapłaty na podstawie deklaracji, która stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego”.
Podstawa prawna
• art. 6m ust. 1a i 1b oraz art. 6n ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1439)
